Η θρυλική ζωή του κόμη του Τ. Μόντακιου, κόμη του Σάντουιτς, που όμως έμεινε στην ιστορία για το γνωστό έδεσμα

Οι ιστορικοί διατυπώνουν επιφυλάξεις για την προέλευσή του σάντουιτς και πολλοί από αυτούς υποστηρίζουν ότι είναι παλαιότερο του 18ου αιώνα. Η επικρατέστερη εκδοχή αναφέρει πως πρόκειται για επινόηση του Τζον Μόντακιου, Κόμη της πόλης Σάντουιτς.

Το σάντουιτς θεωρείται ένα από τα διασημότερα μικρογεύματα παγκοσμίως. Το αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης, το ορίζει ως «φαγητό που αποτελείται από δύο κομμάτια ψωμί με γέμιση μεταξύ τους, που τρώγεται σαν ένα ελαφρύ γεύμα».

Οι συνθήκες της επινόησης και η αρχική του χρήση αποτελούν αντικείμενο συζήτησης. Σύμφωνα με την ιστορία, ο Λόρδος του Σάντουιτς ήταν μανιώδης χαρτοπαίχτης. Μια μέρα έπαιζε χαρτιά σχεδόν επί ένα 24ωρο και δεν εγκατέλειψε το τραπέζι ούτε για να φάει. Ζήτησε λοιπόν  από τους υπηρέτες να του φέρουν να φάει κάτι, χωρίς όμως να χρειαστεί να λερώσει τα χέρια του. Συγκεκριμένα ζήτησε ένα κομμάτι κρέας ανάμεσα σε δύο φέτες ψωμιού. 

Το πρωτότυπο γεύμα κέρδισε αμέσως το ενδιαφέρον των υπολοίπων παρευρισκομένων. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις, οι συμπαίκτες του  ζητούσαν από το μάγειρα «ένα, σαν του Σάντουιτς», το οποίο δεν άργησε να γίνει «ένα σάντουιτς» και έτσι πήρε το όνομά του.

Ο βιογράφος του Τζον Μόντακιου ανέδειξε μια άλλη πιο εκλεπτυσμένη θεωρία. Οι δεσμεύσεις του Κόμη στο ναυτικό, στην πολιτική και στις τέχνες ήταν τόσες πολλές που κατά πάσα πιθανότητα, το πρώτο σάντουιτς καταναλώθηκε στο γραφείο του.

Ο συγγραφέας του βιβλίου «Η ιστορία της παρακμής και της πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας», Έντουαρντ Γκίμπον θεωρείται το πρώτο πρόσωπο που έγραψε τη λέξη «σάντουιτς».  Στις 24 Νοεμβρίου του 1762, έγραψε στο ημερολόγιό του:

«Αυτό το σεβαστό σώμα, του οποίου έχω την τιμή να είμαι μέλος, παρέχει κάθε βράδυ ένα θέαμα πραγματικά αγγλικό. Είκοσι ή τριάντα, ίσως, από τους πρώτους άνδρες στο βασίλειο, κάθονται σε μικρά τραπέζια καλυμμένα με μια χαρτοπετσέτα, στη μέση μιας αίθουσας καφέ, με λίγο κρύο κρέας, ή ένα σάντουιτς, και πίνουν ένα ποτήρι παντς».

Ο κόμης Σάντουιτς

Ο  Τζον Μόνταγκου, 4ος Κόμης του Σάντουιτς (1718–1792), ήταν εξέχων πολιτικός και υπηρέτησε ως Πρώτος Άρχοντας του Ναυαρχείου και ως Γραμματέας του Κράτους για το Βόρειο Τμήμα. 

Ο Λόρδος του Σάντουιτς ήταν μεγάλος υποστηρικτής του καπετάνιου Τζέιμς Κουκ. Ως Πρώτος Άρχοντας του Ναυαρχείου, ενέκρινε κεφάλαια  για τη δεύτερη και τρίτη εξερευνητική αποστολή του Κουκ στον Ειρηνικό Ωκεανό. Διοργάνωσε επίσης μια ακρόαση με τον Βασιλιά, κάτι που ήταν ασυνήθιστο προνόμιο για έναν χαμηλότερο αξιωματικό, όπως ο Κουκ.

Κάπταιν Κουκ

Προς τιμήν του Σάντουιτς, ο κάπτεν Κουκ ονόμασε τη Χαβάη, όταν την ανακάλυψε,  Νησιά Σάντουιτς,  και έδωσε το όνομα του στα νότια νησιά Σάντουιτς στο νότιο Ατλαντικό με το μεγαλύτερο να νησί παίρνει το όνομα Μόντακιου. Το νησί Hinchinbrook, πήρε το όνομά του από το σπίτι που ανήκει στην οικογένεια Μόντακιου.

Από την πλευρά του,  Λόρδος Σάντουιτς δώρισε τα διάφορα αντικείμενα που τού έδωσε ο Κουκ στο Trinity College του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. 

Η παράφρων σύζυγος και η ερωμένη που δολοφονήθηκε

Για αρκετά χρόνια ο Σάντουιτς είχε ερωμένη τη Φάνι Μάρεϊ, αλλά τελικά παντρεύτηκε την Ντόροθι Φέιν, από την οποία απέκτησε έναν γιο, ο οποίος αργότερα τον διαδέχθηκε ως 5ος κόμης. Η πνευματική υγεία της συζύγου του ήταν ασταθής και τελικά κατέληξε στην παραφροσύνη.

Κατά τη διάρκεια της ασθένειας της συζύγου του, ο Σάντουιτς  σχετίστηκε με την τραγουδίστρια Μάρθα Ρέι, από την οποία απέκτησε τουλάχιστον πέντε, και μερικοί αναφέρουν εννέα τέκνα, συμπεριλαμβανομένου του Μπέισιλ Μόντακιου, συγγραφέα, νομικού και φιλάνθρωπου.

Σύμφωνα με διάφορες πηγές, ο Σάντουιτς εξαιτίας της χαρτοπαιξίας, δεν ήταν σε θέση να παρέχει επαρκώς και μόνιμα τα προς το ζην, στην ερωμένη του και τα παιδιά τους. 

Ο Σάντουιτς συνταξιοδοτήθηκε το 1782. Παρά το γεγονός ότι κατείχε μια σειρά από σημαντικές θέσεις κατά τη διάρκεια της καριέρας του, η ανικανότητα και η διαφθορά του κόμη ήταν θρυλικές, εμπνέοντας, όπως υποστηρίζεται, το ρητό: «Σπάνια ένας άνθρωπος κατείχε τόσα αξιώματα και κατόρθωσε τόσο λίγα».

Μερικοί ιστορικοί αντιτάσσουν ότι ο Λόρδος του Σάντουιτς δεν ήταν τόσο ανίκανος όσο προβάλλεται, αλλά ότι οι προηγούμενοι ιστορικοί έδωσαν υπερβολική έμφαση σε πηγές που προέρχονταν από τους πολιτικούς του εχθρούς.

Πέθανε στις 30 Απριλίου του 1792.

Το σάντουιτς πριν αποκτήσει όνομα

Μπορεί ο λόρδος να συνέβαλε στο να αποκτήσει  το σάντουιτς όνομα και δημοτικότητα, όμως το γεύμα προϋπήρχε και  είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς ακριβώς πότε ή που εμφανίστηκε για πρώτη φορά.

Σύμφωνα με τις καταγραφές, εργάτες χωραφιών στην αγροτική Γαλλία κατανάλωναν κρέας ανάμεσα σε φέτες ψωμιού, προτού το σάντουιτς πάρει το όνομά του και είναι πιθανό η συνήθεια να ξεκίνησε ακόμη νωρίτερα. Η αρχαιότερη αναγνωρίσιμη μορφή ενός σάντουιτς μπορεί να είναι το «Korech» ή «Hillel σάντουιτς», που τρώγεται κατά τη διάρκεια του Πάσχα των Εβραίων.

Το πρώτο σάντουιτς

Ο Χιλέλ o Πρεσβύτερος ήταν Εβραίος ραβίνος  που γεννήθηκε γύρω στο 110 π.Χ. και έζησε στην Ιερουσαλήμ κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Ηρώδη. Εκείνος πρότεινε να τρώνε πικρά χόρτα μέσα σε ψωμί. Τα βότανα συμβόλιζαν την πίκρα της δουλείας και το ψωμί έμοιαζε με τις πίτες που γίνονταν βιαστικά από τους αρχαίους Ισραηλίτες, καθώς έφευγαν από την Αίγυπτο.

Όπως και να χει, πρόκειται για μια απλή και εξόχως λειτουργική ιδέα, που αναμφισβήτητα χόρτασε πολύ κόσμο και συνδύασε έξοχα πρωτεΐνες και υδατάνθρακα. Δηλαδή ένα πλήρες γεύμα.