Ιουστίνος Α΄, ο αναλφάβητος αυτοκράτορας που για πρώτη φορά στην ιστορία χρησιμοποίησε στένσιλ. Ο αγράμματος χοιροβοσκός που έγινε αυτοκράτορας

Ο Ιουστινιανός Α΄ είναι από τους πιο γνωστούς αυτοκράτορες του Βυζαντίου, κυρίως, εξαιτίας της ανέγερσης της Αγίας Σοφίας και της συζύγου του, της περίφημης Θεοδώρας, για άλλους διαβόητης.

Ο προκάτοχος του Ιουστινιανού, Ιουστίνος Α΄ (518-527), μπορεί να μην έχει τη φήμη του ανεψιού του αλλά άφησε και εκείνος το «αποτύπωμά του» στην ιστορία. Ο Ιουστίνος Α΄ στα νιάτα του ήταν χωρικός, και πιθανόν χοιροβοσκός, κάπου κοντά στα Σκόπια. Μετά από κάποια βαρβαρική επιδρομή στο χωριό του, κατέφυγε ως πρόσφυγας στην Κωνσταντινούπολη.

Δεν είχε τίποτα μαζί του εκτός από τα κουρέλια που φορούσε και λίγο μπαγιάτικο ψωμί. Για λόγους επιβίωσης κατατάχθηκε ως απλός στρατιώτης. Όμως, εξαιτίας της γενναιότητάς του στα πεδία των μαχών έκανε μια λαμπρή καριέρα στο στράτευμα και έφθασε να γίνει διοικητής της αυτοκρατορικής φρουράς στην Κωνσταντινούπολη.

Καθώς ο Ιουστίνος ήταν ταπεινής καταγωγής και σχεδόν όλη τη ζωή του την πέρασε στις εσχατιές της αυτοκρατορίας ή σε πολεμικές επιχειρήσεις, ήταν αναλφάβητος. Αυτό δεν τον εμπόδισε να καταλάβει τελικά το ανώτατο αξίωμα του αυτοκράτορα. Όταν πέθανε  ο αυτοκράτορας Αναστάσιος, που δεν είχε παιδιά, ο Ιουστίνος ήταν διοικητής της φρουράς του.

Αν και 70 χρονών κατάφερε να διαδεχθεί τον Αναστάσιο. Καθώς ούτε αυτός δεν είχε παιδιά, όρισε διάδοχο τον ανεψιό του Ιουστινιανό, φροντίζοντας παράλληλα να έλθει στην Κωνσταντινούπολη από το χωριό του για να μορφωθεί και να έχει την κατάλληλη παιδεία για το αξίωμά του. Προφανώς και ο ίδιος αισθανόταν άσχημα που ήταν αναλφάβητος.

Επίσης το πρόβλημα με τον αγράμματο Ιουστίνο ήταν ότι έπρεπε να υπογράφει ιδιοχείρως τα διατάγματα. Έκανε φιλότιμες προσπάθειες, αλλά αυτά που έγραφε δεν συνιστούσαν την υπογραφή ενός αυτοκράτορα που όλοι θα σέβονταν, αλλά κάτι ορνιθοσκαλίσματα που προκαλούσαν γέλιο στους αξιωματούχους. Τότε σύμφωνα με τον ιστορικό Προκόπιο (Απόκρυφη Ιστορία, Κεφάλαιο 6) ένας αξιωματούχος του παλατιού σκέφθηκε μία λύση.

Πήρε ένα κομμάτι ξύλο και σκάλισε σ’ αυτό τη λέξη «LEGI» που σημαίνει στα λατινικά «Το διάβασα». Το σκάλισμα ήταν διάτρητο. Τα λατινικά ήταν ακόμη η επίσημη γλώσσα της βυζαντινής ή ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και έτσι το «legi» γραμμένο από το χέρι του αυτοκράτορα ήταν ουσιαστικά η υπογραφή του που επικύρωνε ένα διάταγμα.

Στη συνέχεια παρουσίασε την καινοτομία, που δεν ήταν σφραγίδα αλλά στένσιλ, στον αυτοκράτορα και του εξήγησε πως δουλεύει. Ο Ιουστίνος μπορεί να ήταν αγράμματος, αλλά ήταν οξύνους, οπότε ξεκίνησε αμέσως να βάζει υπογραφές πατώντας με τη γραφίδα του, αφού την είχε βουτήξει στο μελάνι, μέσα στο σχέδιο των διάτρητων γραμμάτων.

Για κάποια χρόνια ο Ιουστίνος τα πήγαινε καλά με το στένσιλ του, αλλά προς το τέλος της βασιλείας του, όταν είχε γεράσει για τα καλά και ήταν άρρωστος, δεν μπορούσε να κρατήσει τη γραφίδα μέσα στα διάτρητα γράμματα και κατέληγε να βάφει το ξύλο του στένσιλ! Έτσι μερικές φορές κάποιος αξιωματούχος και άλλες ο Ιουστινιανός -τον οποίο ο Ιουστίνος ανακήρυξε συναυτοκράτορά του τέσσερις μήνες πριν πεθάνει- κρατούσαν το χέρι του Ιουστίνου για να το κατευθύνουν, όταν υπέγραφε με τη γραφίδα μέσα από το διάτρητο “οδηγό”. Παρ΄όλα αυτά ήταν ένας καλός αυτοκράτορας που φρόντισε για τη διαδοχή του και δεν άφησε τους φιλόδοξους της αυτοκρατορίας να αλληλοσκοτώνονται για το θρόνο. Ο διάδοχός του μεγάλωσε την αυτοκρατορία, την οδήγησε τον εξελληνισμό της και έγινε άγιος από την εκκλησία αν και στη στάση του Νίκα έσφαξε 30 χιλιάδες άτομα.

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Αρχική Εικόνα:Wikipedia

Διαβάστε στη «ΜτΧ»: Εγκλήματα στα παλάτια του Βυζαντίου. Ο Ιουστινιανός Β’, που έσφαξε τις οικογένειες 20 χιλ. Σλάβων. Τον έριξαν, τού έκοψαν τη μύτη και δολοφόνησαν τον 6χρονο γιο του