“Ή θα χάσετε ή θα πεθάνετε”. Η ανυπότακτη ουκρανική ομάδα που διέλυσε την Ναζιστική παρά το τελεσίγραφο. Ελάχιστοι επέζησαν

Ο τερματοφύλακας της Ντιναμό αρνήθηκε να μετακινηθεί σε φιλογερμανική ομάδα

Ο τερματοφύλακας της Ντιναμό Κιέβου, Νικολάι Τρούσεβιτς απέρριψε στις προτροπές του αφεντικού του, Γκέοργκ Σβετσόφ, να αλλάξει ομάδα και να γίνει μέλος της φιλογερμανικής ποδοσφαιρικής ομάδας Ρουχ, που είχε συγκροτήσει.

Ο ίδιος χρωστούσε πολλά στον φιλοναζί Σβετσόφ, όχι μόνο επειδή δούλευε στο φούρνο του, αλλά επειδή τον είχε σώσει από το στρατόπεδο συγκέντρωσης της Νταρνίτσα, όταν οι Γερμανοί είχαν συλλάβει αυτόν κι άλλους χιλιάδες  Ουκρανούς.

Ο Νικολάι Τρούσεβιτς ήταν ένας εξαιρετικός τερματοφύλακας, όταν αγωνιζόταν στην τοπική Ντιναμό. Ο σεβασμός που απολάμβανε από τους συμπολίτες του ήταν μοναδικός και αν συμμετείχε στη γερμανόφιλη ομάδα της Ρουχ ο λαός του Κιέβου θα δεχόταν μεγάλο πλήγμα, χώρια τα προπαγανδιστικά οφέλη που θα αποκόμιζε η Γκεστάπο.

Το πρώτο παιχνίδι έγινε στις 6/8 και η ρεβάνς του Θανάτου στις 9/8

Ο Νικολάι Τρούσεβιτς αποφάσισε να δημιουργήσει μια δική του ομάδα  

Γνώριζε εξ’ αρχής πάνω σε ποιους θα βασιζόταν, και απευθύνθηκε ευθύς στους παλιούς του συμπαίκτες της Ντιναμό, που αγωνίζονταν μαζί πριν ξεσπάσει ο πόλεμος. Ο Αλεξέι Κλιμένκο, ο νεαρός αμυντικός Μιχαήλ Σβιριντόφσκι, ο ασημένιος Ολυμπιονίκης Μιχαήλ Πουτίστιν, ο Νικολάι Κορότκιχ, ο Μακάρ Γκοντσαρένκο και το “κτήνος” Ιβάν Κουζμένκο, θα αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά της νέας ομάδας.

Παρέα και άλλοι τρεις από τη Λοκομοτίβ Κιέβου που έτρεξαν στο κάλεσμα του Τρούσεβιτς, οι Μιχαήλ Μέλνικ, Βλάντιμιρ Μπαλάιν και Βασίλι Σουκάρεφ.

Και το όνομα; Φυσικά δεν θα μπορούσε να είναι το “Ντιναμό”, καθώς θα προκαλούσε φρενίτιδα στους κατακτητές.

Το όνομα της ομάδας θα ήταν Σταρτ, με τη λέξη να έχει ανάλογη σημασία με την αγγλική γλώσσα, δηλαδή αρχή. Έτσι ο Νικολάι Τρούσεβιτς και οι συμπαίκτες του θα έκαναν μια νέα αρχή παίζοντας ποδόσφαιρο, αποδρώντας έστω και για λίγες ώρες από τη μιζέρια του πολέμου και της καθημερινής βιοπάλης.

Η ανίκητη Σταρτ

Το πρώτο παιχνίδι έγινε στο στάδιο “Ζενίτ” του Κιέβου, όπου η Σταρ διέλυσε μια ομάδα Ούγγρων (σύμμαχοι των Γερμανών) με σκορ 6-2.

Επόμενος αντίπαλος ακόμα μια μεικτή, αυτή τη φορά από Ρουμάνους στρατιώτες, η οποία έφυγε με έντεκα γκολ στο κεφάλι. Όταν όμως ο Τρούσεβιτς και οι υπόλοιποι νίκησαν τη γερμανική PGS, τότε η ψυχολογία του λαού άλλαξε για τα καλά.

Αν και ο Τύπος της χώρας ήταν περιορισμένος από τους Ναζί,  αναγνώρισε τα κατορθώματα της Σταρτ και ενισχύθηκε το ηθικό των υπόδουλων Ουκρανών.

Αναμνηστική φωτογραφία με ποδοσφαιριστές της Σταρτ και τους αντίπαλους Ναζί

Οι συνεχείς επιτυχίες της ομάδας και η ανταπόκριση του κόσμου που τους θεωρούσε λαϊκά ινδάλματα εξόργισε τους Γερμανούς, οι οποίοι αποφάσισαν να βάλουν φρένο στην αήττητη πορεία τους. Τότε εστάλη στο Κίεβο η φημισμένη αήττητη γερμανική ομάδα Φλάκελφ, που ήταν η επίσημη ποδοσφαιρική εκπρόσωπος της αεροπορίας.

Στις 6 Αυγούστου του 1942, Φλάκερφ και Σαρτ βρέθηκαν αντιμέτωπες, με τους Ουκρανούς να επικρατούν με χαρακτηριστική άνεση των στρατιωτών-αθλητών του Γ’ Ράιχ και σκορ 5-1.

Ήταν μια ήττα σοκ για την “ιδανική” ομάδα της Άριας φυλής που ταπεινώθηκε από ένα τσούρμο “υποταγμένων” Ουκρανών.

Το χαστούκι στην αίσθηση της γερμανικής υπεροχής ήταν ηχηρό και οι Γερμανοί αναζήτησαν εκδίκηση με κάθε μέσο.

“Ή θα χάσετε ή θα πεθάνετε”

Η ρεβάνς προγραμματίστηκε τρεις μέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου. Η σημασία που είχε αποκτήσει η αναμέτρηση έκανε μαζική τη προσέλευση στο γήπεδο “Ζενίτ” του Κιέβου. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα φυλλάδια που τύπωσαν οι Ναζί ανέφεραν τη λέξη “εκδίκηση” κάτω από την αναγγελία του ποδοσφαιρικού αγώνα.

Πριν από το ματς, ένας άνδρας με στολή των S.S. εισήλθε στα αποδυτήρια της Σταρτ για να μεταφέρει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στους ποδοσφαιριστές:

“Είμαι ο διαιτητής του σημερινού αγώνα. Ξέρω ότι είστε μια πολύ καλή ομάδα. Σας παρακαλώ ακολουθήστε τους κανόνες, μην παραβείτε κανέναν, και πριν την έναρξη χαιρετίστε τους αντιπάλους σας με τον τρόπο το δικό μας”.

Στο χαιρετισμό των ομάδων, οι Ουκρανοί παίκτες της Σταρτ αντί για “Hail Hitler” βροντοφώναξαν “Fizcult Hura”, τον αντίστοιχο σοβιετικό χαιρετισμό! Άπαντες αντιλήφθηκαν ότι θα τα έπαιζαν όλα για όλα.

Πέραν του διαιτητικού στησίματος και των ξεκάθαρων απειλών εκ μέρους των Γερμανών, οι παίκτες της Σταρτ ήταν εργάτες που δούλευαν όλη μέρα για ένα ξεροκόμματο και όχι επαγγελματίες αθλητές, όπως οι αντίπαλοί της Φλάκελφ.

Οι ήρωες της Σταρτ, που έμειναν στην ιστορία

Οι Ναζί αντιπαρέταξαν δύναμη και αντιαθλητικά μαρκαρίσματα στο τεχνικό επίπεδο των Ουκρανών, με τον γκολκίπερ Τρούσεβιτς να μένει αναίσθητος για μερικά λεπτά μετά από ένα χτύπημα εκτός φάσης. Το θεαματικό γκολ όμως του Κουζμένκο που τάραξε τα γερμανικά δίχτυα, έδωσε αέρα υπεροχής στη Σταρτ, η οποία και πήγε στα αποδυτήρια προηγούμενη με 3-1 στο ημίχρονο.

Στην ανάπαυλα οι Ουκρανοί δέχθηκαν και δεύτερη γερμανική επίσκεψη, αυτή τη φορά από άνθρωπο των SS παρέα με τον προδότη και συνεργάτη των κατακτητών, Γκέοργκ Σβετσόφ. Ο Σβετσόφ παρότρυνε τον Τρούσεβιτς και τους υπόλοιπους να “δώσουν” το ματς.

Ο Γερμανός τους επεσήμανε να σκεφτούν τις συνέπειες σε περίπτωση που πράξουν αντίθετα.

Το δεύτερο ημίχρονο είχε από δυο γκολ για την κάθε ομάδα, με το σκορ να διαγράφεται 5–3 υπέρ της Σταρτ, ωστόσο στο τέλος συνέβη η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.  Ο αμυντικός Αλεξέι Κλιμένκο πήρε τη μπάλα και αφού πέρασε όλη τη γερμανική άμυνα και τον τερματοφύλακα έφτασε μέχρι τη γραμμή και κοντοστάθηκε.

Τότε, αντί να σκοράρει κλότσησε τη μπάλα προς το κέντρο!

Ο διαιτητής των SS σφύριξε πριν καν συμπληρωθούν τα ενενήντα λεπτά, και όλοι προσπαθούσαν να αφουγκραστούν ποια θα ήταν η τύχη των νικητών.

Το μνημείο έξω από γήπεδο της Ζενίτ

Τα αντίποινα των Ναζί

Η Σοβιετική ιστορία αναφέρει πως οι ποδοσφαιριστές εκτελέστηκαν λίγο μετά το παιχνίδι, ωστόσο η έρευνα παρουσιάζει και μια άλλη εκδοχή εξίσου τραγική.

Σταδιακά μετά τις 9 Αυγούστου, οι ποδοσφαιριστές της Σταρτ συλλαμβάνονταν για ανάκριση κατηγορούμενοι ότι συνεργάζονταν με τη Σοβιετική αστυνομία.

Η κατάσταση χειροτέρεψε όταν ο Τρούσεβιτς και η παρέα του νίκησαν με 8-0 τη Ρουχ, την ομάδα του αφεντικού του Σβετσόφ, και φίλου των Γερμανών.

Ο Κορότκιχ πέθανε στη διάρκεια των βασανιστηρίων από τους Ναζί (άλλη εκδοχή τον θέλει να έχει ήδη συλληφθεί πριν τον αγώνα) και οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου οι άλλοτε συνάδελφοι στο φούρνο και συμπαίκτες στο γήπεδο, Κουζμένκο,  Κλιμένκο, Τρούσεβιτς εκτελέστηκαν μερικούς μήνες αργότερα.

“Ο Αγώνας του Θανάτου”, ήρθε στο φως της δημοσιότητας 16 χρόνια μετά τη διεξαγωγή του, από ένα άρθρο Ουκρανού δημοσιογράφου σε εφημερίδα του Κιέβου. Ταινίες δημιουργήθηκαν εμπνευσμένες από το εν λόγω συμβάν, βιβλία γράφτηκαν και το γεγονός πέρασε στη σφαίρα του θρύλου, διόλου άδικα.

Escape to Victory, μια ταινία του John Huston (1981), αφιερωμένη στη μνήμη των ηρώων Ουκρανών

Το 2005 η Εισαγγελία του Αμβούργου έκλεισε την υπόθεση.

Το πόρισμα αναφέρει ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει ότι οι ποδοσφαιριστές της Σταρτ δολοφονήθηκαν από τους Ναζί εξαιτίας της νίκης τους. Η υπόθεση αν και μπήκε στο αρχείο, θεωρήθηκε μια ακόμα συγκάλυψη των γερμανικών εγκλημάτων κατά την διάρκεια του πολέμου.

Βγαίνοντας κανείς από την κύρια έξοδο του πρώην σταδίου “Ζενίτ” και νυν “Σταρτ” στο Κίεβο, βλέπει στα δεξιά του ένα άγαλμα που αναπαριστά την εικόνα τεσσάρων ποδοσφαιριστών, που στέκονται αιώνιο σύμβολο θάρρους και αυταπάρνησης.

“Η δόξα σας δεν θα ξεθωριάσει στους αιώνες…” αναφέρει η επιγραφή, για εκείνους τους ανθρώπους που μπόρεσαν να μη δειλιάσουν, κοιτάζοντας κατάματα το θάνατο.