Η “βρετανική αδιαφορία” που προκάλεσε τον θάνατο 1,5 εκατομμυρίου Ιρλανδών. Ο μεγάλος λιμός που προήλθε από μια ασθένεια της πατάτας και θέρισε τους Καθολικούς, ενώ προστατεύθηκαν οι Προτεστάντες!

ΠΗΓΗ: ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, Eric Chaline, εκδόσεις Κλειδάριθμος

Οι Βρετανοί πάντα υποστήριζαν ότι συμπεριφέρονταν καλύτερα από τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις στους υπηκόους των αποικιών τους. Είχαν την άποψη ότι μετά την απαραίτητη στρατιωτική κατάκτηση των αποικιών παρείχαν στους κατακτημένους όλα τα οφέλη και τις ανέσεις του δυτικού πολιτισμού.

Ένα από τα τραγικότερα επεισόδια ωστόσο συνέβη μετά το Διάταγμα Χειραφέτησης των Καθολικών το 1829, το οποίο ήρε πολλούς από τους περιορισμούς στα πολιτικά δικαιώματα των Άγγλων και Ιρλανδών Καθολικών.

Η καταστροφή αυτή ήταν ο μεγάλος λιμός που διήρκεσε από το 1845 ως το 1852.

Η κύρια σοδειά για τους περισσότερους Καθολικούς Ιρλανδούς αγρότες ήταν η πατάτα, που δεν ενδημούσε στην Ευρώπη αλλά την εισήγαγαν οι Ισπανοί από την Αμερική κατά τον 16ο αιώνα.

Οι ποικιλίες όμως που εισήχθησαν στην Ευρώπη προέρχονταν από περιορισμένο αριθμό γενετικών αποθεμάτων, με αποτέλεσμα να είναι πολύ πιο ευαίσθητες.

Γι αυτό και υπήρξαν ανεπαρκείς σοδειές από τον πρώτο καιρό καλλιέργειας της πατάτας, συμπεριλαμβανομένου κι ενός πρώτου “μεγάλου λιμού” στην Ιρλανδία την περίοδο 1740-41.

Τη δεκαετία του 1840, μια νέα και πολύ πιο σοβαρή ασθένεια της πατάτας έφτασε στην Ευρώπη από την Αμερική, γνωστή με την ονομασία “περονόσπορος της πατάτας”. Αυτή η σηπτική ασθένεια κάνει τις προσβεβλημένες ρίζες να σαπίζουν, μετατρέποντας τις σε δύσοσμο δηλητηριώδη πολτό πριν ακόμη αφαιρεθούν από το έδαφος ενώ μπορεί να προσβάλει ακόμα και φαινομενικά υγιείς ρίζες που έχουν ήδη συλλεχθεί και αποθηκευτεί.

Ελλείψεις τροφίμων σε τοπικό επίπεδο δεν ήταν ασυνήθιστες στις αγροτικές περιοχές των Βρετανικών Νήσων και της Ευρώπης τον 19ο αιώνα.

Όμως, η δριμύτητα του περονόσπορου, σε συνδυασμό με άλλους κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες που είχαν να κάνουν με τις αγγλο-ιρλανδικές σχέσεις, μετέτρεψαν μια δυσχερή έλλειψη τροφίμων σε έναν από τους πιο θανατηφόρους λιμούς  στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα.

Το 1845 ο περονόσπορος έφτασε στη δυτική Ιρλανδία και εξαπλώθηκε ταχύτατα σε ολόκληρο το νησί, ελαττώνοντας δραματικά την παραγωγή πατάτας από την οποία εξαρτιόταν το 80% του πληθυσμού.

Μέχρι το 1846 η ιρλανδική σοδειά πατάτας είχε καταρρεύσει στο 20%. Στην Αγγλία άρχισαν να φτάνουν τα πρώτα ανησυχητικά δημοσιεύματα για την πείνα στην Ιρλανδία, αλλά η γενική άποψη στο Λονδίνο ήταν πως ο ιρλανδικός Τύπος είχε μία “τάση προς την υπερβολή”.

Δεν ήταν όλοι οι Βρετανοί άσπλαχνοι και αδιάφοροι αλλά στα μέσα του 19ου αιώνα το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας ήταν απλά στοιχειώδες. Ο νόμος για την ενίσχυση των φτωχών στην Αγγλία θεμελίωνε από τον 17ο αιώνα ένα σύστημα “ελεύθερης” και “υπό περιορισμό” αρωγής.

Η “ελεύθερη” αρωγή σήμαινε την παροχή ενός βοηθήματος σε χρήμα ή τρόφιμα που επέτρεπε στους παθόντες να συνεχίσουν την καλλιέργεια της γης τους.

‘Ομως η επιλογή αυτή θεωρούνταν ακριβή και οι γαιοκτήμονες που πλήρωναν για τη λειτουργία του συστήματος  προτιμούσαν την “υπό περιορισμό” αρωγή που ήταν φθηνότερη λύση.

Αυτή σήμαινε σήμαινε τον εγκλεισμό των φτωχών σε ένα “χώρο εργασίας”.

Εκεί οι οικογένειες χωρίζονταν και οι τρόφιμοι ήταν αναγκασμένοι να εργάζονται και να ζουν σε φρικτές συνθήκες, για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους.

Πολλοί προτιμούσαν να πεινάσουν παρά να κλειστούν σε μια τέτοια φυλακή ενώ πολλοί άλλοι αποκλείονταν ακόμα και από αυτό το βασικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας χάρη στις εξαιρέσεις και τα παραθυράκια που είχαν σχεδιαστεί για να εξοικονομούν χρήμα οι γαιοκτήμονες με κόστος ανθρώπινες ζωές.

Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό: ένα έως ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι πέθαναν λόγω ασιτίας και επιδημικών ασθενειών από το 1852 έως το 1856 κι άλλοι τόσοι μετανάστευσαν , θεμελιώνοντας τη μεγάλη ιρλανδική διασπορά στις ΗΠΑ, την ενδοχώρα του Ηνωμένου Βασιλείου, τον Καναδά και την Αυστραλία.

Ο πληθυσμός της Ιρλανδίας που υπολογιζόταν μεταξύ 7 και 8 εκατομμυρίων πριν από τον μεγάλο λιμό, συμπτύχθηκε στα 4 με 5 εκατομμύρια μία δεκαετία αργότερα. Εκτός όμως από το ανθρώπινο κόστος, εξαιτίας του μεγάλου λιμού, αναπτύχθηκε  μια πικρία προς το βρετανικό κράτος και τους Προτεστάντες Ιρλανδούς η οποία έχει διατηρηθεί  μέχρι τις μέρες μας και προκάλεσε την απώλεια πολλών ζωών κατά τον επόμενο αιώνα των επαναστάσεων, των εμφυλίων και των πολιτικών διαφωνιών.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:Έθαβαν ανθρώπους ζωντανούς, τους άφηναν να πεθάνουν απ’ την πείνα ή τους τάϊζαν αποκλειστικά αλάτι, ρέγκες και περιττώματα. Βασανιστήρια του 20ου αιώνα που ξεπερνούν σε βαναυσότητα τα μεσαιωνικά