Ηλεκτροσόκ. Η “πολιτισμένη” μέθοδος βασανιστηρίου που χρησιμοποιούσαν οι δικτατορίες, για να “αλλάξουν” τα μυαλά των αντικαθεστωτικών. Το δόγμα του Σοκ, στην υπηρεσία των βασανιστών

ΠΗΓΗ: Βασανιστήρια, το έπος της ανθρώπινης κτηνωδίας, Μάικλ Κέριγκαν, εκδόσεις Γνώση

Μια ιδιαίτερα ύπουλη μορφή βασανιστηρίου προέρχεται από τη θεραπεία με ηλεκτροσόκ που εφαρμόζονταν στα ψυχιατρεία.

Η περίπτωση της Τερέζας Μεσκιάτι, την οποία συνέλαβαν το 1976 στην Κόρδοβα της Αργεντινής, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της πρακτικής.

Αφηγήθηκε την περιπέτεια της αργότερα ενώπιον της Εθνικής Επιτροπής Εξαφανισμένων:

“Αμέσως μετά την άφιξή μου στη Λα Πέρλα, με μετέφεραν στην «πτέρυγα της εντατικής», όπως αποκαλούσαν το δωμάτιο των βασανιστηρίων.

Με έγδυσαν και έδεσαν τα πόδια και τα χέρια μου με σκοινιά στις μπάρες ενός κρεβατιού, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να κρέμομαι απ’ αυτές.

Προσάρτησαν ένα καλώδιο σε ένα δάχτυλο του δεξιού μου ποδιού.

Το βασανιστήριο το εφάρμοζαν βαθμιαία, διοχετεύοντάς μου ηλεκτρικές εκκενώσεις δύο διαφορετικών εντάσεων: μιας 125 βολτ, η οποία προκαλούσε αυτόματο μυϊκό σπασμό και πόνο σε ολόκληρο το σώμα μου.

Αυτό το εφάρμοσαν στο πρόσωπό μου, στα μάτια μου, στο στόμα, στα χέρια, στη μήτρα και στον πρωκτό.

Η δεύτερη ένταση ήταν 220 βολτ, που την αποκαλούσαν «μαργαρίτα» και η οποία άφηνε βαθιές πληγές που φαίνονται ακόμα και σήμερα, και προκαλούσε έντονες συσπάσεις σαν να αποσπούσαν απ’ το σώμα μου όλα τα μέλη ταυτόχρονα. Την εφάρμοζαν ειδικά στα νεφρά, στα πόδια, στο υπογάστριο και στα πλευρά μου.

Έβαλαν μάλιστα και ένα υγρό κιλίμι στο στήθος μου, για να αυξηθεί η ένταση του σοκ”.

Αυτή η μαρτυρία, όσο εφιαλτική κι αν είναι, είναι αρκετά συνηθισμένη στο χρονικό των βασανιστηρίων με ηλεκτροσόκ.

Η αναφορά της στην «εντατική» ωστόσο, είναι σημαντική, αφού παραπέμπει στη θεραπεία με ηλεκτροσόκ που χρησιμοποιείται στα ψυχιατρικά ιδρύματα.

Με αυτή τη μέθοδο, που την επινόησαν στη δεκαετία του 1930 οι Ιταλοί ψυχίατροι Τσερλέτι και Μπίνι, θεωρούσαν ότι μπορούσαν να επαναπρογραμματίσουν τον αρρωστημένο εγκέφαλο..

Το ρεύμα το διοχέτευαν μέσα από ηλεκτρόδια, τα οποία κατά κανόνα τοποθετούσαν στους κροτάφους του ασθενή.

Το πόσο στενή είναι η σχέση ανάμεσα στη θεραπεία με ηλεκτροσόκ και στα βασανιστήρια είναι αντικείμενο μεγάλης συζήτησης.

Μερικοί επιστήμονες αρνούνται ότι υπάρχει οποιαδήποτε πραγματική σχέση, ισχυριζόμενοι ότι τα σύγχρονα βασανιστήρια με ηλεκτροσόκ έχουν πολύ περισσότερη συγγένεια με την «picana», την ηλεκτρική βίτσα που εφευρέθηκε στο Μπουένος Άιρες για τις αγελάδες, παρά με την ιταλική συσκευή των ηλεκτροσόκ, ένα πολύ αδύναμο εργαλείο, που διοχέτευε όλο κι όλο το ρεύμα ενός λαμπτήρα.

Ωστόσο, αυτές οι ορθολογικές εξηγήσεις δεν μπορούν να κρύψουν το γεγονός ότι κατά τον 20 αιώνα παρατηρείται μια σαφέστατη τάση προς αυτό που η ιατρική επιτροπή της Διεθνούς Αμνηστίας αποκαλεί «αυξανόμενη χρήση ιατρικών μεθόδων στον τομέα της καταστολής».

Τα ηλεκτροσόκ, για παράδειγμα, έγιναν βασικό στοιχείο της αντιλαϊκής πολιτικής πολλών κυβερνήσεων και καθεστώτων.

Πριν προλάβει καλά καλά να γείρει η ζυγαριά του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου προς τη μεριά των συμμάχων, κάποιοι ψυχολόγοι της CIA πρότειναν αμέσως: «Κάθε επιζών Γερμανός άνω των δώδεκα ετών θα πρέπει να υποστεί μια σειρά από ηλεκτροσόκ για να καούν μέσα στο μυαλό του τα υπολείμματα του ναζισμού».

Τα ηλεκτροσόκ αναπτύχθηκαν σαν αποτέλεσμα μιας θεωρίας που εξίσωνε την ανθρώπινη ψυχολογία με τα πιο μηχανιστικά της συστατικά.

Αντιλαμβάνονταν το ταραγμένο μυαλό σαν μια τηλεοπτική εικόνα με παράσιτα, η οποία μπορούσε να καθαρίσει με ένα γερό ταρακούνημα.

Μετά από την πρώτη θεαματική εμφάνισή τους στη Γαλλική Αλγερία, τα ηλεκτρικά βασανιστήρια ενηλικιώθηκαν στη Λατινική Αμερική κατά τη δεκαετία του 1970 και μάλιστα σε χώρες που περηφανεύονταν για την ευρωπαϊκή τους κουλτούρα.

Η Ουρουγουάη ήταν γνωστή σαν «Ελβετία της Νότιας Αμερικής».

Η Χιλή έβλεπε τον εαυτό της σαν την Αγγλία του Νότου, ενώ η κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα της Αργεντινής, το Μπουένος Άιρες, διέθετε περισσότερους ψυχαναλυτές από οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου.

Έτσι, όταν οι χώρες αυτές άρχισαν να εφαρμόζουν βασανιστήρια, προτίμησαν τις ηλεκτρικές παραλλαγές τους, τόσο γιατί ήθελαν να προστατεύσουν το καλό τους όνομα, όσο και γιατί ο ηλεκτρισμός έμοιαζε να ξεπλένει την κτηνωδία, αφού μπορούσε να εξορθολογιστεί ως «θεραπεία».

ΠΗΓΗ: Βασανιστήρια, το έπος της ανθρώπινης κτηνωδίας, Μάικλ Κέριγκαν, εκδόσεις Γνώση

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Συγκλονιστικές φωτογραφίες ψυχασθενών από τον 19ο αιώνα. Ζούσαν στα φρενοκομεία σαν ζώα, δεμένοι με αλυσίδες, δίπλα στις ακαθαρσίες τους και εκτεθειμένοι στο κρύο. Πότε και πως άλλαξε η κατάσταση.