Η τυφλή ρεμπέτισσα Αγγέλα Παπάζογλου. Η “λεβεντιά” του άνδρα της και το ρεκόρ θεατρικών παραστάσεων της Άννας Βαγενά

Η Σμυρνιά ρεμπέτισσα Αγγέλα Παπάζογλου έγινε ευρύτερα γνωστή όταν  ο γιος της, ο Γιώργης Παπάζογλου, κυκλοφόρησε το βιβλίο “Ονείρατα της άκαυτης και της καμένης Σμύρνης Aγγέλα Παπάζογλου. Τα χαΐρια μας εδώ“. Ήταν αφηγήσεις της τυφλής μητέρας του, για τη Σμύρνη, τον ξεριζωμό, την προσφυγιά και τη μετέπειτα ζωή της στην Κοκκινιά.

 Το 1999, η Άννα Βαγενά βασίστηκε στο βιβλίο και παρουσίασε έναν συγκλονιστικό μονόλογο, για τη ζωή της Παπάζογλου. Το έργο έκανε ρεκόρ παραστάσεων καθώς  παίζεται για 25 χρόνια.

Η Αγγελίτσα η Σμυρνιά

Η Αγγελική Παπάζογλου γεννήθηκε στη Σμύρνη στις 8 Νοεμβρίου του 1899. Ήταν κόρη ενός σπουδαίου μουσικού, του Δημήτριου Μαρωνίτη, ή Χιωτάκη, ο οποίος  έπαιζε βιολί και σαντούρι. Η μικρή μεγάλωσε  μέσα στη μουσική και έτσι δεν ήταν έκπληξη όταν ανέβηκε στο πάλκο σε ηλικία 11 ετών, δίπλα στον πατέρα της.

Σε ηλικία 16-17 ετών ήταν ήδη γνωστή. Τραγουδούσε στην “μπίρα Μέλης”, που ήταν και κινηματογράφος και θέατρο μαζί. Τραγούδησε επίσης στα κέντρα του Αράπογλου, του Τζίζικα, του Αυταρά, και στη Σκάλα του Κορδελιού. Αν και στο σπίτι την φώναζαν Αγγέλα, στο πάλκο έγινε Αγγελίτσα για να την ξεχωρίζουν από μια άλλη ονομαστή τραγουδίστρια, την Αγγελάρα.

Όσον αφορά στο ρεπερτόριο, η ίδια περιέγραψε στο βιβλίο της: «Στη Σμύρνη παίζαμε από ρεμπέτικα μέχρι όλα τα ευρωπαϊκά. Δημοτικά, κλέφτικα, κρητικά, καλαματιανά, φυσούνια, θρακιώτικα, γιαννιώτικα, κονσέρτα με καβαλαρίες, με χορούς του Μπραμς, με σερενάτες. Όλα τα παίζαμε. Και όπερες. Ξέραμε αναγκαστικά κι από ένα τραγούδι από κάθε μελέτι (φυλή) για να ευχαριστούμε τσι πελάτες. Κι εβραίικο παίζαμε και αρμένικο και αράπικο. Ήμαστε κοσμοπολίτες εμείς. Αγαπούσαμε όλο τον κόσμο και μας αγαπούσανε. Δεν είχε συμφέροντα κανείς στο τραγούδι. Τραγουδούσες, χόρευες, ήσουνα λεύτερος να κάνεις ό,τι θέλει η καρδιά σου και η σειρά σου».

Ο γάμος και η τύφλωση

Η Αγγέλα έζησε την οδύνη του ξεριζωμού και της προσφυγιάς. Στο βίντεο που ακολουθεί περιγράφει όσα βίωσε στην καταστροφή της Σμύρνης:

Το 1922, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκε στην Κοκκινιά και συνέχισε να τραγουδάει. Δύο χρόνια αργότερα γνώρισε τον Σμυρνιό ρεμπέτη Βαγγέλη Παπάζογλου και τρία χρόνια αργότερα παντρεύτηκαν. Ο μουσικός αυτός ήταν σχεδόν μονίμως σοβαρός, άτομο με αρχές που δεν τις παραβίαζε ποτέ και με οποιοδήποτε κόστος. Γι’ αυτό του είχαν κολλήσει το παρατσούκλι “Αγγούρης”, δηλαδή “ανυπότακτος”, “ασυμβίβαστος”, “δύσκολος”.

Στα 25 της, εξαιτίας μιας πάθησης που είχε στα μάτια από μικρή,  άρχισε να χάνει το φως της με γρήγορο ρυθμό.  Όταν το 1927 η Αγγέλα ντύθηκε νύφη στο πλευρό τού Βαγγέλη Παπάζογλου, ήταν ήδη μισότυφλη. Δυο χρόνια αργότερα τυφλώθηκε τελείως. Ο Παπάζογλου ζήτησε από τη γυναίκα του να σταματήσει το τραγούδι, όπως κι έγινε.

Πηγή φωτογραφίας: Rebet Cafe/facebook

“Τα πουλιά δεν κελαηδούν όταν νυχτώσει”

Το 1936 η δικτατορία του Μεταξά επέβαλε λογοκρισία  και στο τραγούδι. Ο Ευάγγελος Παπάζογλου αρνήθηκε να συμμορφωθεί, και σταμάτησε να ηχογραφεί. Το 1940, όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Αθήνα, σταμάτησε την ενασχόλησή του με την μουσική. “Τα πουλιά δεν κελαηδούν όταν νυχτώσει”, έλεγε. Ο Βαγγέλης Παπάζογλου πέθανε από φυματίωση στις 27 Ιουνίου 1943.

Λέγεται ότι η Αγγέλα Παπάζογλου αφού έσκυψε και φίλησε το αγαπημένο σύντροφό της, του είπε τα εξής λόγια: «Καλά έκανες και παινευόσουν που ήμουν γυναίκα σου. Την παλληκαριά σου όμως δεν την ήξερες. Ούτε ο θεός δεν παντρεύτηκε αόμματη γυναίκα».

“Ο μεγάλος ο καμός είναι να σε φλοΐζουνε, να σε τσιτσιρίζουνε, να σε σφάζουνε, να σε καταστρέφουνε, κι όταν ξαναγεννηθείς και σε ρωτήσουνε: “Τι θες να γένεις;”. Εσύ ν’ απαντήσεις: “Πάλι Ρωμιά, πάλι Σμυρνιά, πάλι Αγγελική Παπάζογλου κι όταν ξαναπεθάνω, ξαναβάλτε μου πικροδάφνη στο στόμα…”.

Ο μονόλογος της Άννας Βαγενά

«Όταν τον Σεπτέμβριο του 1999 έπαιξα για πρώτη φορά τον συγκλονιστικό μονόλογο “Αγγέλα Παπάζογλου” για τη Σμύρνη και την προσφυγιά, στον ιστορικό τόπο της Μάντρας της Κοκκινιάς, δεν μπορούσα ούτε η ίδια να φανταστώ αυτό που θα ακολουθούσε» έχει δηλώσει σε συνέντευξη της η  Άννα Βαγενά.

Η  «Αγγέλα» πρωτοανέβηκε το 1999 στην Μάντρα του Μπλόκου της Κοκκινιάς με τη βοήθεια του Δήμου Νίκαιας για 2  παραστάσεις. Οι 2 παραστάσεις έγιναν εκατοντάδες και το έργο παίχτηκε ανελλιπώς για 25 χρόνια. Είναι η μακροβιότερη παράσταση με τον ίδιο πρωταγωνιστή στην Ελλάδα, ενώ σηματοδότησε  το είδος της βιογραφίας στο θέατρο, κάτι που ως τότε είχε ξεχαστεί.

Η “Αγγέλα Παπάζογλου”, έχει παιχτεί σε σχεδόν όλες τις πόλεις της Ελλάδας , στις Βρυξέλλες, Νότια Ιταλία, Βελιγράδι, στη Γερμανία και τη Σουηδία, στο Θέατρο Badminton.

“Χιλιάδες παραστάσεις με την “Αγγέλα“, εκατοντάδες χιλιάδες θεατές, δεν θα ήταν υπερβολή να πω ίσως και εκατομμύριο. Απίστευτη συγκίνηση και αστείρευτη πηγή εθνικής υπερηφάνειας και αγνού πατριωτικού αισθήματος για εμένα και όλους αυτούς τους θεατές. Συγκλονιστικές κριτικές, διθύραμβοι από τους δημοσιογράφους, αλλά και τους θεατές” έχει πει η Άννα Βαγενά, για το έργο-σταθμό στην καλλιτεχνική της πορεία.

Ο γνωστός κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος είχε γράψει στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ για την παράσταση: “πρόκειται για μια συγκλονιστική εμπειρία, μια βαθιά κατάδυση στον Έλληνα λόγο και στη λαϊκή ψυχή… Έχει μόνον ήθος. Ένα ήθος άκρας ευγένειας, λαϊκής αρχοντιάς (ναι, υπάρχει κι αυτή η αρετή). Η Άννα Βαγενά ενσαρκώνει συνταρακτικά την Αγγέλα Παπάζογλου. Λιτή, άμεση, ευθύβολη, ακριβής στους χρόνους, κεντάει βελονιά-βελονιά, ιστορεί με την παλιότερη σημασία της λέξης…”

Δείτε στο παρακάτω βίντεο την Άννα Βαγενά σε ένα απόσπασμα από την παράσταση-μονόλογο:

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: youtube