Πόσο άλλαξε η διατροφή των Ελλήνων μέσα στον 20ο αιώνα. Οι άγνωστες πατάτες και ντομάτες και η μεσογειακή διατροφή. Νέα εκπομπή

Την ιστορία της Διατροφής των Ελλήνων από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους ως σήμερα, παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, την Δευτέρα 4 Απριλίου, στις 21.00, από το COSMOTE HISTORY.

Επανάληψη επεισοδίου Κυριακή 10 Απριλίου στις 17:00.

Η εκπομπή ερευνά και παρουσιάζει τις πολιτικές που ακολούθησαν οι κυβερνώντες στην Ελλάδα προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του υποσιτισμού και της υποθρεψίας, αμέσως μετά την απελευθέρωση. Τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά αν λάβουμε υπόψιν ότι βασικά προϊόντα, όπως οι πατάτες και ντομάτες ήταν μέχρι τότε άγνωστες τροφές.

Οι Έλληνες αντιμετώπισαν την πατάτα με καχυποψία και λέγεται ότι ο Κυβερνήτης έβαλε φρουρούς στις αποθήκες προκειμένου να τους πείσει ότι είχαν μεγάλη αξία.

Οι Βαυαροί μάγειρες του  Όθωνα έφεραν στην Ελλάδα τη ντομάτα και άρχισε να καλλιεργείται ευρέως μόλις στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Εκτός από την ντομάτα και την πατάτα, στην Ελλάδα εισήχθη από την Αμερική και το καλαμπόκι. Οι Έλληνες το ονόμασαν αραβόσιτο, γιατί πίστευαν ότι προερχόταν από τους Άραβες, ότι είναι το σιτάρι των Αράβων. Το καλαμποκάλευρο, το θεωρούσαν υποδεέστερο, όμως η μπομπότα, το ψωμί από καλαμπόκι έσωσε τους Έλληνες, ειδικά στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής.

Η έρευνα φωτίζει το σημαντικό ρόλο που είχε ο Νίκος Τσελεμεντές στην ελληνική γαστρονομία. Ήταν ο άνθρωπος που με την έκδοση του οδηγού μαγειρικής – ζαχαροπλαστικής, αλλαξε ριζικά τον τρόπο που η Ελληνίδα νοικοκυρά έβλεπε τη μαγειρική. Εκσυγχρόνισε την ελληνική κουζίνα διανθίζοντάς την κυρίως με γαλλικές επιρροές.

Η εκπομπή παρουσιάζει πως διαμορφώθηκε νέο διαιτολόγιο του Έλληνα του 20ου αιώνα και πως εμπλουτίστηκε από το μεράκι της πολίτικης κουζίνας και τις νέες συνταγές που έφεραν οι πρόσφυγες από τη μικρά Ασία. Οι σάλτσες, τα έντονα μπαχαρικά, το κεμπάπ και ο γύρος έγιναν μέρος της διατροφής μας.

Οι ερευνητές αντιλήφθηκαν ότι πολλές ασθένειες εμφανίζονταν λόγω της έλλειψης συγκεκριμένων ουσιών.

Η εκπομπή ερευνά πώς το ζήτημα της διατροφής απέκτησε κεντρική́ σημασία στο πλαίσιο της πολιτικής για τη Δημοσία υγεία και θεωρήθηκε αναγκαία συνθήκη για το ευ ζην του πληθυσμού, μετά το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Στην Ελλάδα, στη διάρκεια του μεσοπολέμου, το ενδιαφέρον των γιατρών στράφηκε στην πρόληψη  διαφόρων ασθενειών μέσω θρεπτικού διαιτολογίου ενώ προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την παιδική θνησιμότητα με συσσίτια, προσφέροντας υγιεινή διατροφή σε καχεκτικά́ και αδύναμα παιδιά.

Η δημοσιογραφική έρευνα εξηγεί πώς καθιερώθηκε ο όρος μεσογειακή διατροφή, που προέκυψε μετά από μια μεγάλη διεθνή επιδημιολογική έρευνα. Διεξήχθη τη δεκαετία του 1950 και έλαβαν μέρος 7 χώρες : Φινλανδία, Ελλάδα, Ολλανδία, Ιταλία, Ιαπωνία, ΗΠΑ και Γιουγκοσλαβία. Επί σειρά ετών εξετάστηκαν σχεδόν 13.000 υγιείς άνδρες, ηλικίας 40 έως 59 ετών.

Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, καθώς και εμφάνισης ασθενειών, όπως οι καρδιακές παθήσεις, ο καρκίνος και ο διαβήτης, παρατηρήθηκε σε κατοίκους της νησιωτικής Ελλάδας και ειδικά της Κρήτης. Τα ευρήματα αυτά αποδόθηκαν στις διατροφικές συνήθειες και τον τρόπο ζωής των κατοίκων.

Η εκπομπή καταγράφει τις προσπάθειες που έγιναν μεταπολεμικά να βγει ο λαός από το φάσμα της πείνας και βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης. Σε αυτό συνέβαλε ο εκσυγχρονισμός της γεωργίας και ο εξηλεκτρισμός. Παράλληλα η εκβιομηχάνιση και η τυποποίηση τροφίμων, έφεραν σταδιακά αλλαγές στο διαιτολόγιο μας, που μας ακολουθούν μέχρι και σήμερα.

Στις μέρες μας προωθείται ένα πιο ισορροπημένο μοντέλο διατροφής, καθώς η παχυσαρκία είναι ένα από τα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας μας.

^{Στην εκπομπή μιλούν :}

Kώστας Τσιάμης, Επίκουρος Καθηγητής Δημόσιας Υγείας Παν/μιο Θεσσαλίας

Γιώργος Ζακυνθινός,  Καθηγητής Δημόσιας Υγείας Παν/μιου Δυτικής Αττικής

Μαργαρίτα Προβατά, γενικός γιατρός, σύμβουλος διατροφής

Eυάγγελος Καραμανές Δ/ντής Κέντρου Ερεύνης Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών

Εμμανουέλα Μαγριπλή, Επίκουρη Καθηγήτρια Διατροφικής Επιδημιολογίας & Δημόσιας Υγείας Παν/μιο Αθηνών

Αντωνία Ματάλα, Καθηγήτρια Διατροφής Χαροκόπειου Παν/μιου

Ευαγγελία Σιώκη, Δ/ντρια Αβερώφειου Γεωργικής Σχολής

Νίκος Τσουλουφάς, Τεχνολόγος Γεωπόνος Αβερώφειος Γεωργική Σχολή

Θωμάς Σιταράς, Αθηναιογράφος, Συγγραφέας

Μιχάλης Λουκιδέλης, Μάγειρας – Ιδιοκτήτης Εστιατορίου Μίστερ Λουκιδέλης

Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, απόγονος ιδρυτή μακαρονοποιείου Βεζούβιος – Σταρ

Σαράντος  Χαραλαμπόπουλος, απόγονος ιδρυτή μακαρονοποιείου Βεζούβιος – Σταρ

Θεόδωρος Χαραλαμπόπουλος, απόγονος ιδρυτή μακαρονοποιείου Βεζούβιος – Σταρ