Ήταν από τους πιο λαοφιλείς πολιτικούς της Ελλάδας. Άλλαξε πολλά στον τόπο. Τον αναγνωρίζετε; Ποιος είναι;

Ο νεαρός της φωτογραφίας σφράγισε με την πολιτική του δράση την περίοδο της Μεταπολίτευσης, αναδείχθηκε ένας από τους πιο επιδραστικούς Έλληνες πολιτικούς,  στην νεότερη ιστορία της Ελλάδας και από τους πιο λαοφιλείς πολιτικούς ηγέτες.

Ο μοναδικός Έλληνας πολιτικός που αποκαλούσαν με το μικρό του όνομα φίλοι και εχθροί, μια πολυδιάστατη προσωπικότητα και ένα πολιτικό φαινόμενο γεμάτο ανατροπές και αντιθέσεις. Εισέβαλε στην πολιτική σκηνή την ταραγμένη δεκαετία του ’60, αφήνοντας πίσω του μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα στην Αμερική.

Ήρθε στην Ελλάδα ως διεθνούς φήμης οικονομολόγος, εξελίχθηκε σε ριζοσπάστη πολιτικό, αναδείχθηκε σε πολιτικό ηγέτη, κατηγορήθηκε για λαϊκισμό, θεωρήθηκε οραματιστής και σίγουρα μέχρι το τέλος ήταν ανατρεπτικός.

Χαρισματική προσωπικότητα με φανατικούς οπαδούς και  ορκισμένους εχθρούς, διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας από τις 21 Οκτωβρίου 1981 έως τις 2 Ιουλίου 1989 και από τις 13 Οκτωβρίου 1993 έως τις 17 Ιανουαρίου 1996, οπότε υπέβαλε την παραίτησή του για λόγους υγείας. Συνολικά κυβέρνησε τη χώρα για 10 χρόνια, γεγονός που τον κατατάσσει στους μακροβιότερους Έλληνες πρωθυπουργούς, μετά τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Χαρίλαο Τρικούπη.

Οι καριέρα στην Αμερική

Ανήσυχο και ζωηρό πνεύμα,  συνελήφθη για πρώτη φορά από την δικτατορία Μεταξά, ως μαθητής του Κολεγίου Αθηνών, για τις αριστερές του ιδέες και για δεύτερη φορά τον Μάρτιο του 1939 ως φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αφού πέρασε αρκετές ημέρες στην απομόνωση, αποφυλακίστηκε και μετά από λίγους μήνες αναχώρησε για τις ΗΠΑ.

Σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, από το οποίο έλαβε διδακτορικό δίπλωμα το 1943. Ειδικεύτηκε στην Οικονομική Θεωρία και Μέθοδο, στην Βιομηχανική Οργάνωση, στα Συγκριτικά Οικονομικά Συστήματα, στην Θεωρία και Μέθοδο Οικονομικής Πολιτικής και Προγραμματισμού, καθώς και στην Οικονομική Ανάπτυξη.

Το 1941, σε ηλικία 22 ετών, παντρεύτηκε για πρώτη φορά με την μετέπειτα ψυχίατρο Χριστίνα Ρασσιά, ένα γάμος που κατέληξε σε διαζύγιο μετά από 10 χρόνια. Εν τω μεταξύ είχε γνωρίσει την νεαρή Μαργαρίτα Τσαντ, την οποία παντρεύτηκε τον ίδιο χρόνο και μαζί της απέκτησε τέσσερα παιδιά: τον Γιώργο, την Σοφία , τον Νίκο και τον Ανδρέα.

Η ανάμιξη στην πολιτική

Την περίοδο 1959-1960 επισκέφθηκε την Ελλάδα με αποστολή, για να μελετήσει την ελληνική οικονομία. Είχε προσκληθεί από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και ανέλαβε την διεύθυνση του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών από το 1960 έως το 1964).  Συγχρόνως διετέλεσε οικονομικός σύμβουλος τής Τράπεζας της Ελλάδος έως το 1962.

Οι νεωτεριστικές πολιτικές του θέσεις έρχονταν σε σύγκρουση με εκείνες άλλων στελεχών της Ενώσεως Κέντρου και προκάλεσαν αντιδράσεις.  Παραιτήθηκε από το υπουργικό αξίωμα και προσπάθησε να ενισχύσει την κεντροαριστερή πτέρυγα της Ένωσης Κέντρου. Επανήλθε στην κυβέρνηση ως αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού το 1965 και παρέμεινε σ’ αυτήν μέχρι την πτώση της, στις 15 Ιουλίου του ίδιου χρόνου. Μετά την ανάληψη και πάλι υπουργικών καθηκόντων κατηγορήθηκε ως εμπνευστής στρατιωτικής συνωμοσίας (υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ). Ακολούθησε κλιμακούμενη πολιτική ένταση, που κορυφώθηκε με τα «Ιουλιανά» του 1965, την παραίτηση της κυβέρνησης Παπανδρέου μετά την ρήξη του με το Παλάτι, την «Αποστασία» και τις αλλεπάλληλες θνησιγενείς κυβερνήσεις.

Η πολιτική αντιπαράθεση εξακολούθησε να οξύνεται με αμείωτο ρυθμό, ενώ άρχισαν να ακούγονται και οι πρώτες καταγγελίες για τον κίνδυνο πολιτειακής εκτροπής. Ο πολιτικός  δεν έπαυε να καταγγέλλει τον θρόνο και ξένους παράγοντες ως αιτίες της ανώμαλης κατάστασης. Οι αντίπαλοί του τον κατηγορούσαν ως εχθρό της ομαλότητας, καθώς προσπαθούσε να συσπειρώσει τον κόσμο τής κεντροαριστεράς για την ανάγκη προάσπισης των δημοκρατικών θεσμών με συνθήματα όπως «Η Ελλάδα στους Έλληνες», «Ο Στρατός στο Έθνος».

Τα χρόνια της χούντας

Εκτός από την αντιστασιακή του δράση, τα χρόνια της εξορίας του, δίδαξε ως καθηγητής Οικονομικών στα πανεπιστήμια Στοκχόλμης (1968-1969) και Γιορκ (1969-1974). Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Σουηδία απέκτησε το πέμπτο παιδί του, την Αιμιλία Νίμπλουμ,  καρπός του έρωτά του με την ηθοποιό και τηλεπαρουσιάστρια Ράνια Νίμπλουμ.

Επιστροφή στην Ελλάδα και η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ

Η «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», αποτέλεσε την ιδεολογικοπολιτική πυξίδα πλαίσιο του κινήματος, που συνοψίζεται στο τετράπτυχο «»Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση-Δημοκρατική διαδικασία. Όπως είχε πει, ο «βασικός κυριαρχικός στόχος του κινήματος είναι η δημιουργία μιας πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις, πολιτείας απαλλαγμένης από έλεγχο ή επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας”.

Στις εκλογές της 20ης Νοεμβρίου 1977, το ΠΑΣΟΚ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση, αρχίζοντας την φρενήρη πορεία του προς την εξουσία. Οι θέσεις του ΠΑΣΟΚ διατυπώθηκαν συνολικά στην προεκλογική διακήρυξη των εκλογών τού 1981 με την «Διακήρυξη Κυβερνητικής Πολιτικής», γνωστότερη ως «Συμβόλαιο με τον Λαό».  Το σύνθημα που ακουγόταν στις προεκλογικές συγκεντρώσεις ήταν “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο”.

«Η κυβέρνηση της Αλλαγής»

Στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981, το ΠΑΣΟΚ, πέτυχε συντριπτική νίκη συγκεντρώνοντας το 48,06% των ψήφων και 172 έδρες στην Βουλή. Έγινε πρωθυπουργός της χώρας και παράλληλα ανέλαβε την διεύθυνση του υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Η δεύτερη κυβερνητική θητεία

Η πρώτη πρωθυπουργική θητεία του ολοκληρώθηκε με την πρόταση του για μια περιορισμένη συνταγματική αναθεώρηση, που αποσκοπούσε πρώτιστα στην αποδυνάμωση των εξουσιών του Προέδρου τής Δημοκρατίας και στην ενδυνάμωση της πολιτικής θέσης του πρωθυπουργού. Ακολούθησε η πρόταση αντικατάστασης του τότε Προέδρου τής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή, με τον αρεοπαγίτη Χρήστο Σαρτζετάκη. Οι κυβερνητικές επιδιώξεις, για τις οποίες αντέδρασε με σφοδρότητα η Νέα Δημοκρατία, επικυρώθηκαν πολιτικά από τις εκλογές του 1985, κατά τις οποίες το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε το 45,82% των ψήφων και 161 έδρες. Σχημάτισε την δεύτερη κυβέρνησή του αρχίζοντας παράλληλα ένα διετές πρόγραμμα λιτότητας.

Το 1988, ξέσπασε το σκάνδαλο Κοσκωτά, στο οποίο ενεπλάκησαν στελέχη της κυβέρνησης, αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Ακολούθησε περίοδος μεγάλης πολιτικής έντασης. Την ίδια χρονιά, άρχισαν τα προβλήματα υγείας του και οδηγήθηκε εσπευσμένα, στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου, όπου υπεβλήθη σε κρίσιμη εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς.

Κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα με ένα νεύμα από τη σκάλα του αεροπλάνου κάλεσε κοντά του τη Δήμητρα Λιάνη, επισημοποιώντας έτσι τη σχέση τους να και ήταν ακόμη παντρεμένος.

Η τρίτη κυβέρνηση

Στις πρόωρες εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993, που προκηρύχθηκαν μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, σχημάτισε την τρίτη του κυβέρνηση. Κυβέρνησε για περίπου δύο χρόνια, καθώς τον Νοέμβριο του 1995 μεταφέρθηκε στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο με σοβαρά προβλήματα υγείας, τα οποία τον οδήγησαν να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία τον Ιανουάριο του 1996.

Κατά την διάρκεια της τρίτης κυβερνητικής του θητείας, ακολούθησε μια συνετή και σφιχτή οικονομική πολιτική, ενόψει ΟΝΕ, ενώ στα θετικά της κυβέρνησή του καταγράφεται η δημιουργία του ΑΣΕΠ για την αξιοκρατική πρόσληψη των δημοσίων υπαλλήλων. Στην εξωτερική πολιτική, ανακοίνωσε το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Ελλάδας-Κύπρου και επέβαλλε εμπάργκο στην ΠΓΔΜ.

Άφησε την τελευταία του πνοή τα ξημερώματα της 23ης Ιουνίου 1996 από ανακοπή καρδιάς, σε ηλικία 77 ετών.

Είναι ο Ανδρέας Παπανδρέου

Πηγή φωτογραφίας: flickr