«Ή συμφωνείς μαζί μας ή είσαι τρελός». Ο αναγκαστικός εγκλεισμός σε ψυχιατρεία όσων διαφωνούσαν με το καθεστώς του Στάλιν. Τους χορηγούσαν βαριά φάρμακα για να έχουν απώλεια μνήμης

Τον Αύγουστο του 1973 μια επιστολή του σοβιετικού φυσικού, Αντρέι Ζαχάροφ, προς τη Δύση αποκάλυψε μια απάνθρωπη πρακτική του σοβιετικού καθεστώτος από την εποχή  του Στάλιν.

Κάποιοι αντιφρονούντες κλείνονταν βίαια σε  ψυχιατρεία.

“Κοινωνικά επικίνδυνη πράξη”

Οι αντίπαλοι του καθεστώτος χαρακτηρίζονταν τρελοί και κλείνονταν υποχρεωτικά σε ψυχιατρικές κλινικές, όπου κατά μέσο όρο έμεναν τέσσερα με πέντε χρόνια.

Για να καταλήξει κάποιος, τρόφιμος σε ψυχιατρείο, αρκούσε  να έχει διαπράξει κάποια «κοινωνικά επικίνδυνη πράξη».

Ο όρος δεν είχε διευκρινιστεί ποτέ.

Ούτε την εποχή του Στάλιν οπότε εφαρμόστηκε για πρώτη φορά αυτή η μέθοδος, ούτε στο τέλος της δεκαετίας του ’60, όταν επανήλθε.

Αν κάποιος είχε την ατυχία να κατηγορηθεί για κοινωνικά επικίνδυνη πράξη, κατέληγε έγκλειστος σε ψυχιατρείο και ζούσε ανάμεσα σε ανθρώπους που είχαν διαγνωσμένη ψυχική διαταραχή.

Την απόφαση για το αν κάποιος χρειαζόταν ή όχι, να υποβληθεί σε θεραπεία, έπαιρνε συνήθως ένας γιατρός, «υπάλληλος» του κράτους.

Όταν η KGB συνελάμβανε κάποιον και αποφάσιζε να του απαγγείλει αυτή την κατηγορία, τον παρέδιδε συνήθως στο Ψυχιατρικό Ινστιτούτο Σέρμπσκι για εξέταση.

Στις διαγνώσεις δεν γίνονταν διακρίσεις. Σε ψυχιατρικό ίδρυμα μπορεί να κατέληγαν ακόμα και έγκριτοι επιστήμονες, δάσκαλοι, συγγραφείς.

Οι υποθέσεις των «διανοητικά ασθενών» πολιτικών κρατουμένων, επανεξετάζονταν κάθε εξάμηνο, αλλά λίγοι ήταν εκείνοι που κατάφερναν να πάρουν εξιτήριο.

Όταν έβγαιναν, αρκετοί είχαν ήδη καταστραφεί από τα φάρμακα που τους έδιναν, κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού τους.

Όσο αντιστεκόταν κάποιος στο καθεστώς, τόσο πιο σκληρή γινόταν η φαρμακευτική αγωγή.

Σε αυτούς τους «ασθενείς» χορηγούνταν δυνατά φάρμακα, που συνήθως έπαιρναν οι ψυχικά διαταραγμένοι ασθενείς.

Ενώ στους ψυχασθενείς τα φάρμακα είχαν αποτέλεσμα, στους υγιείς προκαλούσαν παρενέργειες.

Προκαλούσαν κατάθλιψη, Πάρκινσον, πυρετό, ρευματικά, ακόμα και παράλυση.

Ο λόγος που αυτά τα φάρμακα χορηγούνταν στους πολιτικούς κρατούμενους, ήταν ότι εκτός των άλλων, προκαλούσαν απώλεια μνήμης και επηρέαζαν τη σκέψη.

Ήταν, δηλαδή, ικανά να αλλοιώσουν την προσωπικότητα του ατόμου και να αλλάξουν τις πολιτικές του πεποιθήσεις.

Οι μαρτυρίες όσων σώθηκαν

Οι έγκλειστοι που κατάφερναν να βγουν από τα ιδρύματα προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να καταγγείλουν την απάνθρωπη τακτική στους δυτικούς ή και σε οργανώσεις που υπερασπίζονταν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το 1955, στη Σοβιετική Ένωση, ένας πρώην έγκλειστος προσπάθησε να δημοσιοποιήσει το πρόβλημα και έστειλε στους αρμόδιους μια επιστολή.

Τότε συστάθηκε μια ερευνητική επιτροπή, η οποία θα αναλάμβανε το θέμα του υποχρεωτικού εγκλεισμού των αντιφρονούντων σε ψυχιατρεία.

Η επιτροπή επιβεβαίωσε τις καταγγελίες, αλλά η έκθεση αποσιωπήθηκε και ο επικεφαλής της έρευνας διώχθηκε.

Για να περιοριστούν προσωρινά οι αντιδράσεις, μειώθηκαν οι «καταδικαστικές» διαγνώσεις, ενώ κάποιες από τις προηγούμενες, ακυρώθηκαν.

Ωστόσο, η τακτική δεν καταργήθηκε επίσημα.

Όσο υπήρχε το κυνηγητό των αντιφρονούντων, εφαρμοζόταν και η τακτική του «ή συμφωνείς μαζί μας, ή είσαι τρελός».

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η δολοφονία του Τρότσκι από Ισπανό οπαδό του Στάλιν με ορειβατική αξίνα. Ο εκτελεστής γλύτωσε τα ισόβια και αποφυλακίστηκε …