Η τοπική κουζίνα του Αιγαίου

Τα νησιά του Αιγαίου  φημίζονται για τη γαστρονομική τους παράδοση. Τροφές που έρχονται από την αρχαιότητα, όπως το λάδι, το κρασί, το σιτάρι, η φάβα, το τυρί, αποτελούν τη βάση της αιγαιοπελαγίτικης κουζίνας μέχρι και σήμερα.

Οι σκάροι, τα ψάρια του Καρπάθιου πελάγους, ήταν λιχουδιαστοί μεζέδες και άφθονοι από την εποχή του Ρωμαίου Πλίνιου. Είναι σχεδόν βέβαιο, ότι οι πρώτοι Μινωίτες, που έριχναν άγκυρα στη Χέλατρο της Κάσου, τους ψάρευαν. Οι Σαντορινιοί αγαπούν τη φάβα όσο και οι προϊστορικοί συντοπίτες τους, που κατοικούσαν στο Ακρωτήρι. Η Ρόδος ήταν φημισμένη για τα κρασιά της και τα εμπορευόταν ήδη από τον 7ο π.Χ. αιώνα κι οι ψαράδες του προϊστορικού Αιγαίου είχαν ειδικό εξοπλισμό για την αλιεία του τόνου.

Τα συνεχή ταξίδια σε όλη τη Μεσόγειο, έδιναν ιδέες για το μαγείρεμα και μπαχαρικά που προίκισαν την ελληνική κουζίνα με αρώματα και ιδιαίτερες γεύσεις.

Οι επιδράσεις που διαμόρφωσαν τη γαστρονομία

Πριν ακόμα εγκατασταθούν την περίοδο του Μεσαίωνα, οι Ενετοί και οι Φράγκοι στο Αιγαίο, το θαλάσσιο εμπόριο του Βυζαντίου έφερνε σπάνια μπαχάρια από την Ανατολή και τις ακτές της Αφρικής. Κανέλα, κύμινο, γαρύφαλλο αρωμάτιζαν τις κατσαρόλες κυρίως των Δωδεκανήσων.

Η Φραγκοκρατία στο Αιγαίο διήρκησε πάνω από τρεισήμισι αιώνες (1207-1579) και σε ορισμένα νησιά, όπως η Τήνος, περισσότερο.

Έτσι πολλά φαγητά έχουν φράγκικες ονομασίες.

Το ψάρι σαβόρο προέρχεται από το ενετικό saor. Είναι σάλτσα με ξύδι και δεντρολίβανο, που συντηρούσε τα ψάρια για καιρό. Το ναξιώτικο χοιρινό ρόστο είναι από το βενετσιάνικο arrosto, το ροδίτικο πιλάφι με μελάνι σουπιάς είναι παρόμοιο στην κουζίνα της  Βενετίας.

Η  τσιλαδιά (πηχτή από ψάρι ή χοιρινό) φαίνεται επίσης να έχει  ενετική επίδραση.

Πολλά χειροποίητα ζυμαρικά, έχουν τις ρίζες τους στους Ενετούς και τους Φράγκους, όπως και τα αμυγδαλωτά, χαρακτηριστικό γλύκισμα πολλών νησιών. Το ίδιο ισχύει και με την εκτροφή αγελάδων στη Νάξο.

Η επαφή με τα μικρασιατικά παράλια και την Ανατολή έχει αφήσει έντονα σημάδια, ιδιαίτερα στην κουζίνα των Δωδεκανήσων και του Βόρειου Αιγαίου.

Το συμιακό γαριδάκι

Ορισμένα νησιά, λόγω του εδάφους τους ή του επαγγελματικού προσανατολισμού των κατοίκων, στήριξαν τη διατροφή τους αποκλειστικά στη θάλασσα, όπως για παράδειγμα η Κάλυμνος και η Σύμη.

Το συμιακό γαριδάκι είναι ένα από τα 4 είδη γαρίδας που ζουν στις ελληνικές θάλασσες. Τη συναντάμε στα παράλια της Σύμης, ειδικά στα βόρεια του νησιού, αλλά και σε άλλες περιοχές του Αιγαίου. Οι Συμιακοί, όμως, είναι αυτοί που πρώτοι έφεραν αυτή τη γαρίδα στο εμπόριο, την ανέδειξαν, γι’ αυτό και επικράτησε η ονομασία με το όνομα του νησιού. Ο πλέον κλασσικός τρόπος να το απολαύσετε, είναι συμιακό γαριδάκι τηγανητό, «σβησμένο» σε ούζο και ο δεύτερος σε μακαρονάδα.

Το σπινιάλο της Καλύμνου

Η ζωή της Καλύμνου είναι συνυφασμένη με τη θάλασσα και η γαστρονομία της δοξάζει τον βυθό. Παλαιότερα οι σφουγγαράδες, τώρα οι πολυάριθμοι ψαράδες, προμηθεύουν το νησί με κάθε είδους ψάρια, θαλασσινά και όστρακα. Η ανάγκη συντήρησης δημιούργησε το διάσημο σπινιάλο, με φούσκες, που κλείνονται ερμητικά σε μπουκάλι με θαλασσινό νερό και είναι ένας μοναδικός ουζομεζές.

Οι φούσκες είναι όστρακα που αλιεύονται στα 80 μέτρα. Κρύβονται μέσα σε φύκια πάνω στα βράχια, αλλά οι σφουγγαράδες γνώριζαν το βυθό άριστα και τις έβρισκαν.

Σπινιάλο είναι ο τρόπος να τις συντηρούν μέσα σε αποστειρωμένα γυάλινα βάζα, τα οποία γέμιζαν με θαλασσινό νερό. Το λάδι και το επιπλέον αλάτι προστάτευαν τις φούσκες από τη διείσδυση αέρα, που θα τις αλλοίωνε.

Η γεύση της φούσκας, είναι εξωτική και το ιώδιο φέρνει τη δροσιά της θάλασσας στον ουρανίσκο με έντονο τρόπο. Ο μεζές τρώγεται ωμός με λεμόνι και λαδάκι. Ποιο σούσι;

Το κρέας στην κυκλαδίτικη κουζίνα

Το κρέας των αιγοπροβάτων και των κατσικιών κυριαρχεί στο τραπέζι πολλών άλλων νησιών, όπως για παράδειγμα στην Τήνο, καθώς το ψάρεμα, παρά την άμεση επαφή με τη θάλασσα, δεν ήταν εύκολο, για διάφορους λόγους.

Τα κατσικάκια μαγειρεύονται ποικιλοτρόπως, καρυκευμένα με άγρια βότανα, στο φούρνο ή στην κατσαρόλα με πιο γνωστές εκδοχές, τη ζούλα βραστή στη Νάξο, το κατσικάκι κοκκινιστό με τα ματσάτα στη Φολέγανδρο και το αρνάκι πατατάτο στην Αμοργό.

Στη Σίφνο διάσημο είναι το μαστέλο, μέσα σε γάστρα.

Ένα άλλο κομβικό στοιχείο των νησιών ήταν η απομόνωση από την ηπειρωτική χώρα, που οδήγησε στην ανάγκη αυτάρκειας. Ο κόσμος έτρωγε ότι έδινε η χλωρίδα και η πανίδα του νησιού. Το νοικοκυριό έπρεπε να εφευρίσκει φαγητό από το “τίποτα” για να θρέψει την οικογένεια. Στο κελάρι έπρεπε να υπάρχει συντηρημένη τροφή για τις δύσκολες μέρες. Για αυτό και τα νησιά παράγουν μερικά από τα κορυφαία παστά και αλλαντικά.

Λουκάνικα Μυκόνου

Τα λουκάνικα της Μυκόνου, είναι από τα πλέον γνωστά και δημοφιλή αλλαντικά. Κάθε χρόνο, προς το τέλος του καλοκαιριού, οι περισσότερες οικογένειες αγόραζαν έναν νεαρό χοίρο.

Το έθρεφαν μέχρι την παραμονή των Χριστουγέννων, οπότε και το απολάμβαναν στο γιορτινό τραπέζει. Ωστόσο, μια μεγάλη ποσότητα του κρέατος έπρεπε να συντηρηθεί για να καλύψει τις υπόλοιπες ανάγκες της οικογένειας μέχρι το καλοκαίρι. Έτσι άρχισαν να μετατρέπουν το κρέας σε λουκάνικα.

Ξεραίνονται στον αέρα και καρυκεύονται με θρούμπι, μπαχάρι, αλάτι, ρίγανη και πιπέρι. Έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα καθαρού κρέατος από λίπος, γι΄ αυτό και θεωρούνται από τα καλύτερα.

Τα Τυριά  του Αιγαίου

Η τυροκομία επίσης στα νησιά του Αιγαίου ξεκινάει από την αρχαιότητα και φθάνει ακμαία μέχρι τις μέρες μας. Πολλά από τα απλά τυριά από κατσικίσιο ή πρόβειο γάλα που αναφέρονται στον Όμηρο και σε άλλα αρχαία κείμενα εξακολουθούν να φτιάχνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Αν βρεθείτε στη Νάξο αναζητείστε τα τυριά των παραγωγών. Δοκιμάστε το αρσενικό και την κλασική γραβιέρα ωρίμανσης. Ξεχάστε ό,τι έχετε δοκιμάσει μέχρι σήμερα. Οι γεύσεις τους είναι μοναδικές. Καλό είναι να υπάρχει και κάποιος ψύχραιμος στην παρέα που θα σας θυμίσει επιτέλους να σταματήσετε να τρώτε!

Το νησί εκτρέφει αγελάδες από την περίοδο της Ενετοκρατίας. Από τότε άρχισε να παρασκευάζεται και το διασημότερο τυρί της η γραβιέρα της Νάξου, φτιαγμένη κατά 80% από ντόπιο, φρέσκο αγελαδινό γάλα. Πρόκειται για τυρί προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης. Το νησί εκτρέφει αγελάδες από την περίοδο της Ενετοκρατίας. Από τότε άρχισε να παρασκευάζεται και το διασημότερο τυρί της η γραβιέρα της Νάξου, φτιαγμένη κατά 80% από ντόπιο, φρέσκο αγελαδινό γάλα. Πρόκειται για τυρί προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης.

Η Κοπανιστή Μυκόνου

Ένα από τα πιο διάσημα τυριά στην Ελλάδα, η κοπανιστή με την χαρακτηριστική ροζέ απόχρωση είναι ένα μαλακό τυρί με έντονη πιπεράτη, καυτερή γεύση και το βρίσκουμε σε πολλά νησιά των Κυκλάδων. Ιδιαίτερα γνωστή είναι αυτή της Μυκόνου – η οποία έχει αναγνωριστεί, μάλιστα, και ως Π.Ο.Π.

Λαδοτύρι Μυτιλήνης

Το Λαδοτύρι Μυτιλήνης  είναι το πιο φημισμένο τυρί του νησιού, που παράγεται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αποθηκευμένο σε λάδι διατηρεί αναλοίωτη την πικάντικη γεύση του. Είναι το μοναδικό τυρί Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης που προέρχεται αποκλειστικά από το νησί της Λέσβου.

Η αγκινάρα της Τήνου

Η αγκινάρα Τήνου είναι ίσως το πιο γνωστό προϊόν της Τηνιακής γης. Οι εξαιρετικές αγκινάρες του νησιού παράγονται σε διάφορες περιοχές, με πιο γνωστή της Κώμης, και είναι περιζήτητες σε όλη την Ελλάδα για τη νοστιμιά τους.

Αυτή η τροφή είναι πολύτιμη για την υγεία μας, καθώς περιέχει τα περισσότερα αντιοξειδωτικά από κάθε άλλο λαχανικό, καθώς και ασβέστιο, βιταμίνες, φυλλικό οξύ και μαγνήσιο, μεταξύ άλλων. Ειδικά η αγκινάρα Τήνου, η οποία, σε αντίθεση με τις κανονικές αγκινάρες του εμπορίου, είναι ημιάγρια, έχει όλα τα παραπάνω συστατικά στον υπερθετικό βαθμό.

Φάβα και κρασιά Σαντορίνης

Εξαιρετικό έδεσμα είναι η φάβα της Σαντορίνης. Ένα από τα πιο διάσημα γεωργικά προϊόντα στον κόσμο που καλλιεργείται στο ηφαιστειογενές νησί από την αρχαιότητα.

Μόνο η φάβα της Σχοινούσας την ανταγωνίζεται.

Το νησί της Σαντορίνης βίωσε μία από τις μεγαλύτερες ηφαιστειακές εκρήξεις που έχουν ποτέ καταγραφεί στην ιστορία. Η έκρηξη αυτή αποδεκάτισε την έκταση του νησιού και εξανάγκασε τους τοπικούς πληθυσμούς να το εγκαταλείψουν. Ένας από τους μεγαλύτερους οικισμούς που ερημώθηκε ήταν η Μινωική πόλη του Ακρωτηρίου, η οποία καλύφθηκε από στρώματα τέφρας και ηφαιστειακής σκόνης και αποκαλύφθηκε αργότερα μετά την ανασκαφή. Μεταξύ των πολυάριθμων έργων τέχνης και αντικειμένων που ήρθαν στο φως, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν υπολείμματα σπόρων της φάβας.

Η φάβα της Σαντορίνης άντεξε και τη δοκιμασία του χρόνου, καθώς αποτέλεσε βασική καλλιέργεια στο νησί και ένα πολυαγαπημένο έδεσμα και σε άλλα μέρη.

Το 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνώρισε τη μοναδική κληρονομιά της Φάβας Σαντορίνης, χορηγώντας στο προϊόν το καθεστώς προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης

Στο ηφαιστειακό έδαφος του νησιού, ευδοκιμεί και το δημοφιλές κρασί Ασύρτικο, γνωστό ως το «λευκό διαμάντι» του νησιού. Είναι ένα ευέλικτο σταφύλι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ξηρών και γλυκών κρασιών.

Λουκούμια Σύρου

Η Σύρος είναι το νησί με τα πιο φημισμένα λουκούμια της χώρας. Η τέχνη της παρασκευής έφτασε στη Σύρο με τους πρώτους Χιώτες και Ψαριανούς πρόσφυγες μετά την καταστροφή των νησιών τη διετία 1822-1824.

Λέγεται ότι η πρώτη καζανιά μπήκε το 1832 κάπου στο λιμάνι της Ερμούπολης, ενώ η πρώτη επίσημη σφραγίδα λουκουμοποιού εμφανίζεται το 1837. Οι βιοτεχνίες λουκουμιού ήταν κατά παράδοση οικογενειακές επιχειρήσεις και απασχολούσαν όλα τα μέλη της οικογένειας.

Η περίοδος από το 1922 έως το 1975, θεωρείται κορυφαία για το συριανό λουκούμι, καθώς τότε παρουσιάζει διαρκή ανοδική τάση στη ζήτηση και παραγωγή του. Σε αυτό συνετέλεσε η έλευση των μικρασιατών προσφύγων στο νησί.

Οι ντόπιοι λένε ότι η νοστιμιά των λουκουμιών τους οφείλεται στο νερό. Η Σύρος ήταν πάντα νησί άγονο και άνυδρο και το νερό από τις λιγοστές πηγές που χρησιμοποιούσαν οι λουκουμοποιοί ήταν υφάλμυρο, δίνοντας έτσι τη μοναδική γεύση στο συριανό λουκούμι.

Η γαστρονομία στο Αιγαίο είναι μια τεράστια εμπειρία γιατί κάθε νησί έχει τα δικά του προϊόντα, τις συνταγές και τις συγκυρίες που διαμόρφωσαν την κουζίνα του. Οι άνθρωποι έπρεπε να φάνε για να ζήσουν και να μαγειρεύουν καλά για να απολαμβάνουν τη ζωή.

Να χαίρονται τα μικρά και τα καθημερινά πράγματα όπως το οικογενειακό γεύμα. Αυτές τις συνταγές απολαμβάνουμε μέχρι σήμερα όταν ταξιδεύουμε στο Αιγαίο και τίποτα δεν είναι πιο γκουρμέ από την παράδοση.

Κλείστε τα εισιτήριά σας εδώ https://www.bluestarferries.com/ και κάντε ένα ταξίδι γεύσης σε μαγικούς προορισμούς στο Αιγαίο!