Καλιγούλας, “ο μεγαλομανής, σαδιστής, ανήθικος” αυτοκράτορας που απαίτησε να λατρεύεται ως Θεός. Έκανε αδιανόητα εγκλήματα για να διασκεδάζει, δολοφονώντας ευγενείς Ρωμαίους. Τον σκότωσε η φρουρά του

Το κείμενο έστειλε ο αναγνώστης μας, Μάριος Καμένου

Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας Αύγουστος Γερμανικός, γνωστότερος ως Καλιγούλας ήταν ο πρώτος από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες που δολοφονήθηκαν και στον οποίο επεβλήθη μια μορφή καταδίκη της μνήμης του.

Ήταν γιος του μεγάλου και δημοφιλέστατου Ρωμαίου στρατηγού Γερμανικού και πήρε το χαϊδευτικό όνομα Καλιγούλας από τις στρατιωτικά υποδήματα (caligae) που του φορούσαν όταν ήταν μικρός και έμενε μαζί με τον πατέρα του στους στρατιωτικούς καταυλισμούς.

Στην κυριολεξία Καλιγούλας σήμαινε “μικρή μπότα”.

Διετέλεσε αυτοκράτορας από το 37 μ. Χ μέχρι το 41 μ. Χ. και έμεινε στην ιστορία για την μεγαλομανία του, την αλαζονεία του, τον σαδισμό του, τον ανήθικο χαρακτήρα του, τις βίαιες, παράλογες, αιμοσταγείς και σκανδαλώδεις συμπεριφορές του που σύγχρονοι μελετητές τις χαρακτήρισαν ως σχιζοφρενικές.

Υποχρέωνε ευσεβείς πολίτες με φυσικά χαρακτηριστικά που δεν ήταν της αρεσκείας του να κατεβαίνουν στην αρένα για να γίνονται περίγελο στους θεατές. Με την παραμικρή ευκαιρία καταδίκαζε όσους αντιπαθούσε σε θάνατο, ακόμα και πολίτες υψηλών κοινωνικών τάξεων, κάτι που ήταν σπάνιο και ασύλληπτο για την εποχή.

Μάλιστα, σε μια περίπτωση, καταδίκασε και πέταξε στα θηρία ένα πολίτη της τάξης των ιππέων ο οποίος συνέχισε να φωνάζει για την αθωότητα του.

Ο Καλιγούλας τότε διέταξε να τον βγάλουν από την αρένα, του έκοψε τη γλώσσα και τον ξαναπέταξε μέσα. Ως λάτρης του θεάματος, δεν μπορούσε να ανεχτεί οποιαδήποτε προχειρότητα στην οργάνωση των μονομαχιών.

Έτσι, καταδίκασε σε θάνατο ένα οργανωτή αγώνων γιατί κατά την γνώμη του δεν είχε δουλέψει καλά ώστε να προσφέρει στους θεατές ένα αξιοπρεπές θέαμα. Ο άτυχος πέθανε βασανιστικά από χτυπήματα με αλυσίδες που σκόπιμα διήρκεσαν αρκετές μέρες για να επεκτείνουν τον πόνο και την αγωνία του.

Με την μανία του για το θέαμα, τη διασκέδαση και τη συνεχή αυτοπροβολή του, κατάφερε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να εξανεμίσει αμύθητα χρηματικά ποσά σε άλογα, μονομαχίες, συμπόσια και εορτασμούς με αποτέλεσμα να αδειάσουν τα ταμεία του κράτους.

Η υπερβολή και η μεγαλομανία του Καλιγούλα φαίνεται ξεκάθαρα σε μια αναφορά όπου ο αυτοκράτορας έδωσε διαταγή και δημιουργήθηκε μια γέφυρα από πλοία από την Μπαϊα μέχρι το Ποτσουόλι για να επαίρεται πάνω της με το άλογο του, φορώντας την πανοπλία του Μεγάλου Αλέξανδρου, που έβαλε να φέρουν για αυτό το σκοπό από την Αλεξάνδρεια.

Ο ανήθικος χαρακτήρας του αυτοκράτορα που σκανδάλιζε τα υψηλά κοινωνικά στρώματα της Ρώμης ήταν εμφανής και μέσα από τη συναισθηματική του ζωή. Μέσα σε τέσσερα χρόνια παντρεύτηκε τέσσερις φορές με τις Ιουνία Κλαυδία, Λίβυα Ορεστίλλα, την Λολλία Παυλίνα στην οποία απαγόρευσε να έχει άλλες σχέσεις με άνδρες μετά το διαζύγιο της και τέλος με την Μιλωνία Καισωνία. Ταυτόχρονα όμως είχε αμέτρητες ερωτικές σχέσεις με γυναίκες διαφόρων κοινωνικών τάξεων τις οποίες άλλαζε συνεχώς δείχνοντας την παντελή απώλεια ηθικών φραγμών της προσωπικότητας του. Γνωρίζουμε επιπλέον πως έτρεφε ιδιαίτερο πάθος για την αδελφή του Δρουσίλλα που την ανάγκασε να χωρίσει από τον σύζυγο της Λούκιο Κάσσιο Λονγκίνο, ενώ έστειλε εξορία τις άλλες δύο αδελφές του με την κατηγορία της μοιχείας. Μέσα σε όλα αυτά δεν έλειπαν οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις, όπως με τον ηθοποιό Μνηστήρο και τον Μάρκο Αιμίλιο Λέπιδο που αργότερα κατηγόρησε για συνωμοσία και τον εκτέλεσε.

Το ποτήρι ξεχείλισε όταν ο Καλιγούλας απαίτησε να λατρεύεται ως θεός. Μάλιστα, έχτισε με τέτοιο τρόπο το παλάτι του στο Παλατίνο, ώστε ο αρχαίο ναός του Κάστορα και του Πολυδεύκη στο Ρωμαϊκό φόρο, να λειτουργεί ως προθάλαμος του και συχνά ο ίδιος ο αυτοκράτορας καθόταν μεταξύ των αγαλμάτων των δύο θεών για να απευθύνονται και σε αυτόν οι προσευχές και οι τελετουργίες!

Το επόμενο βήμα του ήταν να ανακηρυχθεί θεός εν ζωή και να χτίσει ναό στο όνομα του, όπου τοποθέτησε το άγαλμα του στα πρότυπα των ελληνιστικών βασιλιάδων.

Η απόλυτη προσβολή όμως προς την αριστοκρατία και τους θεσμούς της Ρώμης ήταν η απόφαση του να εγκαταλείψει την πόλη και να μεταφέρει την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου που την συγκεκριμένη εποχή ήταν μια από τις πολιτισμικές μητροπόλεις του αρχαίου κόσμου. Με αυτό τον τρόπο μηδένιζε και εξόντωνε πολιτικά την Σύγκλητο που για αιώνες εξουσίαζε τη Ρώμη ενώ πολιτική επιρροή έχαναν και άλλοι θεσμοί όπως η Πραιτωριανή φρουρά.

Οι προκλήσεις είχαν πλέον ξεπεράσει κάθε όριο. Η συνωμοσία και η εξόντωση του Καλιγούλα ήταν θέμα χρόνου.

Εξαιτίας λοιπόν των τεσσάρων ετών τρόμου που κυβέρνησε ο Καλιγούλας, η Πραιτωριανή φρουρά με ηγέτη τον Κάσσιο Χαιρέα σε συνεργασία με τη Σύγκλητο σχεδίασε την δολοφονία του για να απελευθερωθούν μια και καλή από τον τύραννο.

Έτσι, περίπου στις 22 ή 24 Ιανουαρίου του 41 μ. Χ., κατά τη διάρκεια δραματικών αγώνων προς τιμή του Αυγούστου, ο Χαιρέας με μια ομάδα της φρουράς του Καλιγούλα, τον μαχαίρωσαν μέχρι θανάτου στον υπόγειο διάδρομο του Παλατίνου που οδηγούσε προς το θέατρο.

Αμέσως μετά το θάνατο του Καλιγούλα και μετά από μια περίοδο αναστάτωσης μέχρι την ανάδειξη του Κλαύδιου σε αυτοκράτορα και την καταδίκη σε θάνατο των συνωμοτών, οι αρχές φρόντισαν να αφανίσουν πολλά μνημεία που έφεραν το όνομα και την σφραγίδα του ώστε να επικηρυχθεί ως ένα σκοτεινό κομμάτι της ιστορίας της αιώνιας πόλης που δεν έπρεπε να επαναληφθεί.

Κατά συνέπεια, καταστράφηκαν παλάτια, επιγραφές και αγάλματα που είτε δημιουργήθηκαν από τον Καλιγούλα, είτε παρέπεμπαν σε αυτόν, όπως αγάλματα της συζύγου του, Μιλωνίας Καισωνίας και της κόρης του Ιουλίας Δρουσίλλας που δολοφονήθηκαν αμφότερες από τους πραιτωριανούς συνωμότες.

Τα πλοία του Καλιγούλα

Δύο δημιουργήματα του Καλιγούλα που είχαν μια αξιοπερίεργη ιστορία αλλά και ένα άδοξο τέλος ήταν τα δύο τεράστια πλοία που ο αυτοκράτορας διέταξε να κατασκευάσουν στη λίμνη Νέμι (περίπου 30 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Ρώμης) γύρω στο 37 μ. Χ. Αυτοί οι δύο πλωτοί γίγαντες που είχαν μέγεθος 75μ. μήκος και 29μ. πλάτος το μεγαλύτερο και 71μ. και 25μ. το μικρότερο αντίστοιχα, λειτουργούσαν σαν εξοχικές κατοικίες του αυτοκράτορα που περιείχαν κήπους, λουτρά, μωσαϊκά και διακοσμήσεις γεμάτες χλιδή.

Επιπλέον, υπήρχε και ένα ιερό σε κάθε πλοίο.

Σύμφωνα με τον Σουητώνιο, το ένα ιερό ήταν αφιερωμένο στην Αιγύπτια θεά Ίσις και το άλλο στην Άρτεμη που ήταν επίσης η θεά προστάτιδα της λίμνης.

Μάλιστα, η λίμνη ήταν γνωστή ως ο καθρέφτης της Άρτεμης (Speculum Dianae).

Μετά τη δολοφονία του Καλιγούλα και την καταδίκη της μνήμης του, ο διάδοχος του αυτοκρατορικού θρόνου, Κλαύδιος, διέταξε να αδειάσουν τα πλοία και να τα βουλιάξουν. Η καταδίκη των πλοίων ήταν μέρος της εκστρατείας εξαφάνισης μνημείων που θύμιζαν τον Καλιγούλα, τις καταχρήσεις του, την οικονομική καταστροφή που έφερε στη Ρώμη, την ανήθικη και προσβλητική συμπεριφορά του απέναντι στους συγκλητικούς και το λαό της αιώνιας πόλης.

Η ιστορία των πλοίων όμως δεν είχε τελειώσει με την βύθιση τους αλλά μεταμορφώθηκε σε θρύλο που άρχισε να στοιχειώνει τη λίμνη με διηγήματα για το πελώριο μέγεθος τους και τους αμύθητους θησαυρούς που έκρυβαν.

Από τον 1ο αι μ. Χ. λοιπόν μέχρι και τον 15ο αι. μ. Χ. ιστορίες για την παρουσία των πλοίων στο βυθό της λίμνης έδιναν και έπαιρναν μέχρι που τελικά, κατά την Αναγέννηση, έγινε η πρώτη απόπειρα ανακάλυψης και ανάσυρσης τους στην επιφάνεια από τον καρδινάλιο Λέων Μπαττίστα, αλλά χωρίς επιτυχία.

Με το πέρασμα των αιώνων έγιναν πολλές προσπάθειες και κατάφεραν να βρεθούν και να μεταφερθούν πολύτιμα αντικείμενα και διάφορα κομμάτια των πλοίων στην επιφάνεια.

Τελικά, μεταξύ του 1927 και του 1929, με διαταγή του Μπενίτο Μουσολίνι, ανασύρθηκαν στην επιφάνεια οι εντυπωσιακοί σκελετοί των πλοίων οι οποίοι στεγάστηκαν σε ένα μουσείο, που χτίστηκε για αυτό το σκοπό, στην όχθη της λίμνης.

Η καταδίκη όμως της μνήμης του Καλιγούλα φαίνεται πως στοίχειωσε τα πλοία για τα καλά καθώς το βράδυ της 31ης του Μάιου το 1944 ξέσπασε μια πυρκαγιά που κράτησε μέχρι την 1η Ιουνίου, καίγοντας τους δύο σκελετούς και τα περισσότερα από τα πολύτιμα αντικείμενα που εκτίθονταν μαζί τους στο μουσείο. Δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ αν η πυρκαγιά προκλήθηκε από τους Γερμανούς που τότε υποχωρούσαν από την περιοχή ή αν ήταν αποτέλεσμα ατυχήματος. Οι έρευνες πάντως έδειξαν πως κατά πάσα πιθανότητα η πυρκαγιά είχε προκληθεί κακόβουλα.

Σημείωση: Η «Μηχανή του Χρόνου» δέχεται κείμενα αναγνωστών και αν είναι στο πνεύμα της σελίδας, τα δημοσιεύουμε. Φυσικά δεν παρεμβαίνουμε ουσιαστικά στα κείμενα, ούτε και φέρουμε ευθύνη για τυχόν ανακρίβειες. Μπορείτε να στέλνετε τα κείμενα με ένα σύντομο βιογραφικό σας στο [email protected] … 

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Τα άσπρα πλοία με τη μαύρη πλώρη που έστελναν είδη πρώτης ανάγκης στην κατοχική Ελλάδα. Ποιος ήταν ο σουηδός φιλέλληνας που εμπνεύστηκε την δημιουργία του «λευκού στόλου» κατά τη διάρκεια του πολέμου…