Η τεχνολογική υπεροχή των Βρετανών που οδήγησε την Κίνα σε ταπεινωτική ήττα στον πόλεμο του οπίου

Αν και οι Κινέζοι τον 15ο αιώνα υπήρξαν ικανότατη στρατιωτική δύναμη, που μπορούσε να αντιμετωπίσει τους Ευρωπαίους, αυτό δε συνέβαινε και τον 19ο αιώνα. Η Δύση είχε καταφέρει να αναπτύξει καλύτερο και ισχυρότερο τεχνικό εξοπλισμό, παρόλο που πληθυσμιακά ήταν κατώτερη.

Τον 18ο αιώνα, η άποψη που είχαν οι Κινέζοι ότι αποτελούν το ανώτερο έθνος δεν ίσχυε. Θεωρούσαν ότι με το να εξορίσουν τους δυτικούς έμπορους και ευαγγελιστές θα μπορούσαν να αποκόψουν την εξάπλωση των Δυτικών. Δεν παρακολούθησαν όμως τις τεχνολογικές εξελίξεις και τα σύγχρονα όπλα μάχης τους βρήκαν απροετοίμαστους.

Η περίπτωση της Βρετανίας

Οι Ευρωπαίοι απαιτούσαν να εμπορεύονται όπου επιθυμούσαν και με ίσους όρους. Βέβαια, κάτι τέτοιο για την Κίνα ήταν αδιανόητο. Η Βρετανία έβαλε στόχο να επεκτείνει στην Ανατολή τις εμπορικές της δραστηριότητες.

Η Κίνα δεν επιθυμούσε οτιδήποτε προερχόταν από τη Δύση, είτε αφορούσε το εμπόριο και τη διπλωματία είτε τη θρησκεία. Η Βρετανία είχε άλλη άποψη.

Τον 19ο αιώνα, η Κίνα αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα λόγω της εξάπλωσης του οπίου, το οποίο καλλιεργούνταν και εμπορευόταν κυρίως από τη Βρετανία. Στην αρχή του αιώνα, η Κίνα προσπαθούσε να περιορίσει τη χρήση του οπίου, καθώς είχε σοβαρές συνέπειες για την υγεία και τη κοινωνία είχε διαλυθεί από τους εθισμένους πολίτες.

Η προσπάθεια της Κίνας να απαγορεύσει το όπιο οδήγησε σε σειρά συγκρούσεων με τη Βρετανία, με την πιο γνωστή από αυτές να είναι ο Πόλεμος του Οπίου.

Η αιτία για την οποία η Βρετανία αποφάσισε να εισβάλει με πρόσχημα το  όπιο ήταν γιατί αποτελούσε  το μόνο εμπόρευμα της που θα μπορούσε να δημιουργήσει ευνοϊκό εμπορικό ισοζύγιο.

Η Αγγλία εισήγαγε τσάι από την Κίνα και πουλούσε όπιο από τις Ινδίες.

Το 1863, οι βρετανικές πωλήσεις οπίου στην Κίνα άγγιξαν τα 18.000.000 δολάρια, ενώ οι κινεζικές πωλήσεις σε τσάι και μετάξι στη Βρετανία τα 17.000.000 δολάρια. Οι Άγγλοι δεν μπορούσαν να δεχθούν την απαγόρευση του οπίου γιατί τότε θα έδιναν στην Κίνα υπερβολικά περισσότερα χρήματα απ΄ όσα έπαιρναν. Η ηθική παράμετρος τους ήταν απολύτως αδιάφορη.

Όταν η Κίνα κατάσχεσε και κατέστρεψε μεγάλες ποσότητες οπίου που είχαν εισαχθεί από τους Βρετανούς, η Βρετανία αντέδρασε με στρατιωτική δύναμη. Παρόλο που αριθμούσε 20.000.000 κατοίκους, κατάφερε να εισβάλλει στην Κίνα, μια δύναμη παλαιότερη, τεράστια σε μέγεθος και με περίπου 400.000.000 πληθυσμό.

Η ήττα του ασιατικού λαού στον πόλεμο οδήγησε στην ταπεινωτική Συνθήκη του Νανκίνγκ (1842), η οποία υποχρέωσε την Κίνα να ανοίξει αρκετά λιμάνια για το εμπόριο, να παραχωρήσει το Χονγκ Κονγκ στη Βρετανία και να καταβάλει αποζημιώσεις.

Η εμπορία του οπίου συνεχίστηκε.

Η Βρετανία μπορεί γεωγραφικά και δημογραφικά να ήταν κατώτερη, αλλά υπερτερούσε σε εξοπλισμό. Ήταν καλά οπλισμένη, τεχνικά ανώτερη και καλύτερη στρατηγικά σε θάλασσα και ξηρά. Η Κίνα ήταν τεχνολογικά καθυστερημένη, κολλημένη στις παραδοσιακές μεθόδους και τεχνικές και με διεφθαρμένη διακυβέρνηση. Ο λαός της Ανατολής διέθετε κανόνια από μπρούτζο και μπαμπού, ενώ η Βρετανία είχε κανονιοφόρους.

Η συμφωνία όμως άνοιξε την όρεξη και σε άλλες δυνάμεις.

Η περίπτωση της Ρωσίας

Η επέκταση της Ρωσίας στην Ανατολή διέφερε από αυτές άλλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, καθώς μέλημά τους ήταν η εδαφική επέκταση. Το 1858, με τη Συνθήκη του Αϊγκούν και ενώ είχε ξεσπάσει ο δεύτερος πόλεμος του οπίου, η Ρωσία απέκτησε όλη την επικράτεια βόρεια του Αμούρ και, ένα χρόνο μετά, την επαρχία της Μαντζουρίας.

Το 1860, ιδρύθηκε το Βλαδιβοστόκ ενώ προσαρτήθηκαν και οι θαλάσσιες επαρχίες βόρεια της Κορέας.

Η νομιμοποίηση του οπίου, οι πρεσβείες και οι χριστιανοί

Παρά τη συνθηκολόγηση του 1842, οι εχθροπραξίες στην Ασία από Βρετανούς και Γάλλους συνεχίστηκαν. Το 1858, υπεγράφησαν οι Συνθήκες του Τιεντσίν, μεταξύ Κίνας και Βρετανίας, Γαλλίας, ΗΠΑ και Ρωσίας, προκειμένου η πρώτη να αναγκαστεί να ανοίξει κι άλλο τα λιμάνια της για τους δυτικούς εμπόρους.

Αυτό είχε αποτέλεσμα να νομιμοποιηθεί το άλλοτε παράνομο όπιο ενώ ιδρύθηκαν και ξένες πρεσβείες στο Πεκίνο, κάτι πολύ ταπεινωτικό για τους κινέζους που ήταν αρνητικοί σε κάθε ξένο. Ακόμη, δόθηκε δικαίωμα στους χριστιανούς ευαγγελιστές να δραστηριοποιούνται χωρίς εμπόδια.

Ταπεινωτική για την Κίνα ήταν και η στρατολόγηση Κινέζων για να εργαστούν σε ευρωπαϊκά αποικιακά εδάφη, σε σημείο που οι συνθήκες θύμιζαν δουλεία.

Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, η εκμετάλλευση της Δύσης ήταν ανεξέλεγκτη.

Με πληροφορίες από το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου», William Woodruff, University Studio Press

Πηγή αρχικής εικόνας: Wikipedia

Διαβάστε όλο το άρθρο: Πώς οι Βρετανοί πυροδότησαν τον “Πόλεμο του οπίου” για να απολαμβάνουν χωρίς κόστος το τσάι τους. Εκατομμύρια Κινέζοι εθίστηκαν και οι Βρετανοί πήραν τον έλεγχο του Χονγκ Κονγκ…