Υγρασία, δυσωδία, έλλειψη οξυγόνου και φαγητό σε κονσέρβες. Οι συνθήκες στα υποβρύχια του Β΄Π.Π και η “Μαφία”

Η ζωή μέσα στα υποβρύχια ήταν μια καθημερινή άσκηση θάρρους και αντοχής.

Με μόνιμο συγκάτοικο την υγρασία, την δυσωδία και τον έλλειψη οξυγόνου, οι άνδρες του πληρώματος έπρεπε να ζήσουν αρκετές μέρες κάτω από το νερό, χωρίς να έχουν την παραμικρή επικοινωνία με τον έξω κόσμο.

Ο πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων και αντιναύαρχος εν αποστρατεία, Παναγιώτης Ραδίτσας, εξήγησε στη Μηχανή του Χρόνου:

“Η ζωή στα παλιά υποβρύχια ήταν πολύ δύσκολη. Υπήρχε μονίμως υγρασία, ο αέρας ήταν αποπνικτικός ενώ κάθε οσμή ανθρώπινου σώματος αναμεμιγμένη με λάδια και αναθυμιάσεις πετρελαίου ήταν διάχυτη σε όλη την ατμόσφαιρα, 24 ώρες την ημέρα.

Όταν άνοιγαν τις καθόδους του υποβρυχίου, για να ανανεωθεί ο αέρας, έβλεπαν ένα μικρό γκρίζο σύννεφο να βγαίνει, για κάποια λίγα λεπτά της ώρας. Αυτό σήμαινε ότι ο αέρας μέσα ήταν βρώμικος”.

Ο χώρος ήταν τρομερά στενός. Σε αντίθεση με τα πλοία επιφάνειας, στα οποία υπάρχουν καμπίνες και κρεβάτι, στα υποβρύχια οι ναυτικοί αναγκάζονταν να ζουν όλοι μαζί στον ίδιο, στενόμακρο χώρο.

Ακόμα και οι κουκέτες για τον ύπνο ήταν πάντα λιγότερες από τον αριθμό του πληρώματος. Οι περισσότεροι κοιμόντουσαν σε αιώρες. Το νερό ήταν λίγο, το μπάνιο σπάνιο και έτσι η συμβίωση ήταν μια σχεδόν ανυπόφορη καθημερινότητα, εκτός αν κάποιος είχε χάσει την όσφρησή του.

Οι τυχεροί της όλης υπόθεσης ήταν αυτοί που ανεβαίναν στη γέφυρα,  να πάρουν λίγο αέρα, να δουν λίγο ήλιο και να καταλάβουν τη μέρα και τη νύχτα. Αυτοί που είχαν βάρδιες στα τορπιλοστάσια, στα μηχανοστάσια και στα ηλεκτρολογεία κάποια στιγμή έχαναν τη μέρα, τη νύχτα, την αίσθηση του χρόνου.

Το νερό και το φαγητό ήταν περιορισμένα

“Το νερό απαγορευόταν να χρησιμοποιείται για  λόγους υγιεινής. Επιτρεπόταν να το χρησιμοποιήσουμε μόνο για να πιούμε και μία φορά την ημέρα μπορούσαμε να πλύνουμε λίγο τα χέρια μας. Από κει και πέρα, νερό δεν υπήρχε. Ξύρισμα, πλύσιμο, μπάνιο ήταν απαγορευτικά και οι ψείρες κυριαρχούσαν”, τόνισε ο κ. Ραδίτσας.

Αντίστοιχοι περιορισμοί υπήρχαν και στο φαγητό.

Η ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας και συγγραφέας, Κρίστι Εμίλιο Ιωαννίδου, αναφέρθηκε στη διατροφή:

“Τα νωπά προϊόντα, όπως τα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά, καταναλώνονταν τις δύο πρώτες ημέρες, καθώς δεν υπήρχε ψυγείο μέσα στο υποβρύχιο. Έτσι, το μόνιμο μενού των υποβρυχίων ήταν κονσέρβα, γαλέτα και ξηρά τροφή. Συνήθως έτρωγαν με βάρδιες, λόγω έλλειψης χώρου”.

Τα απορρίμματα έμεναν αρκετές μέρες στο υποβρύχιο. Τα συγκέντρωναν σε ειδικές σακούλες, τις οποίες μετά στοίβαζαν σε συγκεκριμένο σάκο και τον πετούσαν στη θάλασσα. Ο σάκος έφερε βάρη, ώστε να βυθιστεί και να μην μπορεί να εντοπιστεί εύκολα από εχθρικά πλοία.

Παρά τις ασφυκτικές και ανθυγιεινές συνθήκες, δεν δημιουργούνταν προστριβές ή τσακωμοί μεταξύ των ναυτικών.

Σύμφωνα με την κ. Ιωαννίδου, “ο κανόνας που επικρατούσε ήταν να μην καταναλώνεται οξυγόνο. Έτσι κυριαρχούσε η σιωπή για πολλές ώρες. Ο τσακωμός θέλει οξυγόνο και με την κούραση που κυριαρχούσε, δεν υπήρχε χώρος για προστριβές”.

Aντιθέτως, ένιωθαν ο ένας τον άλλον σαν οικογένεια.

Ο υποναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, κ. Φουντουλάκης περιγράφει τα συναισθήματα των ανδρών που υπηρετούσαν στα υποβρύχια.

Ο κάθε συνάδελφος ξέρει τη ζωή σου από το Άλφα ως το Ωμέγα, αφού σε τόσο μικρό χώρο δεν υπάρχουν μυστικά. Αυτό δημιουργεί μία συνοχή, αυτό που λέμε “μαφία”. Είναι όλοι μαζί και ο ένας υποστηρίζει τον άλλον. Επειδή έχουμε δει τον έναν που φοβήθηκε, πού πήγε στην τουαλέτα περίεργα, που έκανε εμετό, που ξέρουμε για τη γυναίκα του, για το παιδί του, τα μυστικά του. Ταξιδεύοντας 30 μέρες μαζί, έχουμε άλλη σχέση πια, είμαστε οικογένεια, κάτι που δεν το έχουν τα πλοία επιφανείας

Οι ναυτικοί προσαρμόζονταν στις αντίξοες συνθήκες αδιαμαρτύρητα. Άλλωστε, αυτή την αποστολή είχαν επιλέξει.

Παρά τις τρομερά αντίξοες συνθήκες γενικά δεν είναι γνωστό στην κοινή γνώμη πόσο άθλιες ήταν οι συνθήκες. Όσοι υπηρετούσαν στα υποβρύχια δεν έκαναν παράπονα, δεν γκρίνιαζαν, δεν έβγαζαν μια εικόνα μιζέριας αλλά περηφάνειας ότι βγάζουν σε πέρας την αποστολή τους.

Ήταν εκεί από επιλογή και στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με παλιά και ανεπαρκή υποβρύχια ανταποκρίθηκαν στην αποστολή τους.

‘Όταν η Ελλάδα συνθηκολόγησε, δεν παρέδωσαν το όπλο τους, αλλά διέφυγαν στη Μέση Ανατολή, όπως όλο το ναυτικό και συνέχισαν τις ναυμαχίες αγόγγυστα, πιστοί στη ρήση του Ηρόδοτου,  “έκαστοςς εφ΄ ω ετάχθη”.