Ο αιματηρός πετροπόλεμος των νέων στην παλιά Αθήνα. Ο ρόλος των βετεράνων “πετροβολιστών” και ο σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ Ψυρρή, Εξαρχείων και πλατείας Βάθη

Από τα τέλη του 19ου αιώνα μια «αγαπημένη» συνήθεια της αθηναϊκής νεολαίας ήταν ο πετροπόλεμος. Μια από τις χειρότερες συνήθειες που διήρκεσε έως και τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο με αμέτρητους τραυματίες.

Ο πετροπόλεμος “παιζόταν” ανάμεσα σε παρέες διαφορετικών συνοικιών. Την αρχή είχαν κάνει οι νέοι που έμεναν στην Πλάκα με αντιπάλους τους Ψυρριώτες και αργότερα με παιδιά του Μεταξουργείου. Στη μάχη σταδιακά μπήκαν και νεαροί από τις περιοχές: Νεάπολη, Θησείο, Αναφιώτικα, Κολωνάκι, Γκύζη και Πολύγωνο. Όσο η αστυνομία δεν παρενέβαινε, τα ραντεβού για τον πετροπόλεμο δίνονταν συνήθως κάθε Κυριακή σε συγκεκριμένο σημείο.

Μερικές φορές ο τόπος και ο χρόνος ανακοινώνονταν στις εφημερίδες με αγγελίες!

Τα πεδία μάχης αρχικά ήταν στους δρόμους, όπου τραυματίζονταν και ανυποψίαστοι περαστικοί. Όταν ο πετροπόλεμος χαρακτηρίστηκε παράνομο «παιχνίδι», οι νεαροί διάλεγαν απρόσιτα σημεία της Αθήνας όπου μπορούσαν να προσεγγίσουν άμεσα μόνο έφιπποι αστυνομικοί. Οι ομάδες εφοδιάζονταν με μεγάλες πέτρες, σφεντόνες και αγκωνάρια για μάχες σώμα με σώμα.

Σύμφωνα με το βιβλίο του Αντώνη Βερβενιώτη «Η Αθήνα του 1900», θρυλική ήταν η αιματηρή σύγκρουση περίπου 100 νεαρών της Νεάπολης με άλλους τόσους αντιπάλους, από την πλατεία Βάθη και του Ψυρρή. Ανάμεσά τους υπήρχαν μάλιστα και πολλά γεροντοπαλίκαρα, βετεράνοι πετροβολιστές, οι οποίοι σε ρόλο «επιτελάρχη» έδιναν εντολές. Για τους Νεαπολίτες επιτελάρχης ήταν ο Φάνης ο Σοβατζής και για τους Βαθειώτες, ο Γιαννιός ο Υδραίος, ο αραπατζής. Τα πολεμοφόδια και των δύο στρατών προέρχονταν κυρίως από τα χοντρά χαλίκια της σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου.

«Το σπορ, κατ’ εξοχήν ελληνικό και αθηναϊκό, τρομοκρατούσε τους φιλήσυχους Αθηναίους. Το ηρωικό μένος της νεολαίας, κεντριζόμενο από την ανάμνηση της Επανάστασης του 1821 και υποδαυλιζόμενο από τη Μεγάλη Ιδέα, έπρεπε κάπου να ξεσπάσει. Και επειδή πόλεμοι δεν εγίνοντο, οι νέοι αλλά και οι μεγαλύτεροι ακόμα, ιδίως από τις λαϊκές τάξεις, ρίχνονταν στον πετροπόλεμο», έγραφε ο Επαμεινώντας Στασινόπουλος, στο βιβλίο του «Η Αθήνα του περασμένου αιώνα 1830 – 1900».

Στις μάχες έπαιρναν μέρος πολλές φορές και γυναίκες, ενώ μαζί με τις πέτρες και τις σφεντόνες οι θερμόαιμοι έπαιρναν μαζί τους μαχαίρια και πιστόλια.

Τα κεφάλια έσπαζαν μαζικά, οι τραυματισμοί ήταν καθημερινό φαινόμενο και ενίοτε θανατηφόρο.

Με το πέρασμα των χρόνων, το φαινόμενο του πετροπόλεμου περιορίστηκε μεταξύ των μαθητών γυμνασίου. Σταδιακά έλαβε τέλος όταν οι δρόμοι ασφαλτοστρώθηκαν, οπότε ήταν δύσκολη η προμήθεια πυρομαχικών. Άλλωστε, η Ελλάδα έμπαινε και στην περιπέτεια αληθινών πολέμων με εκατόμβες θυμάτων.

Αρχική φωτογραφία προέρχεται από την ιστορική ταινία του ελληνικού κινηματογράφου “Απάχηδες των Αθηνών”. Είναι γυρισμένη το 1930 από τους αδελφούς Γαζιάδη. Η τελευταία κόπια ανακαλύφθηκε στη Γαλλική Ταινιοθήκη. Με πρωτοβουλία της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αποκαταστάθηκε ψηφιακά και θα προβληθεί στις 15/2 στην Εθνική Λυρική Σκηνή υπό τους ήχους ζωντανής μουσικής.

Διαβάστε επίσης: H φτωχογειτονιά που ο Τύπος αποκαλούσε η «γραφικoτέρα αθλιότης» και έγινε ταινία από τον Αλέκο Αλεξανδράκη, αλλά λογοκρίθηκε. Υπήρξε γκέτο της Αθήνας και οι κάτοικοι έβαζαν φρουρά για να ελέγχουν την είσοδο