Καγκελάρι. Ο παραδοσιακός κυκλικός χορός της Ηπείρου που χορεύεται χωρίς μουσική. Γιατί τον αποκαλούν ο Χορός των ερωτευμένων

Υπάρχει χορός που χορεύεται χωρίς μουσική. Πρόκειται για το ηπειρωτικό χορευτικό έθιμο Καγκελάρι ή Κύκλες, το οποίο έχει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων και αναβιώνει μέχρι σήμερα στα Τζουμέρκα.

Το 2020 εντάχτηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Την ονομασία του Καγκελάρι την οφείλει ή στη λέξη κάγκελο, επειδή οι χορευτές είναι τοποθετημένοι και συνδεδεμένοι όπως τα κάγκελα ή στα καγκέλια ή καγκελίσματα, τα διπλώματα, δηλαδή, του κύκλου που κάνουν οι χορευτές στο χορό.

Οι “Κύκλες”

Το τελετουργικό του παραδοσιακού χορού δεν παραβιάζεται ποτέ.

Λίγο μετά τη δύση του ηλίου, οι άνδρες ξεκινούν το τραγούδι και το επαναλαμβάνουν αντιφωνώντας το, οι γυναίκες. Χορεύεται στα δύο, μία μέσα μία έξω, και τελειώνει όταν πέσει η “βαθιά νύχτα”. Μουσικά όργανα δεν συμμετέχουν ποτέ.

Καγκελάρι στην πλατεία Πραμάντων. Πηγή: Πολιτιστικός Σύλλογος “Παναγία Βλαχερνών” Ελαιόφυτο-Τριαντέικα

Το καγκελάρι ως χορός έχει τη δική του τάξη. Στην αρχή χορεύουν οι άντρες, στη συνέχεια οι γυναίκες και στο τέλος τα παιδιά. Οι χορευτές πιάνονται στο χορό θηλυκωτά, περνώντας ο ένας το χέρι του στον αγκώνα του άλλου.

Στην εξέλιξη του χορού δημιουργούνται καγκελίσματα, δηλαδή οι χορευτές χορεύουν κάνοντας δίπλες και έτσι άλλοι έρχονται αντικριστά ο ένας στον άλλον και άλλοι πλάτη με πλάτη. Έτσι στο  διπλοκάγκελο διπλώνει η γραμμή των χορευτών, στο τριτοκάγκελο τριπλώνει και ούτω καθεξής.

Στο σταυροκάγκελο δυο άντρες του μέρους, που δεν έκανε καγκελίσματα, σχηματίζουν καμάρα με τα χέρια τους και από κάτω περνούν όλοι οι χορευτές, οι οποίοι είχαν σχηματίσει δίπλες με τα καγκελίσματα και προχωρούν στην κανονική τάξη του χορού, ενώ οι υπόλοιποι μένουν ακίνητοι μέχρι να ξαναγίνει ο χορός όπως ήταν, οπότε και συνεχίζουν να χορεύουν. (πηγή: Το καγκελάρι της Ροδαυγής της Παναγιώτας Π. Λάμπρη)

Διαβάστε ακόμα: Τα μαντήλια – τάματα των αναρριχητών στην σπηλιά των Μετεώρων. Το εντυπωσιακό έθιμο που ξεκίνησε από το τάμα μιας μουσουλμάνας στον Αγ. Γεώργιο (βίντεο)

Καγκελάρι στο Κορφοβούνι

Οι στίχοι του τραγουδιού δίνουν “παραγγελιές” στον μπροστάρη ο οποίος και τις εκτελεί άμεσα.

Στην αρχή τού παραγγέλνουν να “κάμει κύκλες στον χορό”, να “κάμει τετρακάγκελα”, “τετρακαγκελίσματα” και “κλωθογυρίσματα”. Στο τέλος, να “σιάσει το χορό”.

Καγκελάρι στη Ροδαυγή. Χορεύεται δύο φορές το χρόνο, την Τρίτη της Λαμπρής και τη δεύτερη μέρα του πανηγυριού της Αγίας Παρασκευής, δηλαδή στις 27 Ιουλίου. Φωτογραφίες του Πολιτιστικού συλλόγου Ροδαυγής

Χορός των ερωτευμένων

Δείτε τον παραδοσιακό χορό των Τζουμέρκων: