Η σφαγή μιας οικογένειας δοσίλογων στο δικαστήριο. Η αιματηρή βεντέτα της κατοχής που συγκλόνισε την Κρήτη

Στις 30 Οκτωβρίου του 1945 στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων στο Ηράκλειο της Κρήτης, είχε ολοκληρωθεί η δίκη  μιας πενταμελούς οικογένειας από το χωριό Σάρχος.

Kατηγορούνταν ότι την περίοδο της Κατοχής συνεργάστηκαν με τους  κατακτητές, κατέδωσαν 40 συγχωριανούς τους, εκ των οποίων οι 35 εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς, ξεκινώντας έτσι μια πολύνεκρη βεντέτα.

Μετά τον πόλεμο οι χωριανοί εισέβαλλαν στο δικαστήριο, τους έσφαξαν και πέταξαν τα πτώματα από το παράθυρο στο δρόμο.

Η άγρια σφαγή της οικογένειας, μέσα στο δικαστήριο,  συγκλόνισε όχι μόνο τους Κρητικούς αλλά, ολόκληρη την Ελλάδα και μεταδόθηκε από διεθνή πρακτορεία ειδήσεων.

Την υπόθεση φωτίζει στο νέο βιβλίο του “Βεντέτες: Εγκλήματα βεντέτας στην Ελλάδα“ ο Πάνος Σόμπολος, ο οποίος παρουσιάζει νέα στοιχεία για την σκοτεινή περίοδο της κατοχής και την συνεργασία μιας οικογένειας με τους κατακτητές.

Η προδοσία που αιματοκύλησε το χωριό

Η οικογένεια των δωσίλογων ζούσε στο μικρό χωριό του Ηρακλείου. Αποτελούνταν από τον πατέρα Μιχάλη Σ, τη μητέρα Ελένη Σ, τις δύο κόρες Χαρίκλεια 24 ετών και Μαρία 21, τον  20χρονο Σταύρο και τον ανήλικο Κωνσταντίνο.

Από την αρχή της κατοχικής περιόδου, τα μέλη της οικογένειας δρούσαν ως έμμισθοι πράκτορες των Γερμανών, ενώ οι δύο κόρες είχαν συνάψει και ερωτικές σχέσεις με τον εχθρό.

Η μεγαλύτερη κόρη με έναν Γερμανό αξιωματικό και η άλλη με έναν Έλληνα, τον Πέτρο Β, εκδότη μιας προπαγανδιστικής εφημερίδας με φιλογερμανικό περιεχόμενο.

Η αρχή της βεντέτας

Τον Ιούνιο του 1944 Έλληνες αντάρτες που είχαν πληροφορηθεί τη δράση του, έφτασαν στο χωριό. Τα μεσάνυχτα εισέβαλαν στο σπίτι της Μαρίας, ” έσπασαν την πόρτα και μπαίνοντας στην  κρεβατοκάμαρα, κατέλαβαν σε ερωτική περίπτυξη τη Μαρία και τον Πέτρο”, όπως περιγράφει χαρακτηριστικά ο Πάνος Σόμπολος. Πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Πέτρο επιτόπου, ενώ η Μαρία τραυματίστηκε.

Οι άγραφοι νόμοι της βεντέτας δεν ήθελαν να πληρώνει μία γυναίκα και γι΄αυτό την είχαν εξαιρέσει από την εκδίκηση.

Μετά τη δολοφονία του συντρόφου της Μαρίας, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, η οικογένεια της και κυρίως ο πατέρας, εξαπέλυσε απειλές για τιμωρία μέσω των Γερμανών. Οι αντάρτες όταν το έμαθαν τον σκότωσαν, γιατί είχαν πληροφορηθεί ότι δρούσε ως δωσίλογος των Γερμανών.

Μετά το θάνατο και του πατέρα, οι δυο κόρες αποφάσισαν να πάρουν εκδίκηση και να τιμωρήσουν το χωριό. Η οικογένεια, όπως υποστηρίχθηκε, επισκέφτηκε τη γερμανική διοίκηση και ζήτησαν αντίποινα σε βάρος των συγχωριανών τους.

Η εκτέλεση των 35 χωριανών

Οι Γερμανοί έδρασαν άμεσα και σκληρά. Ένα απόσπασμα έφτασε στο χωριό και αφού συναντήθηκαν με τα τέσσερα παιδιά της συγκεκριμένης οικογένειας, συνέλαβαν 50 από τους περίπου 70 ενήλικες άνδρες του μικρού χωριού. Οι συλλήψεις γίνονταν, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο βιβλίο, μετά από υπόδειξη των τεσσάρων αδερφιών.

Από τους 50 συλληφθέντες, ξεχώρισαν 40 και τους 10 τους απελευθέρωσαν. Από τους 40 χωριανούς, οι 20 εκτελέστηκαν επιτόπου, στην πλατεία του χωριού.  Τα υπόλοιπα 20 άτομα τα οδήγησαν έξω από το χωριό και εκτέλεσαν τα 15. Συνολικά εκείνη την ημέρα οι Γερμανοί, δολοφόνησαν για αντίποινα 35 άτομα!

Η δίκη των δωσίλογων

Όπως αναφέρεται στον βιβλίο του έγκριτου αστυνομικού συντάκτη, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι κάτοικοι του χωριού δεν μπορούσαν να κάνουν καμιά κίνηση αντεκδίκησης για τους ανθρώπους που έχασαν, καθώς οι Γερμανοί “προστάτευαν” τους δωσίλογους.

Μετά την απελευθέρωση και την αποχώρηση των κατακτητών από την Κρήτη όμως, ήρθε η στιγμή της ανταπόδοσης. Κάποιοι δωσίλογοι δολοφονήθηκαν από τους συγγενείς των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στην Κατοχή και άλλοι κλήθηκαν να δώσουν λόγο για τις πράξεις τους στα Ειδικά Δικαστήρια Δωσίλογων που συστήθηκαν γι’ αυτό το σκοπό.

Ανάμεσα σ’ αυτούς που κατηγορήθηκαν και κλήθηκαν να δικαστούν, ήταν και τα πέντε μέλη, πια, της οικογένειας από το Σάρχος.  Η εκδίκαση της υπόθεσης άρχισε στις 29 Οκτωβρίου στο Ηράκλειο της Κρήτης και οι κατηγορίες ήταν βαρύτατες.

Μέσα και έξω από το δικαστήριο είχε συγκεντρωθεί πολύς κόσμος. Ανάμεσά τους πολλές μαυροφορεμένες γυναίκες που είχαν χάσει τους συγγενείς τους από την προδοσία των κατηγορουμένων και τις εκτελέσεις που ακολούθησαν στο χωριό, από τους Γερμανούς.

Η χωροφυλακή είχε λάβει έκτακτα μέτρα ασφαλείας, ενώ κινητοποιήθηκε και δύναμη του στρατού

Χαρακτηριστικό είναι, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ότι κανένας δικηγόρος από την Κρήτη δεν δέχτηκε να αναλάβει την υπεράσπιση των πέντε κατηγορουμένων. Το δικαστήριο διόρισε αυτεπάγγελτα συνήγορο, ενώ τους συγγενείς των θυμάτων εκπροσώπησαν συνολικά έξι δικηγόροι.

Μέσα σε δυο μέρες, όσο κράτησε η ακροαματική διαδικασία, εξετάστηκαν δεκάδες μάρτυρες, οι περισσότεροι στενοί συγγενείς των 35 εκτελεσθέντων. Πολλοί από τους  μάρτυρες  κατέθεσαν  συγκεκριμένα στοιχεία που αποδείκνυαν ότι οι κατηγορούμενοι υπέδειξαν στους Γερμανούς ποιους να συλλάβουν και στη συνέχεια να εκτελεστούν. Οι κατηγορούμενοι κατά την απολογία τους, αρνήθηκαν τις κατηγορίες.

Η απόφαση πυροδότησε την οργή

Στις 30 Οκτωβρίου του 1945, στις 11 το πρωί το δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του, σύμφωνα με την οποία κηρύχθηκαν ένοχοι η μάνα και τα τρία από τα παιδιά της, ενώ το μικρότερο, ο 13χρονος Κωνσταντίνος, απαλλάχθηκε λόγω αμφιβολιών.

Η Χαρίκλεια που είχε σχέση με το Γερμανό αξιωματικό, καταδικάστηκε σε θάνατο, η αδερφή της Μαρία σε ισόβια κάθειρξη, ο Σταύρος σε φυλάκιση τριών ετών και η μητέρα τους σε φυλάκιση τεσσάρων ετών.

Οι συγγενείς των θυμάτων που περίμεναν την ποινή του θανάτου για όλη την οικογένεια, εξαγριώθηκαν όταν άκουσαν την απόφαση.  Με κραυγές και αποδοκιμασίες φώναζαν “Θάνατος στους προδότες”.

Την ίδια αποδοκιμασία εξέφρασε και πλήθος κόσμου που εν τω μεταξύ είχε συγκεντρωθεί μπροστά από το δικαστήριο, κραυγάζοντας:

“Το αίμα των 35 θυμάτων του χωριού ζητά εκδίκηση”

Το νέο για την απόφαση είχε κυκλοφορήσει και ο κόσμος συνέρεε έξω από το δικαστήριο. Υπολογίζεται ότι οι συγκεντρωμένοι ξεπέρασαν τους 2000. Η κατάσταση άρχισε να γίνεται ανεξέλεγκτη. Στο βιβλίο περιγράφεται με γλαφυρό τρόπο το κλίμα που επικρατούσε:

“Οι μαυροφορεμένες γυναίκες χτυπούσαν με τις γροθιές τους τις πόρτες του δικαστηρίου και μια ομάδα μέσα στο πλήθος των συγκεντρωμένων σήκωσε πλακάτ με τις φωτογραφίες των εκτελεσθέντων και γραμμένο το σύνθημα: “Θάνατος στους προδότες”.

Μέχρι και αντλία νερού χρησιμοποιήθηκε για να διαλυθεί η συγκέντρωση, αλλά χωρίς αποτέλεσμα

Το μακελειό

Γύρω στη μία μετά το μεσημέρι το εξαγριωμένο πλήθος ξέφυγε από τον κλοιό της χωροφυλακής, κάποιοι έσπασαν τις πόρτες  του δικαστηρίου και κατάφεραν να φτάσουν στο γραφείο που βρίσκονταν τα μέλη της οικογένειας.

Ο Πάνος Σόμπολος περιγράφει: “Τους κατέσφαξαν, άνοιξαν το παράθυρο του γραφείου και κατακρεουργημένα πτώματά τα πέταξαν στο δρόμο”.

Οι τοίχοι του δικαστηρίου βάφτηκαν κυριολεκτικά με αίμα. Λίγο αργότερα υπάλληλοι του δήμου μάζεψαν τα πέντε πτώματα και τα έθαψαν σε ένα λάκκο στο νεκροταφείο της πόλης, χωρίς να ακολουθήσει καμιά θρησκευτική τελετή.

Για το φονικό, δικάστηκαν τέσσερις κρητικοί από το Σάρχο, αλλά τελικά απαλλάχθηκαν.

Ατιμωρησία

Οι δίκες για τους δωσίλογους συνέχισαν να γίνονται αλλά με αργούς ρυθμούς, ελλείψει στοιχείων. Χρηματισμός δικαστικών λειτουργών, αφαίρεση φακέλων και μάρτυρες που δεν εμφανίζονταν στο δικαστήριο οδηγούσαν σε “δίκες παρωδία”, όπως χαρακτηρίστηκαν.

Οι περισσότεροι κατηγορούμενοι ως συνεργάτες των Γερμανών, δεν παρουσιάζονταν στο δικαστήριο και οι  διαρκείς αναβολές, στο τέλος ατόνησαν τη διαδικασία.

Υπολογίζεται ότι το 85% των υποθέσεων δεν έφτασε στα δικαστήρια, καθώς οι κατηγορούμενοι απαλλάχθηκαν με βούλευμα. Η Ελλάδα κατέχει το μικρότερο ποσοστό σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης, σε εκτελέσεις δωσίλογων.

Το αίσθημα της ατιμωρησίας των συνεργατών των Γερμανών, διακατέχει όλη την  Ευρώπη καθώς, κατά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο, εκτός από τους Γερμανούς, η προδοσία από συμπατριώτες ήταν ένας ακόμη εχθρός.

Πληροφορίες αντλήθηκαν από το νέο βιβλίο του Πάνου Σόμπολου “Βεντέτες: Εγκλήματα βεντέτας στην Ελλάδα” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη