Η ξεχασμένη βρετανική ταινία για την αντίσταση των Ελλήνων εναντίον του ναζισμού το 1942. Προβλήθηκε και στις ΗΠΑ

To 1943 στους βρετανικούς και αμερικανικούς κινηματογράφους προβλήθηκε μία κινηματογραφική ταινία που είχε μορφή δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ με θέμα την Κατοχή και την Αντίσταση στην Ελλάδα. Μεγάλο μέρος της ταινίας επικεντρώνεται στη δράση του ελληνικού ναυτικού που εκείνη την εποχή βρισκόταν στη Μέση Ανατολή.

Επρόκειτο για μια ακριβή παραγωγή. Μεταπολεμικά, η ταινία δεν προβλήθηκε ξανά, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα ξεχασμένη.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Στις 25 Μαρτίου 1943, με αφορμή την 122η επέτειο από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, σε εφημερίδες στις ΗΠΑ και τη Βρετανία δημοσιεύθηκε η είδηση για την προσεχή προβολή μιας ταινίαςθέμα την κατεχόμενη Ελλάδα και την αντίσταση του λαού της στον Άξονα.

Η ταινία διαφημίστηκε ως η πρώτη με αυτό το θέμα, μόλις δύο χρόνια μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς.

Πράγματι, τον επόμενο μήνα, τον Απρίλιο ξεκίνησε η προβολή, αρχικά στους βρετανικούς κινηματογράφους και λίγες μέρες αργότερα στους αμερικανικούς,

Δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ

Η ταινία ήταν ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε το 1942 στην Βρετανία στα φημισμένα Ίλινγκ Στούντιος. Επρόκειτο για μία ακριβή και προσεγμένη παραγωγή και εντασσόταν στην κατηγορία των ταινιών προπαγάνδας των Συμμάχων στη διάρκεια του πολέμου.

Στη Βρετανία είχε τον τίτλο «Η Ελληνική Απόδειξη» («The Greek Testament»). Η επιλογή του τίτλου ήταν αρκετά επιτυχημένος αφού για τους περισσότερους Βρετανούς παρέπεμπε στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο της Καινής Διαθήκης (Greek New Testament). Με τον τρόπο αυτό έδινε ακόμη μεγαλύτερη αξία στην ελληνική αντίσταση για το βρετανικό κοινό, αφού τη συνέδεε με τις χριστιανικές αξίες.

                                                                                                                     Οι συντελεστές και η υπόθεση της ταινίας

Σκηνοθέτης της «Ελληνικής Απόδειξης» ήταν ο Τσαρλς Χάσε και παραγωγοί της ο Μάικλ Μπάλκον και ο Αλμπέρτο Καβαλκάντι.

Το πιο σημαντικό ρόλο είχε ο αφηγητής στην ταινία, ο Άνγκους Μακφέιλ.

Οι συντελεστές ήταν κάποιοι από τα σημαντικότερα στελέχη του βρετανικού κινηματογράφου στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι, για παράδειγμα, ο Μακφέιλ υπήρξε αργότερα βασικός συνεργάτης του Χίτσοκ.

Η ταινία ξεκινούσε με τη γερμανική εισβολή και την κατάληψη της Ελλάδας το 1941. Στη συνέχεια επικεντρωνόταν στις φριχτές συνθήκες της Κατοχής με βάση τις μαρτυρίες Ελλήνων που είχαν διαφύγει στη Μέση Ανατολή.

Στην ταινία δεν συμμετέχουν επαγγελματίες ηθοποιοί. Ωστόσο, υπάρχει ένας πρωταγωνιστής που παρουσιάζεται ως υπαξιωματικός του ελληνικού ναυτικού στη Μέση Ανατολή. Το όνομά του στην ταινία ήταν «Λεωνίδης». Το πραγματικό του όνομα ήταν Βρασίδας Καπερνάρος. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι επρόκειτο για το συνονόματο παρουσιαστή των εκπομπών της ελληνικής υπηρεσίας του BBC στη διάρκεια του πολέμου.

Στην ταινία ο Λεωνίδης είναι ένας από τους αντιστασιακούς στην Ελλάδα που μάχεται εναντίον των Γερμανών. Δραστηριοποιείται κυρίως στις οργανώσεις που βοηθούσαν πατριώτες να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή. Πριν οι Γερμανοί πιάσουν τον Λεωνίδη προλαβαίνει και διαφεύγει στο εξωτερικό. Εκεί γίνεται εκπαιδευτής των πληρωμάτων του ελληνικού ναυτικού που συνεχίζουν τον πόλεμο εναντίον των Γερμανών και των Ιταλών.

Στην ταινία υπάρχουν λήψεις από τη δράση του τότε Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού στη Μεσόγειο και εμφανίζονται πολλά στελέχη του ως κομπάρσοι.

«Ο Βωμός της Νίκης» στις ΗΠΑ

Στις ΗΠΑ η ταινία κυκλοφόρησε από το κινηματογραφικό κολοσσό, 20^th Century Fox. Επίσης, άλλαξε όνομα και έγινε «Ο Βωμός της Νίκης» (“Shrine of Victory”).

Την εποχή εκείνη πρόεδρος της 20^th Century Fox ήταν ο Σπύρος Σκούρας.

Ήδη με την ιταλική εισβολή στην Ελλάδα, ο Σκούρας ανέπτυξε έντονη δράση υπέρ της αγωνιζόμενης Ελλάδας. Ήταν ο βασικός οργανωτής και πρόεδρος της οργάνωσης Greek War Relief Association, ενός ανθρωπιστικού οργανισμού που συνέδραμε την Ελλάδα τόσο στον Πόλεμο του 1940-41, όσο και στην Κατοχή.

Αυτό γινόταν κυρίως με εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχαν κάποιοι από τους μεγαλύτερους αστέρες του Χόλυγουντ. Στη διάρκειά τους διοργανώνονταν έρανοι και με τα χρήματα αγοράζονταν εφόδια που στέλνονταν στην Ελλάδα.

Είναι βέβαιο ότι ο Σκούρας, μέσω της 20^th Century Fox συνέβαλε στην προβολή της ταινίας «Ο Βωμός της Νίκης» στις ΗΠΑ στο πλαίσιο της συνεχούς ενημέρωσης για τα δεινά των Ελλήνων υπό του Άξονα, αλλά και την αντίστασή τους. Μάλιστα, σε διαφημιστικά έντυπα που τύπωσε η εταιρεία του Σκούρα, επισημαινόταν ότι η προβολή της ταινίας γινόταν και στο πλαίσιο εκδηλώσεων για την οικονομική ενίσχυση του ελληνικού αγώνα.

Στις 8 Αυγούστου 1943 η μεγαλύτερη αμερικανική εφημερίδα, η Νιου Γιορκ Τάιμς, δημοσίευσε μία θετική κριτική της ταινίας. Άλλα δημοσιεύματα αμερικανικών εφημερίδων δείχνουν ότι η ταινία παιζόταν σε διάφορους κινηματογράφους μέχρι και το 1944.

Όμως, καθώς ο πόλεμος τελείωνε η προβολή σταμάτησε. Σύντομα ξεχάστηκε και δεν φαίνεται να προβλήθηκε ποτέ ξανά στους κινηματογράφους ή αργότερα την τηλεόραση. Έτσι δεν υπάρχει ούτε απόσπασμά της στο διαδίκτυο.

Σήμερα αποτελεί ένα μοναδικό και άγνωστο οπτικό τεκμήριο για τους Έλληνες στην περίοδο της Κατοχής και κυρίως για τη δράση του ελληνικού ναυτικού στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.