Οι τελευταίες γυναίκες με “πόδια του λωτού”. Έσπαγαν το κόκαλά τους, έμεναν παράλυτες ή δυσκολεύονταν να περπατήσουν, αλλά έδεναν τα πόδια τους για να εξασφαλίσουν πλούσιο γαμπρό

2016.

Η Su Xi Rong, 83 ετών. Κάποτε ήταν η πιο όμορφη κοπέλα στο χωριό.

Η Huo Guan Yu 95 ετών, κέρδισε τον ίδιο άτυπο τίτλο, χάρη στη βοήθεια της αδελφής της.

Στη  Guo Ting Yu 89 ετών. Αρχικά η μάνα της, της στέρησε την ευκαιρία αλλά τελικά τα κατάφερε μόνη της αντιγράφοντας όμως τις τεχνικές της μητέρας της.

Αυτό που είχαν και οι τρεις κοινό ήταν «τα πόδια του λωτού», μια αρχαία κινέζικη πρακτική που προέρχεται από τους χορευτές της ανώτερης τάξης κατά τον 10ο ή 11ο αιώνα και έγινε δημοφιλής κατά τη διάρκεια της δυναστείας the Song. Τελικά εξαπλώθηκε σε όλες τις κοινωνικές τάξεις.

Αρχικά «τα πόδια του λωτού» φανέρωναν την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των γυναικών καθώς οι γυναίκες από πλούσιες οικογένειες «δεν χρειάζονταν τα δάχτυλα των ποδιών τους» αφού δεν εργάζονταν στα χωράφια.

Ήταν δηλαδή ένα σύμβολο αριστοκρατικής καταγωγής. Σταδιακά όμως υιοθετήθηκε ως σύμβολο της ομορφιάς στον κινεζικό πολιτισμό.

Προέλευση

Η ονομασία της πρακτικής πιθανότατα προέρχεται από τα χρόνια του αυτοκράτορα Xiao Baojuan. Εκείνος παρακολουθώντας τον χορό της αγαπημένης του εταίρας σε ένα δάπεδο διακοσμημένο με λωτούς και θαυμάζοντας τα γυμνά και κομψά πόδια, είπε ότι φαίνεται σαν οι λωτοί να ανθίζουν μέσα από τα βήματα της.

Σύμφωνα με την παράδοση η πρακτική αυτή πρέπει να ξεκίνησε την εποχή του αυτοκράτορα Λι Γιου. Εκείνος ζήτησε από μια εταίρα του την Yao Νιάνγκ αφού δέσει τα πόδια της σε λευκό μετάξι, στο σχήμα της ημισελήνου, να χορέψει στις μύτες των ποδιών της ένα χορό που θυμίζει μπαλέτο.

Ο χορός της προκάλεσε τόσο μεγάλο θαυμασμό λόγω της χάρης και της κομψότητάς του, που παρέσυρε πολλές γυναίκες της ανώτερης τάξης να αντιγράψουν την πρακτική της.

Σταδιακά η υπερβολή έφερε τη στρέβλωση και οι γυναίκες άρχισαν να δένουν τα δάχτυλα των ποδιών.

Αυτή η παραμόρφωση θεωρήθηκε σύμβολο ομορφιάς και πλούτου, αλλά κατέληξε να είναι απαραίτητο προσόν για την εύρεση άντρα.

Κανένας πλούσιος δεν θα έπαιρνε μια γυναίκα αν τα πόδια της δεν ήταν δεμένα.

Άρα καμία φτωχή δεν είχε τη δυνατότητα να παντρευτεί εύπορο άνδρα αν δεν έκανε το ίδιο. Και το έκανε.

Σταδιακά η πρακτική πέρασε και στις κατώτερες τάξεις με την ελπίδα ότι θα προσέφερε την ευκαιρία στις φτωχές γυναίκες να εξασφαλίσουν πλούσιο σύζυγο και μια καλύτερη ζωή.

Έτσι ως τον 19^ο αιώνα 40-50% των φτωχών γυναικών  στην Κίνα, έδεναν τα πόδια για να αποκτήσουν τα «πόδια του λωτού». Το ποσοστό στην ανώτερη τάξη άγγιζε το 100%.

Η διαφορά του ποσοστού είναι τόσο μεγάλη καθώς στις  φτωχές επαρχίες ήταν πολύ συνηθισμένο να δένει τα πόδια της η πρώτη κόρη και να ανατρέφεται μόνο αυτή ως κυρία.

Οι επόμενες κόρες θα μεγάλωναν για να γίνουν οι υπηρέτριες της μεγάλης τους αδελφής και για να δουλεύουν στα χωράφια. Εκείνες λοιπόν στήριζαν την οικογένεια τους, ενώ η μεγάλη τους αδελφή δε θα χρειαζόταν να δουλέψει ποτέ στη ζωή της.

Οι γυναίκες που είχαν το «προνόμιο» να υφίστανται αυτή την παραμόρφωση και να δημιουργούν τους «χρυσούς λωτούς» αποτελούσαν αίτιο υπερηφάνειας για την οικογένεια και τον σύζυγό τους. Η υπερηφάνεια τους εκφραζόταν με τα κεντημένα μεταξωτά που τους προσέφεραν για να τυλίγουν τα πόδια τους και με τα περίτεχνα ειδικά διαμορφωμένα παπουτσάκια.

Μέρος της γοητείας τους αποτελούσαν και τα λυγισμένα τους γόνατα σε συνδυασμό με το ανάλογο λίκνισμα που θεωρούταν ερωτικό από τους άντρες.

Στην πραγματικότητα λύγιζαν τα γόνατα για να διατηρούν την ισορροπία τους. Το φαινομενικά προσεκτικό και σκερτσόζικο βάδισμα ήταν επιφυλακτικό και ασταθές κάτι που γνώριζαν οι άντρες και το θεωρούσαν πλεονέκτημα.

Οι γυναίκες με τα «πόδια του λωτού», ειδικά από κάποια ηλικία και μετά, χρειάζονταν συνοδεία και βοήθεια για να περπατήσουν και ήταν περιορισμένες στο σπίτι. Δεν μπορούσαν να συμμετέχουν στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Ως αποτέλεσμα ήταν εξαρτημένες από την οικογένεια και κυρίως από τους άντρες.

Παρόλα αυτά λόγω της μεγάλης φτώχειας, αν δεν πετύχαιναν καλό γάμο, ακόμα και οι γυναίκες με «τα πόδια του λωτού» χρειαζόταν συχνά να δουλεύουν στα χωράφια παρά την πολύ μεγάλη δυσκολία και τους περιορισμούς στην κίνηση. Επιπλέον, κατά τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν πολύ δημοφιλείς οι ισορροπιστές στα τσίρκο και οι χορευτές με δεμένα πόδια.

Η διαδικασία

Η διαδικασία πραγματοποιούταν κυρίως μεταξύ 4 και 9 ετών,  ώστε να μην έχει αναπτυχθεί πλήρως η καμάρα του ποδιού. Ακόμα, προτιμούσαν τους χειμερινούς μήνες για να είναι τα πόδια μουδιασμένα από το κρύο και να είναι πιο υποφερτός ο πόνος.

Για να γίνει πιο εύκολο το δέσιμο μούλιαζαν τα πόδια σε ένα ζεστό μείγμα με βότανα και αίμα ζώων.

Υστέρα, έκοβαν τα νύχια όσο το δυνατόν περισσότερο για να εμποδίσουν την ανάπτυξή τους και να αποφύγουν τις μολύνσεις. Κατόπιν, πίεζαν με μεγάλη δύναμη τα δάκτυλα σφιχτά μέσα στο πέλμα του ποδιού μέχρι να σπάσουν και να κουλουριαστούν στο κάτω μέρος του πέλματος. Τέλος, ξεκινώντας από την επίσης σπασμένη καμάρα τύλιγαν σφιχτά τα πόδια με βαμβακερούς επιδέσμους βουτηγμένους στο ίδιο μείγμα.

Τα δεμένα πόδια των κοριτσιών απαιτούσαν μεγάλη φροντίδα και προσοχή και έπρεπε να λύνονται τακτικά για να πλένονται να περιποιούνται τα νύχια τους και τα τραύματα.

Σε τακτά διαστήματα επαναλάμβαναν τις μαλάξεις και τα χτυπήματα στις αρθρώσεις για να μαλακώσουν τα πόδια και να είναι πιο ευέλικτα.

Τέλος τα βούταγαν σε ένα ειδικό μείγμα, το οποίο έκανε τη νεκρή σάρκα να πέφτει. Η διαδικασία γινόταν καθημερινά για τους πλούσιους και δυο με τρεις φορές τη βδομάδα για τους φτωχούς. Την ευθύνη αναλάμβανε κάποια ηλικιωμένη γυναίκα της οικογένειας. Σπανίως ήταν η μητέρα γιατί υπήρχε ο φόβος μη δείξει συμπόνια στο παιδί και δεν δέσει αρκετά σφιχτά τους επιδέσμους. Εξάλλου, η ανοχή στον πόνο θεωρούνταν ευεργετική για να γίνει το κορίτσι υπάκουο!

Βλαβερές συνέπειες

Παρά τη φροντίδα, οι μολύνσεις ήταν συχνές κυρίως λόγω των νυχιών. Για να τις αντιμετωπίσουν επέλεγαν να τα αφαιρούν εντελώς. Επιπλέον, εξαιτίας των σφιχτών επιδέσμων κοβόταν η κυκλοφορία του αίματος με αποτέλεσμα να μην επουλώνονται οι τραυματισμοί στα δάχτυλα και να δημιουργείται σήψη της σάρκας. Εάν η μόλυνση επεκτεινόταν στα οστά, μπορούσε να προκαλέσει μέχρι και πτώση των δαχτύλων.

Αυτό όμως θεωρούταν πλεονέκτημα διότι θα μπορούσαν να δεθούν ακόμη πιο σφιχτά τα πόδια. Έτσι, συχνά προκαλούσαν σκοπίμως τραυματισμούς για να μολυνθεί το πόδι.

Ο θάνατος από σηπτικό σοκ ήταν συχνό φαινόμενο.

Ακόμη και για τα κορίτσια που επιζούσαν όμως, οι συνέπειες ήταν καταστροφικές.

Όταν μεγάλωναν είχαν πολλά ιατρικά προβλήματα.

Έσπαγαν εύκολα τα οστά τους στα πόδια και τα ισχία, άλλες έμεναν παράλυτες και ήταν συχνό το φαινόμενο της μυϊκής ατροφίας. Υπολογίζεται ότι 10% των κοριτσιών πέθαιναν από γάγγραινα και άλλες λοιμώξεις .

Όσο και αν για το δυτικό πολιτισμό τα δεμένα πόδια είναι μια αδιανόητη πρακτική, στην κινεζική παράδοση ήταν ένα στοιχείο ομορφιάς και ένα αξεπέραστο ερωτικό φετίχ.Τα εγχειρίδια του σεξ της δυναστείας Qing απαριθμούν 48 διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους το ζευγάρι μπορεί να κάνει ερωτικά παιχνίδια με δεσμευμένα τα πόδια των γυναικών.

Μερικοί άνδρες προτιμούσαν να μη δουν ποτέ τα πόδια μιας γυναίκας χωρίς τα παπούτσια του λωτού γνωρίζοντας τη δυσάρεστη πραγματικότητα. Εξάλλου, το ακάλυπτο πόδι είχε πολύ άσχημη οσμή λόγω των μικροοργανισμών που αναπτύσσονταν από τους τραυματισμούς. Επομένως, η γυναίκα ήταν πάντα κρυμμένη μέσα στα μικροσκοπικά “παπούτσια του λωτού» και στα περιτυλίγματα. Βέβαια ,το γεγονός ότι το πόδι ήταν κρυφό σημείο το έκανε ακόμα πιο επιθυμητό για τους άνδρες.

Το τέλος της βίας με αφορμή τον πατριωτισμό

Στο βίαιο έθιμο αντιτάχθηκαν πολλοί Κινέζοι συγγραφείς κυρίως κατά τον 18^ο αιώνα. Πιο οργανωμένες κινητοποιήσεις σημειώθηκαν στα μέσα του 19^ου αιώνα χωρίς μεγάλη επιτυχία. Καλύτερα αποτελέσματα πέτυχαν οι χριστιανοί ιεραπόστολοι που αποθάρρυναν τις οικογένειες και με συστηματική ενημέρωση κατάφεραν να αλλάξουν τη γνώμη της ελίτ.

Το 1883 ο Kang Youwei, ένας Κινέζος διανοούμενος ίδρυσε μια κοινότητα ενάντια στο έθιμο που γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα. Το εντυπωσιακό είναι ότι το κίνημα δεν στηρίχτηκε σε φεμινιστικές ιδεολογίες αλλά σε πατριωτικές. Συγκεκριμένα, επικράτησε η αντίληψη ότι οι γυναίκες με τα πόδια του λωτού δεν ήταν αποδοτικές στην εργασία και δεν είχαν καλή υγεία με αποτέλεσμα να γεννούν αδύναμους γιους. Τα δεδομένα αυτά θεωρούνταν επιβλαβή για το έθνος και έπρεπε να ανατραπούν.

Σε πολλές περιοχές η εκστρατεία κατά του εθίμου άρχισε να γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Το αποτέλεσμα ήταν ότι σε κάποιες πόλεις ενώ πριν το 1910 μόνο 2,3%  των γυναικών δεν έδενε τα πόδια του, μετά το 1910 το ποσοστό εκτοξεύθηκε στο 95%.

Σε άλλες περιοχές που είχαν κατά 99% γυναίκες με δεμένα πόδια μετά το 1919 δε σημειώθηκαν ξανά νέες περιπτώσεις.

Το 1950 με την επικράτηση του κομμουνισμού σταμάτησε οριστικά το έθιμο και ο συμβολισμός του.

Το τελευταίο εργοστάσιο παραγωγής «υποδημάτων του λωτού» έκλεισε το 1999 αν και μέχρι και στις μέρες μας υπάρχουν γυναίκες, άνω των 80 βέβαια, ζωντανά παραδείγματα αυτού του «παραδοσιακού βασανιστηρίου».

Η Sue Xi Rong πλέον δεν μπορεί να περπατήσει.

Η  Pue Hui Ying όταν έλυσε τα πόδια της, έπρεπε να μάθει να περπατάει υπό τις νέες συνθήκες του σώματός της.

Η Si Yin Zhin δεν κατάφερε ποτέ να λύσει τα πόδια της.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:Οι σεξουαλικοί λόγοι για τους οποίους οι Κινέζοι ανάγκαζαν τις γυναίκες να δένουν για όλη τους τη ζωή τα δάκτυλα των ποδιών τους. Ποια άλλα σημεία του σώματος επηρέαζαν;