Οι βόμβες που ξύπνησαν τους Βρετανούς στην Κύπρο δεν ήταν πρωταπριλιάτικο ψέμα. Πώς ξεκίνησε ο αγώνας της ΕΟΚΑ κατά της Βρετανικής κατοχής και Ένωση με την Ελλάδα

Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα της 1ης Απριλίου του 1955, τέσσερις οπλισμένοι μασκοφόροι εισέβαλαν στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου και ενεργοποίησαν μία βόμβα.

Έφυγαν ανενόχλητοι με το αυτοκίνητο. Λίγο αργότερα, η έκρηξη κατέστρεψε μέρος των εγκαταστάσεων και το πρόγραμμα διακόπηκε.

Ακολούθησαν αλλεπάλληλες εκρήξεις στο αρχηγείο της Αστυνομίας στη Λάρνακα, σε σπίτια βρετανών αστυνομικών, στο Διοικητήριο και στο Δικαστικό Μέγαρο.

Στην Αμμόχωστο τοποθετήθηκαν βόμβες σε βρετανικό στρατόπεδο, ενώ στους δρόμους της Λεμεσού βρέθηκαν σάκοι με εκρηκτικό υλικό και πολλές εκτυπωμένες προκηρύξεις, που έγραφαν: «Είμεθα έτοιμοι να αναλάβωμεν αγώνα, για να απαλλάξωμεν την Κύπρον από τους Βρετανούς και να επιτύχωμεν την ένωσιν της με την Ελλάδα».

Συνολικά σημειώθηκαν 17 εκρήξεις και δεκάδες συλλήψεις. Οι στρατιωτικές βρετανικές δυνάμεις τέθηκαν σε συναγερμό. Στήθηκαν οδοφράγματα και πάνοπλοι άνδρες ανέλαβαν να φρουρούν σημαντικά κυβερνητικά κτίρια.

Πρώτο θύμα ήταν ο Μόδεστος Παντελής. Έπαθε ηλεκτροπληξία, ενώ προσπαθούσε να προκαλέσει μπλακ άουτ κόβοντας το καλώδιο, από το οποίο περνούσε το ρεύμα στην Αμμόχωστο. Ο αδερφός του, Χριστοφής, συνελήφθη με ποσότητα πυρίτιδας στο αυτοκίνητό του.

Το Κομμουνιστικό κόμμα της Κύπρου αποδοκίμασε τις βομβιστικές επιθέσεις. Μάλιστα το ΑΚΕΛ σε ανακοίνωσή του, αποκάλεσε τους δράστες της επίθεσης «τραμπούκους, δυναμιτιστές και ψευτοδιγενήδες». Ο κυβερνήτης της Κύπρου, Ρόμπερτ Άρμιτεϊτζ, τις χαρακτήρισε «τρομοκρατικές» και δήλωσε ότι οι νομιμόφρονες κάτοικοι του νησιού σίγουρα δεν επικροτούσαν τέτοιες ενέργειες.

Η ίδρυση της ΕΟΚΑ

Στις 15 Ιανουαρίου του 1950, στην Κύπρο διενεργήθηκε δημοψήφισμα για την Ένωση με την Ελλάδα.

Οι Βρετανοί είπαν πως αποτελούσε «δώρο» για τη ηρωική δράση Ελλήνων και Κυπρίων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το διοργάνωσε η Εκκλησία της Κύπρου και το 95,7% των κατοίκων ψήφισαν υπέρ της ένωσης.

Όμως, το αποτέλεσμα δεν επηρέασε τους Βρετανούς, οι οποίοι δεν έκαναν καμία ενέργεια για να υλοποιήσουν τις υποσχέσεις τους.

Αρχικά, Έλληνες και Κύπριοι προσέφυγαν στον ΟΗΕ, προσπαθώντας να λύσουν το θέμα διπλωματικά.

Δεν υπήρξε όμως καμία εξέλιξη και οι Κύπριοι αποφάσισαν να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους.

Η δημιουργία της αντιστασιακής οργάνωσης ήταν πρωτοβουλία του Γεώργιου Γρίβα, γνωστού και ως «Διγενή», που είχε υπάρξει αρχηγός της αντικομμουνιστικής Οργάνωσης Χ τη δεκαετία του ’40. Έφτασε στη Κύπρο το 1954 και σε συνεργασία με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ίδρυσε την «Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών» ή αλλιώς ΕΟΚΑ.

Η πρώτη μέρα δράσης της ήταν η “εκρηκτική” 1η Απριλίου του 1955.

Η προκήρυξη του Διγενή

«Με τη βοήθειαν τού Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολοκλήρου τού Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον αγώνα διά την αποτίναξιν τού Αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο το οποίον μάς κατέλιπαν οι πρόγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκην: “‘Η τάν ή επί τάς”.

Αδελφοί Κύπριοι,

Από τα βάθη των αιώνων μάς ατενίζουν όλοι εκείνοι οι οποίοι ελάμπρυναν την Ελληνικήν Ιστορίαν διά να διατηρήσουν τήν ελευθερίαν των: οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι Τριακόσιοι τού Λεωνίδα και οι νεώτεροι τού Αλβανικού έπους. Μάς ατενίζουν οι αγωνισταί τού 1821, οι οποίοι και μάς εδίδαξαν ότι η απελευθέρωσις από τον ζυγόν δυνάστου αποκτάται πάντοτε με το αίμα. Μάς ατενίζει ακόμη σύμπας ο Ελληνισμός, ο οποίος και μας παρακολουθεί με αγωνίαν, αλλά και με εθνικήν υπερηφάνειαν. ‘Ας απαντήσωμεν με έργα, ότι θά γίνωμεν “πολλώ κάρρονες” τούτων.

Είναι καιρός να δείξωμεν εις τον κόσμον, ότι εάν η διεθνής διπλωματία είναι άδικος και εν πολλοίς άνανδρος, η Κυπριακή ψυχή είναι γενναία. Εάν οι δυνάσται μας δεν θέλουν να αποδώσουν την λευτεριά μας, μπορούμε να την διεκδικήσωμεν με τα ίδια μας τα χέρια και με το αίμα μας. Ας δείξωμεν εις τον κόσμον ακόμη μια φορά ότι και τού σημερινού Έλληνος “ο τράχηλος ζυγόν δεν υπομένει”. Ο αγών θα είναι σκληρός. Ο δυνάστης διαθέτει τα μέσα και τον αριθμόν. Ημείς διαθέτομεν τήν ψυχήν, έχομεν και το δίκαιον με το μέρος μας. Γι’ αυτό και θα νικήσωμεν.

Διεθνείς διπλωμάται, ατενίσατε το έργον σας. Είναι αίσχος εν εικοστώ αιώνι, οι λαοί να χύνουν το αίμα των διά να αποκτήσουν την λευτεριά των, το θείον αυτό δώρον, για το οποίον και εμείς επολεμήσαμεν παρά το πλευρόν των λαών σας, και για το οποίον σεις τουλάχιστον διατείνεσθε ότι επολεμήσατε εναντίον τού ναζισμού και τού φασισμού.

Έλληνες, όπου και αν ευρίσκεσθε, ακούσατε την φωνήν μας: Εμπρός, όλοι μαζί για την λευτεριά της Κύπρου μας».

Η δράση της ΕΟΚΑ

Αρχικά, η δράση της ΕΟΚΑ περιοριζόταν σε δολιοφθορές σε κτίρια και εξοπλισμούς των αντιπάλων.

Έργο του Γρίβα ήταν οργάνωση και εκτέλεση επιθέσεων, ενώ ο Μακάριος είχε αναλάβει την επίτευξη των πολιτικών στόχων.

Σύντομα όμως, έγινε εμφανές ότι οι Βρετανοί δεν είχαν καμία διάθεση να διαπραγματευτούν την κυριαρχία τους στο νησί, ούτε να υποχωρήσουν και η κατάσταση οξύνθηκε.

Οι διαπραγματεύσεις του Μακάριου με τον κυβερνήτη Χάρτινγκ ναυάγησαν, ο Μακάριος εξορίστηκε και οι Βρετανοί πέρασαν στην αντεπίθεση, πνίγοντας στο αίμα την δράση των Κυπρίων.

Σκοτώθηκαν δεκάδες, δίνοντας τη ζωή τους για έναν σκοπό που θεωρούσαν ιερό. Ο στόχος τους, η ένωση με την Ελλάδα, δεν επιτεύχθηκε ποτέ. Ωστόσο, κατάφεραν να διώξουν τους Βρετανούς.

Στις 15 Αυγούστου του 1960 υπογράφηκε η συμφωνία Ζυρίχης-Λονδίνου με την οποία η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος.

Δυστυχώς όμως, δεν ήταν το τέλος της αιματηρής ιστορίας του νησιού, το οποίο έζησε τον εφιαλτικό τουρκικό Αττίλα, το 1974.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οι Κύπριοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ είναι ακόμη τρομοκράτες για τους Άγγλους. Έτσι τους χαρακτηρίζουν στο Πολεμικό Μουσείο του Λονδίνου.