Η τρομερή διαμάχη δύο επιστημόνων για το ποιος ανακάλυψε τον τρόπο μετάδοσης της ελονοσίας. Ο επιστήμονας που πήρε το Νόμπελ είχε χάσει τον παππού του και είχε νοσήσει και ο ίδιος από ελονοσία

Ο ιταλικός όρος της ασθένειας μαλάρια σημαίνει κακός αέρας.

Έως τα μέσα του 19ου αιώνα, οι κάτοικοι των τροπικών και υποτροπικών κλιμάτων πίστευαν ότι η ελονοσία μεταδίδεται από τον αέρα και τους ατμούς που αναδύονταν από τα στάσιμα και βρόμικα νερά των ελών. (έλος+ νόσος)

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά ότι ένα μικροσκοπικό ζουζούνι ευθύνεται για την αρρώστια που μάστιζε τις περιοχές της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, όταν η Βρετανία και η Γαλλία άσκησαν επεκτατική πολιτική και δημιούργησαν αποικίες στις περιοχές αυτές.

Ρόναλντ Ρος

Ο Ρόναλντ Ρος γεννήθηκε στις 13 Μαΐου του 1857 στην Αλμόρα της Ινδίας. Το 1874 σπούδασε Ιατρική σε πανεπιστήμιο του Λονδίνου.

Κατέχοντας το πτυχίο του ιατρού και του βακτηριολόγου, έμεινε στην Ινδία για περίπου 20 χρόνια.

Τα χρόνια της υπηρεσίας του στον στρατό τα πέρασε ερευνώντας τα συμπτώματα της ελονοσίας, από την οποία είχε πεθάνει ο παππούς τους, όταν υπηρετούσε στην Ινδία.

Ο Ρος, έβαλε τότε στόχο να βρει τη θεραπεία της ελονοσίας ή τουλάχιστον από πού προέρχεται το παράσιτο που προσβάλλει τον άνθρωπο.

Η Ινδία και η ανακάλυψη του παράσιτου της ελονοσίας

Ο Ρος ξεκίνησε να επισκέπτεται διάφορα μέρη της Ινδίας, να συναντά ασθενείς της ελονοσίας και να μελετά τα συμπτώματά τους.

Οι μολυσμένοι κάτοικοι εμφάνιζαν ερυθρότητα, υψηλό πυρετό και μεγάλα ποσοστά χολερυθρίνης στο αίμα.

Το 1895 ο Ρόναλντ Ρος μολύνθηκε κι αυτός, αλλά ελαφριά και το ξεπέρασε. Μόλις έγινε καλά, η έρευνα του εντατικοποιήθηκε.

Το 1897, όταν παρακολουθούσε την ασθένεια της ελονοσίας στα πουλιά, παρατήρησε στη στομαχική περιοχή ενός ένα συγκεκριμένο γένος κουνουπιών.

Καθώς δεν ήταν εντομολόγος, ο Ρόναλντ Ρος δεν ήξερε ποιο ακριβώς ήταν το γένος κουνουπιού που θεωρούσε υπεύθυνο για τη μετάδοση της ελονοσίας.

Πρότεινε όμως τον πιθανό τρόπο μετάδοσης της ασθένειας τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα. Σύμφωνα με τη θεωρία του, τα νεκρά κουνούπια ελευθέρωναν το παράσιτο στο νερό, το οποίο μεταδιδόταν στον άνθρωπο. Στις έρευνές του ανέφερε ότι ο φορέας ήταν «ένα γκρι κουνούπι με πιτσιλωτά φτερά».

Ήταν το κουνούπι Anopheles και μόλις ο Ρος είχε ανακαλύψει τον τρόπο μετάδοσης της ασθένειας. Ήταν μια συγκλονιστική στιγμή για την επιστήμη και την ανθρωπότητα, που θρηνούσε εκατομμύρια θύματα κάθε χρόνο.

Η φιλονικία του Ρος με τον Γκράσι και το Νόμπελ Ιατρικής

Όσο ο Ρόναλντ Ρος μελετούσε τα συμπτώματα της ελονοσίας στην περιοχή της Ινδίας, την ίδια περίπου περίοδο, ένας Ιταλός επιστήμονας, ο Τζιοβάνι Γκράσι, μελετούσε την μετάδοση της ελονοσίας στην Ιταλία και ιδιαίτερα στην Τοσκάνη όπου η μαλάρια γνώριζε έξαρση.

Ο Γκράσι τελείωσε την Ιατρική, αλλά έγινε ζωολόγος εξαιτίας της αγάπης του και της στενής επαφής του με τη φύση.

Το 1898 ο Γκράσι μαζί με δύο συναδέλφους του ανακοίνωσε ότι ένας άνθρωπος εθελοντικά δέχτηκε τσιμπήματα από τρία διαφορετικά είδη κουνουπιού, μεταξύ των οποίων και το “ανωφελές” κουνούπι.

Μετά από το πετυχημένο πείραμα, ο Γκράσι έστειλε επίσημη επιστολή στην Ακαδημία Λίντσεϊ της Ιταλίας όπου ανέφερε ότι βρήκε το γένος του κουνουπιού που ήταν υπεύθυνο για τη μετάδοση της ασθένειας.

Ο Ρος, έναν χρόνο νωρίτερα, είχε ήδη βρει τον φορέα του πλασμώδιου και επειδή δεν είχε ιδιαίτερες γνώσεις ζωολογίας συζητούσε δια αλληλογραφίας με τον Γκράσι, με σκοπό ο Ιταλός επιστήμονας να του παραχωρήσει περισσότερο εξειδικευμένες πληροφορίες γύρω από τα ζώα και τα έντομα.

Ο Ιταλός Γκράσι απέκρυψε την αλήθεια από τον Βρετανό Ρος.

Γι΄ αυτό τον λόγο, στα τέλη του 1900, ο Ρόναλντ Ρος, έχοντας στην άκρη του μυαλού την υποψηφιότητά του για το βραβείο Νόμπελ, ξεκίνησε μία καμπάνια έντονης δυσφήμησης εναντίον των τριών Ιταλών επιστημόνων που ασχολήθηκαν με τη μαλάρια στα εργαστήρια της Ιταλίας.

Αμφισβήτησε την έρευνα του Γκράσι, επιμένοντας ότι η δική του υπόδειξη για την μετάδοση της ελονοσίας από « το γρι κουνούπι με τα πιτσιλωτά φτερά», οδήγησε τελικά τον Γκράσι να αναγνωρίσει τον φορέα της ασθένειας.

Ο Ρος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τον Γκράσι απατεώνα, με την κατηγορία ότι εξέδωσε σημειώσεις σχετικά με την ελονοσία που δεν ήταν δικές του.

Ο Γκράσι ένιωσε προσβεβλημένος και αντέδρασε πολύ άσχημα στις κατηγορίες του Ρος.

Η διαμάχη των δύο επιστημόνων θεωρείται μελανό σημείο στην παγκόσμια ιστορία για την καταπολέμηση της ελονοσίας.

Οι λόγοι της σύγκρουσης δεν ήταν καθαρά επιστημονικοί.

Άλλωστε, ο τρόπος προσέγγισης της ασθένειας από τον Ρος διέφερε από αυτόν του Γκράσι.

Ο Γκράσι, ως ζωολόγος προσέγγισε την ασθένεια με συστηματικά και συγκριτικά πειράματα.

Η μέθοδος του Ρος ήταν καθαρά εμπειρική κι ενστικτώδης.

Το Νόμπελ πήγε τελικά στον Ρος, αλλά η διαμάχη των δύο επιστημόνων ήταν τρομερή σε όλες τις εκφάνσεις της.

Η ματαιοδοξία, η ακαδημαϊκή αναγνώριση και η επιθυμία του κάθε επιστήμονα να αναδείξει το προσωπικό και εθνικό του συμφέρον, ήταν τα πραγματικά και ίσως «μικροπρεπή» αίτια που υποκίνησαν τον διαπληκτισμό του Ρος με τον Γκράσι.

Ο θάνατος του επιστήμονα

Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1932, ύστερα από χρόνιο άσθμα, ο Ρόναλντ Ρος πέθανε στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Τροπικών Ασθενειών.

Πολλές μελέτες του έχουν δημοσιευτεί, μεταξύ των οποίων και “Η πρόληψη από την Ελονοσία”.

Αν και ο Ρόναλντ Ρος έμεινε στην ιστορία για την ανακάλυψη του παράσιτου της ελονοσίας, ο ανήσυχος Βρετανός ήταν εξίσου ένας ταλαντούχος μαθηματικός, επιδημιολόγος, καλλιτέχνης, ποιητής, αλλά και ερασιτέχνης μουσικός.

Η σύγχρονη μάστιγα της ελονοσίας

Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί το απόλυτο φάρμακο για την ελονοσία, τη μολυσματική ασθένεια που επιφέρει τον θάνατο στο 1/3 του αφρικανικού πληθυσμού και προκαλεί τεράστια οικονομική ζημιά.

Πέρα από την κινίνη, μόνο ορισμένα αντιπυρετικά και ισχυρότερα φάρμακα γιατρεύουν την ασθένεια, όταν βρίσκεται στα πρώτα στάδια της.

Οι γιατροί συμβουλεύουν τους κατοίκους των περιοχών που η ελονοσία γνωρίζει έξαρση να απομακρύνονται από ελώδεις εκτάσεις και να προφυλάσσονται από τσιμπήματα κουνουπιών.

Επίσης, κρίνεται απαραίτητη η κατάποση φιλτραρισμένου νερού.

Κάθε χρόνο, σημειώνονται τουλάχιστον 30.000 κρούσματα ελονοσίας σε ταξιδιώτες που επιλέγουν να περάσουν λίγες μέρες σε υποτροπικά και τροπικά κλίματα με υπερβολική υγρασία και στάσιμα νερά.

Η 20η Αυγούστου γιορτάζεται ως Παγκόσμια Ημέρα κατά των Κουνουπιών.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Δέκα ανακαλύψεις που άλλαξαν τη ζωή μας, αλλά σκότωσαν τους εφευρέτες τους. Έγιναν πειραματόζωα στις δοκιμές και έχασαν τη ζωή τους