Η τιμωρία ενός διεφθαρμένου δικαστή. Τον έγδαραν κι επένδυσαν με το δέρμα του τη δικαστική καρέκλα

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η παραδειγματική τιμωρία του Σισάμνη, ενός διεφθαρμένου δικαστή, από τον Καμβύση Β΄, βασιλιά της Περσίας. Τον τιμώρησε μ’ ένα τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίσει ότι ο γιος του δεν θα ακολουθούσε τον δρόμο του και ότι θα ήταν δίκαιος.

Ο διεφθαρμένος δικαστής

Ο Σισάμνης ήταν βασιλικός δικαστής του Καμβύση Β΄ (530-522 π.Χ.), βασιλιά της Περσίας. Το σώμα των βασιλικών δικαστών αποτελούνταν από επτά δικαστές που ήταν οι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί στην περσική αυτοκρατορία. Ρόλος τους ήταν να  επιβλέπουν ότι η δικαιοσύνη απονέμονταν σωστά και ότι δεν γίνονταν αδικίες.

Όμως, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (5.25), αποκαλύφθηκε ότι ο Σισάμνης είχε δωροδοκηθεί και εξέδωσε μία απόφαση που ήταν άδικη. Ο Καμβύσης εξοργίστηκε κι αποφάσισε να τον τιμωρήσει παραδειγματικά.

Ορίζει τον διάδοχό του

Ο Σισάμνης συνελήφθη και προσήχθη στον βασιλιά. Τα στοιχεία και οι μάρτυρες επιβεβαίωσαν ότι ο Σισάμνης είχε δωροδοκηθεί. Η ενοχή του είχε αποδειχθεί και όλοι ανέμεναν την τυπική απόφαση του Καμβύση με την οποία θα καταδίκαζε σε θάνατο τον διεφθαρμένο δικαστή.

Όμως, πριν γίνει αυτό, ο Πέρσης βασιλιάς είπε στον Σισάμνη να επιλέξει τον διάδοχό του στο σώμα των βασιλικών δικαστών. Ακόμη και τότε, ο Σισάμνης έδειξε τον χαρακτήρα του αφού επέλεξε τον γιο του, Οτάνη.

Προς έκπληξη όλων, ο Καμβύσης συμφώνησε και διόρισε αμέσως τον Οτάνη στη θέση του πατέρα του. Ήταν κάτι εντελώς ασυνήθιστο, αφού όταν ένας αξιωματούχος στην περσική αυτοκρατορία καταδικαζόταν για κάποιο παράπτωμα, οι γιοί του γίνονταν παρίες ή είχαν ακόμη και την τύχη του πατέρα τους. Όμως ο Καμβύσης ήξερε τι έκανε!

Η τιμωρία του Σισάμνη

Η απόφασή του ήταν ο Σισάμνης να γδαρθεί και με το δέρμα του να ντυθεί η καρέκλα του δικαστή!

Αυτή δηλαδή στην οποία θα καθόταν για να ασκήσει τα καθηκοντά του ο γιος του.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Καμβύσης είπε στον Οτάνη να μην ξεχάσει ποτέ πάνω που καθόταν.

Αυτά τα λόγια ήταν βέβαια περιττά. Κάθε φορά που ήταν να πάρει μία απόφαση ένιωθε «στο πετσί του» τις συνέπειες που θα είχε μια άδικη ή λανθασμένη απόφαση!

Ο Οτάνης

Ο Οτάνης υπήρξε υπόδειγμα δίκαιου δικαστή και αντιμετώπιζε όλους τους αντίδικους με ισοτιμία.

Ο Ηρόδοτος επισημαίνει (5.25-5.28) ότι ο νέος βασιλιάς της Περσίας Δαρείος Α΄, μετά τον θάνατο του Καμβύση Β΄, είχε τον Οτάνη σε ιδιαίτερη εκτίμηση. Τον πάντρεψε με μία κόρη του και τον είχε στο στενό κύκλο των συμβούλων του.

Ο Δαρείος τον έκανε στρατηγό και ανέλαβε επικεφαλής στρατιωτικών επιχειρήσεων για την επέκταση της περσικής αυτοκρατορίας. Έτσι απαλλάχθηκε από το μακάβριο καθήκον να κάθεται στο θρόνο του δικαστή πάνω στο τομάρι του πατέρα του!

Ο Οτάνης συμμετείχε με τον Δαρείο στην εκστρατεία του εναντίον των Σκυθών το 513 π. Χ.

Αργότερα, ο Δαρείος τον διόρισε διοικητή στα παράλια της Μικράς Ασίας όπου έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάπνιξη της Ιωνικής Επανάστασης (499-494 π. Χ.). Ο Οτάνης κατέλαβε το Βυζάντιο, τη Χαλκηδόνα, διάφορες πόλεις στην Τρωάδα, καθώς και τα νησιά Ίμβρος και Λήμνος. Φαίνεται ότι πέθανε λίγο μετά το τέλος της Ιωνικής Επανάστασης, αφού ο Ηρόδοτος δεν τον αναφέρει ξανά.

Στην Αναγέννηση

Η ιστορία του Σισάμνη απαθανατίστηκε σε πολλά έργα τέχνης της Αναγέννησης κυρίως στη Φλάνδρα, στο σημερινό Βέλγιο. Ήταν συνήθως πίνακες που τοποθετούνταν σε δικαστικές αίθουσες. Ο συμβολισμός είναι προφανής.

Το πιο γνωστό είναι το δίπτυχο του Φλαμανδού ζωγράφου Γκέραρντ Νταβίντ (Gerard David) με τον τίτλο «Η κρίση του Καμβύση». Πρόκειται για ελαιογραφία που απεικονίζει τη σύλληψη και το γδάρσιμο του Σισάμνη και τον Οτάνη να κάθεται στο θρόνο με το δέρμα του πατέρα του. Το δίπτυχο παραγγέλθηκε το 1487/1488 από τις δημοτικές αρχές της Μπριζ (σημερινό Βέλγιο).

Όταν ολοκληρώθηκε το 1498, διακοσμούσε το χώρο στο δημαρχείο όπου γίνονταν συνεδριάσεις και κάποιες δίκες.

«Η κρίση του Καμβύση» εκτίθεται σήμερα στο Groeningemuseum, το Δημοτικό Μουσείο της Μπριζ.

Σε σύγχρονες δίκες

Το 2012 ο πίνακας ήταν δύο φορές στην επικαιρότητα. Σε δικαστήριο στο Κίεβο που εξέταζε την έφεση της πρώην πρωθυπουργού της Ουκρανίας, Γιούλια Τιμοσένκο, για την ποινή φυλάκισης επτά ετών που της είχε επιδικαστεί πρωτόδικα για διαφθορά, υποστηρικτές της άνοιξαν μια μεγάλη αφίσα με τον πίνακα του Γκέραραντ Νταβίντ. Ο δικαστής εξέλαβε το μήνυμα της αφίσας ως απειλή εναντίον της σωματικής του ακεραιότητας και διέταξε να αφαιρεθεί αμέσως από το δικαστήριο.

Τον Δεκέμβριο του 2012, ένα πανό με τον ίδιο πίνακα ανοίχτηκε μέσα σε δικαστήριο της Μόσχας μετά την ανάγνωση της καταδικαστικής απόφασης για ένα πολιτικό αντίπαλο του Πούτιν. Είχε συλληφθεί σε διαδήλωση εναντίον του. Ο δικαστής διέταξε την άμεση σύλληψη των δύο ατόμων που άνοιξαν το πανό στο δικαστήριό του.

Αρχική εικόνα: “Η κρίση του Καμβύση” του Γκέραρντ Νταβίντ (λεπτομέρεια).