Η βύθιση του πλοίου «Αντώνιος Χανδρής» από τους Γερμανούς λίγο πριν τον πόλεμο. Οι ναυαγοί επιβίωσαν στον ωκεανό για ένα μήνα

8 Οκτωβρίου 1940. Λίγα μίλια από το Πράσινο Ακρωτήρι, ανοιχτά του Ατλαντικού, το πορτογαλικό επιβατικό ατμόπλοιο “Serpa Pinto” εντόπισε τα συντρίμμια ενός πλοίου.

Ήταν το «Αντώνιος Χανδρής», ένα μεγάλο εμπορικό ατμόπλοιο, που είχε βυθιστεί μερικές βδομάδες νωρίτερα από ένα γερμανικό καταδρομικό. Ο επαναπατρισμός των 29 ναυαγών έγινε λίγες μέρες προτού η Ελλάδα μπει στον Β’ Παγκόσμιο.

Το «Αντώνιος Χανδρής» είχε αποπλεύσει από το λιμάνι του Κάρντιφ της Ουαλίας με τελικό προορισμό το Μπουένος Άιρες. Κουβαλούσε ένα φορτίο 6,5 χιλιάδων τόνων κάρβουνου και το πλήρωμά του απαρτιζόταν από 29 άντρες.

Το μεγάλο ατμόπλοιο ήταν ένα από τα πιο πρόσφατα αποκτήματα του Χιώτη εφοπλιστή Ιωάννη Χανδρή. Κατασκευασμένο στην Ιαπωνία το 1918, αγοράστηκε από μία αμερικανική ναυτιλιακή και λίγα χρόνια αργότερα πέρασε στα χέρια του αμερικανικού κράτους. Το 1937, ύστερα από διαπραγματεύσεις, το πήρε στην κατοχή του ο Χανδρής.

Η απρόσμενη βύθιση

Το καλοκαίρι του 1940, το «Αντώνιος Χανδρής» ξεκίνησε ένα υπερατλαντικό ταξίδι με προορισμό την αργεντίνικη πρωτεύουσα. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ξεκινήσει και τόσο ο καπετάνιος, Γεώργιος Γκάφος, όσο και το υπόλοιπο πλήρωμα ήταν προετοιμασμένοι και σε πλήρη επιφυλακή για επικείμενους θαλάσσιους κινδύνους.

Είχαν εκπαιδευτεί να αναγνωρίζουν τα καταδρομικά και υπήρχε πλάνο αντίδρασης.

Ωστόσο, όταν στις 9 Σεπτεμβρίου το γερμανικό «Widder» εμφανίστηκε στον ορίζοντα, κανείς από τους άντρες του «Χανδρή» δεν αντιλήφθηκε τον κίνδυνο. Το πολεμικό πλοίο ήταν καμουφλαρισμένο ως εμπορικό, ακριβώς για να μην κινεί τις υποψίες των «στόχων» του.

Έτσι, μόλις έφτασε σε απόσταση αναπνοής από το ελληνικό ατμόπλοιο, υπό την απειλή των όπλων, ο καπετάνιος Χέλμουθ φον Ρουκτέτσελ διέταξε τον Γκάφο να σταματήσει να κινείται. Ο Έλληνας υπάκουσε και ο Ρουκτέτσελ δεν άνοιξε πυρ. Μία οπλισμένη ομάδα Γερμανών εφόρμησε στο «Αντώνιος Χανδρής» και τοποθέτησε παντού εκρηκτικά.

Για καλή τύχη του ελληνικού πληρώματος, το «Widder» είχε ήδη 142 αιχμαλώτους στα αμπάρια του και δεν πήρε κανέναν Έλληνα όμηρο. Οι 29 άντρες αφέθηκαν στην τύχη τους στον ανοιχτό ωκεανό, βλέποντας πίσω τους το «Αντώνιος Χανδρής» να γίνεται κομμάτια. Οι Γερμανοί τους επέτρεψαν να πάρουν μαζί τους πόσιμο νερό και μερικές κονσέρβες.

Για πολλές μέρες έμειναν να παλεύουν με τα κύματα μέσα στις μικρές σωσίβιες λέμβους, ενώ οι προμήθειες μέρα με τη μέρα στέρευαν. Κάποιοι κατάφεραν να φτάσουν στην ακτή του Πράσινου Ακρωτηρίου, ενός συμπλέγματος μικρών νησιών γνωστού και ως Κάμπο Βέρντε. Ωστόσο, είχε περάσει ένας μήνας και κανένα πλοίο δεν είχε φανεί στον ορίζοντα.

Οι ελπίδες τους για έλευση βοήθειας είχαν πλέον χαθεί. Οι περισσότεροι είχαν γράψει μηνύματα πάνω στα σωσίβιά τους με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα εντοπίζονταν τα σώματά τους και θα παραδίδονταν στις οικογένειές τους.

Κατά τύχη διάσωση

Στις 8 Οκτωβρίου, 30 μέρες μετά τη βύθιση, έτυχε να περνάει κοντά από το Κάμπο Βέρντε το πορτογαλικό επιβατικό “Serpa Pinto”. Κάποια μέλη του πληρώματος διέκριναν στην ανοιχτή θάλασσα τις λέμβους των ναυαγών και ενημέρωσαν τον καπετάνιο. Τότε, το πλοίο άλλαξε πορεία και οι ταλαίπωροι άντρες μπόρεσαν να επιβιβαστούν.

Η εξαθλίωση από την πείνα και τις κακουχίες ήταν εμφανής. Πολλοί δεν είχαν τη δύναμη να ανέβουν τις σκάλες του πλοίου και οι άντρες του πληρώματος έπρεπε να τους κουβαλήσουν στις πλάτες τους. Το σημαντικό όμως ήταν ότι τα είχαν καταφέρει και οι 29. Ήταν όλοι σώοι.

Το “Serpa Pinto” τους μετέφερε αρχικά στο Ρίο ντε Τζανέιρο που ήταν και ο τελικός του προορισμός. Από εκεί επιδίωξαν να πάρουν το δρόμο της επιστροφής το συντομότερο δυνατό. Αυτό συνέβη τελικά στις 3 Νοεμβρίου.

Αφού ευχαρίστησαν θερμά και έβγαλαν φωτογραφίες με τον καπετάνιο του πορτογαλικού ατμόπλοιου, Αμέρικο Σάντος, που τους έσωσε τη ζωή, επιβιβάστηκαν στο “Tagus” και ξεκίνησαν το μακρύ ταξίδι του επαναπατρισμού. Βέβαια, η Ελλάδα δεν ήταν πια όπως την είχαν αφήσει. Στις 28 Οκτωβρίου, η χώρα είχε μπει επίσημα στον πόλεμο.

Το ατμόπλοιο του Έλληνα εφοπλιστή ήταν τελευταίο «θύμα» του «Widder», που έπειτα επέστρεψε στη Γερμανία διότι χρειαζόταν επισκευές. Το γερμανικό καταδρομικό, από τα μέσα Ιουνίου του 1940 μέχρι και το Σεπτέμβριο του έτους εκείνου, βύθισε συνολικά δέκα συμμαχικά πλοία στον Ατλαντικό ωκεανό. Από αυτά, πέντε ήταν βρετανικά, δύο νορβηγικά, ένα φινλανδικό, ένα ολλανδικό και τέλος, το ελληνικό «Αντώνιος Χανδρής».

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Έφυγαν για να γλυτώσουν την σκληρή κατοχή και πνίγηκαν στην επιστροφή για το Καστελόριζο. Το ναυάγιο του «Empire Patrol» το 1945