Η συγκλονιστική εμπειρία του λευκού συγγραφέα που “έζησε” σαν μαύρος. Δέχθηκε επιθέσεις, απαξιωτική συμπεριφορά, περιφρόνηση και τελικά στοχοποιήθηκε από την Κου Κλουξ Κλαν

Toν Νοέμβριο του 1959 o λευκός Αμερικανός συγγραφέας Τζον Γκρίφιν ξύρισε το κεφάλι του, έβαψε το χρώμα του δέρματος του και ταξίδεψε στον αμερικανικό νότο. Στόχος του ήταν να ζήσει από πρώτο χέρι ως μαύρος και να βιώσει το ρατσισμό. Η εμπειρία του διήρκησε έξι εβδομάδες.

Κατέγραψε ό,τι έζησε στο βιβλίο του “Black like me”, το οποίο κατάφερε να ανοίξει τα μάτια σε όσους  δε γνώριζαν ή τουλάχιστον έτσι υποστήριζαν για την άδικη, άνιση και πολλές φορές βάναυση ζωή των Αφροαμερικανών στο Νότο.

Έξι χρόνια πριν ο Μάρτιν Λούθηρος Κινκ ηγηθεί της πορείας- διαμαρτυρίας για τη μη εκχώρηση του δικαιώματος ψήφου στους μαύρους, από τη Σέλμα στο Μοντγκόμερυ, ο Τζον Γκρίφιν επεδίωξε να κατανοήσει τη ζωή ενός μαύρου στην Αμερική.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Φορτ Γουρθ του Τέξας, σε μια περίοδο, που και η χριστιανική του οικογένεια θεωρούσε τους μαύρους κατώτερους πολίτες.

Σε ηλικία 15 ετών έγινε δεκτός σε ένα γαλλικό σχολείο, όπου σοκαρίστηκε όταν είδε μαύρους μαθητές όχι μόνο να παρακολουθούν μαθήματα μαζί με τους λευκούς, αλλά και να μοιράζονται κοινούς δημόσιους χώρους.

Χρόνια αργότερα δήλωσε ότι “είχα αποδεχτεί τα ήθη της περιοχής μου, κατά τα οποία οι μαύροι δε μπορούσαν να τρώνε μαζί με εμάς στον ίδιο χώρο. Κάτι που δεν αμφισβήτησα ποτέ”.

Όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ζούσε στη Γαλλία, όπου συνεργάστηκε με τη γαλλική αντίσταση προκειμένου να μεταφερθούν παιδιά Εβραίων στην Αγγλία. Ωστόσο αποκάλυψε το ρόλο του σε λάθος άνθρωπο, γι΄αυτό και δραπέτευσε από τη χώρα για να μην συλληφθεί από τη Γκεστάπο. Υπηρέτησε στον αμερικανικό στρατό, όπου θραύσματα τραυμάτισαν το μάτι του και του προκάλεσαν τύφλωση. To 1955 η κατάσταση του επιδεινώθηκε καθώς μολύνθηκε από ελονοσία και τα πόδια του έμειναν παράλυτα.

Άλλαξε το χρώμα του δέρματος του

Η ιδέα της μεταμόρφωσης προέκυψε όταν το 1956 συμμετείχε σε ένα συνέδριο στο Τέξας για την εξάλειψη του φυλετικού διαχωρισμού. Ο τυφλός Αμερικανός συγγραφέας δε μπορούσε να ξεχωρίσει από τη φωνή το χρώμα των ομιλητών.

Έτσι ξεκίνησε να αναθεωρεί και να σκέφτεται το χρώμα των ανθρώπων με διαφορετική σκοπιά. “Μπορώ να δω μόνο την καρδιά και την εξυπνάδα ενός ανθρώπου και τίποτα από αυτά δεν αποδεικνύει με κανέναν τρόπο αν κάποιος είναι μαύρος”. O σπόρος της ιδέας του είχε ήδη φυτευτεί.

Το 1959 αποφάσισε να προσποιηθεί τον μαύρο και να ζήσει τη ζωή του. H πρόκληση ήταν πρωτοφανής καθώς άλλαξε τη χρωστική ουσία του δέρματος του. Ακολούθησε τις υποδείξεις ενός δερματολόγου από τη Νέα Ορλεάνη και πέρασε μια εβδομάδα κάτω από μία λάμπα ήλιου. Καθημερινά ήταν εκτεθειμένος για 15 ώρες σε υπερειώδη ακτινοβολία, προκειμένου το χρώμα του δέρματος του να γίνει πιο σκούρο. Παράλληλα κατανάλωνε μια φαρμακευτική ουσία που απάλειψε τα λευκά απομεινάρια του δέρματος του. Ξύρισε τα χέρια του και το κεφάλι του για να μη δείχνει ότι δεν διαθέτει σγουρά μαλλιά. Στο ταξίδι του στον αμερικανικό νότο ακολούθησε τους εξής κανόνες: Διέμενε μόνο σε ξενοδοχεία για μαύρους, έτρωγε σε μαγαζιά που λειτουργούσαν από Αφρο-αμερικανούς και ταξίδευε μόνο μαζί τους.

Υποδύθηκε τον μαύρο και βίωσε το ρατσισμό

Για έξι εβδομάδες διέσχισε το νότο ως μαύρος και βίωσε τον απόλυτο ρατσισμό. Όταν βρέθηκε σε ένα δρόμο κουρασμένος, δέχτηκε ρατσιστική επίθεση από μια ομάδα λευκών, οι οποίοι τον ανάγκασαν να πάει στην πλευρά που επιτρεπόταν η πρόσβαση στους μαύρους.

Επιβιβαζόταν στα λεωφορεία από την πίσω πόρτα και όταν μάλιστα προσπάθησε να παραχωρήσει τη θέση του σε μια λευκή γυναίκα, κατηγορήθηκε ως θρασύς. Όταν έκανε ωτοστόπ στους δρόμους, παρατήρησε ότι οι λευκοί οδηγοί τον αγνοούσαν επιδεικτικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά τον έπαιρναν μαζί τους τα βράδια.

Στο αμάξι δεχόταν ενοχλητικές ερωτήσεις για τους μαύρους ενώ παρατήρησε ότι κυριαρχούσε η στερεοτυπική εικόνα ότι οι μαύροι αποτελούν ανεξάντλητες μηχανές του σεξ με τεράστια γεννητικά όργανα.

Δούλεψε σε μια συνοικία ως λούστρος. Οι πελάτες όταν παρατηρούσαν ότι ήταν μαύρος, τον ρωτούσαν αν στην περιοχή υπήρχαν ιερόδουλες. Κάθε μαύρος άνδρας θεωρούταν πιθανή πηγή σεξουαλικής παρενόχλησης.

Η αποκάλυψη της εμπειρίας του και η επίθεση της Κου Κλουξ Κλαν

Η εμπειρία του διήρκησε έξι εβδομάδες. Όταν επέστρεψε στην πόλη του δημοσίευσε τα ευρήματα του σε ένα βιβλίο. Το “Black like me” εκδόθηκε το 1961, έγινε αμέσως μπεστ σέλερ και μεταφράστηκε σε 14 γλώσσες. Οι κριτικές ήταν διφορούμενες.

Υπήρξαν σχόλια που έγραφαν ότι ο Γκρίφιν δεν ανακάλυψε κάτι καινούργιο. Από την άλλη οι New York Times έγραφαν ότι για να καταλάβει κανείς τον ρατσισμό, πρέπει να γνωρίζει ποια είναι η σκληρή καθημερινότητα των μαύρων, κάτι που ο Γκρίφιν έπραξε. Λίγα χρόνια αργότερα έγινε η βάση για την ταινία με τον ομώνυμο τίτλο, η οποία μάλιστα μπήκε και στο σχολικό πρόγραμμα των γυμνασίων.

Παρά την προσπάθεια του να ευαισθητοποιήσει την Αμερική για τα δεινά του φυλετικού διαχωρισμού, υπήρχαν πολλοί Αμερικάνοι, ιδιαίτερα στον νότο που εξαγριώθηκαν μαζί του. Όπως περιγράφει ο βιογράφος του Τζον Γκρίφιν, σε ένα ταξίδι της οικογένειας του στο Μισισιπί το 1964 δέχθηκε επίθεση από μια ομάδα λευκών ανδρών. Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι ήταν μέλη της Κου Κλουξ Κλαν, που τον είχαν βάλει ως στόχο.

Ο Τζον Γκρίφιν, πέθανε το 1980 σε ηλικία 60 χρονών.

H αρχική φωτογραφία αποτελεί στιγμιότυπο της ταινίας “Black like me” με πρωταγωνιστή τον Τζέιμς Γουάιτμορ

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Η συγκλονιστική ιστορία του αληθινού Σόλομον Νόρθαπ, που έγινε ταινία. Ο ελεύθερος μαύρος, έπεσε θύμα απαγωγής και έζησε «12 χρόνια σκλάβος». Τα σενάρια για τον θάνατό του