Η σφαγή 60 χιλιάδων Λατίνων στην Κωνσταντινούπολη και η αλληλοεξόντωση των Κομνηνών. Οι αιματηρές ίντριγκες του Βυζαντίου

Ο λόγος για τον Αλέξιο Β’ Κομνηνό.

Αυτοκράτορας σε ηλικία 11 ετών

Ο Αλέξιος Β’ Κομνηνός γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 10 Σεπτεμβρίου 1169. Ήταν γιος και διάδοχος του Βυζαντινού Αυτοκράτορα, Μανουήλ Α΄ Κομνηνού ή Μανουήλ του Μέγα και της Μαρίας της Αντιόχειας.

Ο Αλέξιος Β’ ήταν καρπός πολυετούς προσπάθειας, καθώς για πολλά χρόνια η Αυτοκράτειρα Μαρία ήταν άτεκνη.

Ωστόσο, ο Μανουήλ ήθελε επειγόντως έναν διάδοχο. Έτσι, όταν γεννήθηκε ο Αλέξιος, έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε ο γιος του να κατοχυρώσει τον θρόνο. Διέταξε τη σύζυγό του να γίνει μοναχή και κυρίως να μην ξαναπαντρευτεί.

Παραγκωνίζεται από τη μητέρα του

Στις 2 Μαρτίου του 1180, ο Αλέξιος αρραβωνιάστηκε σε ηλικία 11 ετών με την Αγνή της Γαλλίας, κόρη του βασιλιά Λουδοβίκου Ζ’ της Γαλλίας. Ήταν ένας “συμμαχικός γάμος”, όπως συνήθιζαν να τους αποκαλούν οι βυζαντινοί, που είχε ως στόχο το “άνοιγμα” της Γαλλίας στην ανατολή.

Λίγους μήνες αργότερα, στις 24 Σεπτεμβρίου 1180, ο Μανουήλ Α’ πέθανε και, όπως ήταν αναμενόμενο, τον διαδέχθηκε ο ανήλικος γιος του, Αλέξιος. Όλα έδειχναν ότι λειτουργούσαν βάσει σχεδίου. Γρήγορα, όμως, τα πράγματα άλλαξαν δραματικά.

Διαβάστε ακόμα: Η σκληρή διαμάχη δύο αδελφών που έγιναν αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Ο «ξεχασμένος» Αλέξανδρος και ο «ταπεινωμένος» Λέων στο περίφημο ψηφιδωτό της Αγια Σοφιάς

Η μητέρα του, Μαρία, που ασκούσε την αντιβασιλεία, σύντομα παραγκώνισε τον γιο της και ανέθεσε την εξουσία στον εραστή της και ξάδερφο του γιού της, Αλέξιο Πρωτοσέβαστο.

Η μητέρα του υπέρ των εμπόρων

Οι πολίτες της Αυτοκρατορίας υποδέχτηκαν την είδηση με ιδιαίτερη δυσαρέσκεια ενώ η πολιτική που ασκούσε η αντιβασίλισσα Μαρία επιδείνωσε την κατάσταση.

Η εύνοια που έδειξε στους Λατίνους εμπόρους και τους μεγάλους αριστοκράτες γαιοκτήμονες, οι οποίοι εκείνη την εποχή κυριαρχούσαν στο θαλάσσιο εμπόριο και τις χρηματοοικονομικές δραστηριότητες στην Κωνσταντινούπολη, εξόργισε τους υπόλοιπους Βυζαντινούς.

Τότε, η ετεροθαλής αδερφή του Αλέξιου Β’, Μαρία Κομνηνή ή Πορφυρογέννητη και ο σύζυγός της, Ρενιέ ντε Μονφερά, αποφάσισαν να εκμεταλλευτούν τις εξελίξεις προς όφελός τους.

Προσπάθησαν να ξεσηκώσουν το λαό της Κωνσταντινούπολης, με σκοπό τον εκτοπισμό του αυτοκρατορικού ζεύγους. Όταν το σχέδιο αποκαλύφθηκε, συνελήφθησαν μερικοί από τους “στασιαστές” και όσοι γλίτωσαν, μαζί με τη Μαρία και τον Ρενιέ, ζήτησαν άσυλο στην Αγία Σοφία.

Τότε, η Πορφυρογέννητη, προέτρεψε τον ξάδερφο του αποθανόντος αυτοκράτορα Μανουήλ, τον Ανδρόνικο Κομνηνό, να συνεχίσει το φιλόδοξο σχέδιό της.

Έτσι και έγινε. Την άνοιξη του 1182, ο Ανδρόνικος στρατοπέδευσε στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης και στηλιτεύοντας την φιλοδυτική πολιτική της Μαρίας, προκάλεσε στάση μέσα στη Βασιλεύουσα. Σύντομα, ο Αλέξιος Πρωτοσέβαστος άρχισε να χάνει την επιρροή του, μέχρι που αιχμαλωτίστηκε από τους στασιαστές και τυφλώθηκε.

Η σφαγή των Λατίνων

Τον Απρίλιο του 1182, ο Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός,  εισήλθε στην πόλη σε ένα κύμα λαϊκής υποστήριξης.

Όμως, ο Ανδρόνικος διέδωσε τη φήμη, ότι οι Λατίνοι της πρωτεύουσας σκέφτονταν να επιτεθούν στους Έλληνες της περιοχής. Τότε, ένας όχλος μανιασμένων ελληνόφωνων κατοίκων εισήλθε στη Λατινική συνοικία της Κωνσταντινούπολης και άρχισε να επιτίθεται στους κατοίκους.

Σπίτια, εκκλησίες και φιλανθρωπικά ιδρύματα λεηλατήθηκαν. Το έξαλλο πλήθος λεηλάτησε κι έκαψε τα πάντα, έσφαξε κληρικούς και λαϊκούς, γυναίκες και παιδιά, ακόμα και τους γέρους και τους αρρώστους των νοσοκομείων. Αν και ο αριθμός των ρωμαιοκαθολικών ή λατίνων που σφαγιάστηκαν παραμένει ανεξακρίβωτος, υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν συνολικά πάνω από 60.000 ενώ τουλάχιστον 4.000 πουλήθηκαν ως σκλάβοι στους Σελτζούκους Τούρκους.

Πολλοί είχαν προβλέψει τα γεγονότα και διέφυγαν από τη θάλασσα. Ο Καρδινάλιος Ιωάννης, ο παπικός απεσταλμένος, αποκεφαλίστηκε και το κεφάλι του σύρθηκε στους δρόμους της πόλης στην ουρά ενός σκύλου.

Στις 3 Μαΐου 1182 ο Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός εμφανίστηκε ως προστάτης του ανήλικου ανιψιού του.

Η πρώτη του ενέργεια ήταν να δηλητηριάσει τη μεγαλύτερη αδελφή του νεαρού Αλεξίου Β’, Μαρία Κομνηνή και τον σύζυγο της, Ρενιέ.

Ακολούθησε ο στραγγαλισμός της βασιλομήτωρος Μαρίας, αφού πρώτα ο ίδιος ο Ανδρόνικος Α’ πίεσε τον μικρό Αλέξιο, να υπογράψει την θανατική καταδίκη της μητέρας του.

Στις 24 Σεπτεμβρίου 1183 ανακηρύχθηκε συναυτοκράτορας με τον 14χρονο, πλέον, Αλέξιο Β’.

Σύντομα, διέταξε την εξόντωσή του. Παρήγγειλε τη δολοφονία του και στραγγαλίστηκε με τη χορδή ενός τόξου.

Ο 65χρονος Ανδρόνικος παντρεύτηκε την 13χρονη Αγνή της Γαλλίας. Ανακήρυξε συναυτοκράτορες τους δύο γιους του Μανουήλ και Ιωάννη και στη συνέχεια απομάκρυνε τον μεγαλύτερο Μανουήλ, λόγω της αντίθεσής του με την πολιτική του.

Η βασιλεία του χαρακτηρίστηκε από τα εξαιρετικά σκληρά και βίαια μέτρα με ασταμάτητες διώξεις απέναντι σε όλους τους ευγενείς. Αρχικά, ο λαός υποδέχτηκε θετικά την πολιτική του, επειδή περιόριζαν τη δύναμη των φεουδαρχών που τους καταπίεζαν τα τελευταία χρόνια, ειδικά την εποχή του Μανουήλ Α’.

Ωστόσο, η σκληρότητά του σταδιακά ξεπέρασε τα όρια. Οι συνεχείς διώξεις και εκτελέσεις επέβαλλαν τον λαό της  Κωνσταντινούπολης ένα καθεστώς τρομοκρατίας. Η εκτέλεση όλων των αιχμαλώτων, εξόριστων και των οικογενειών τους που είχαν συνεργαστεί με τους εισβολείς, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Ο τραγικός θάνατος

Λίγα χρόνια αργότερα, Ισαάκιος Άγγελος εκθρόνισε τον Ανδρόνικο.

Τον παρέδωσε στο εξαγριωμένο πλήθος και σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια φρικτών βασανιστηρίων που κράτησαν τρεις ημέρες.

Του ξερίζωσαν τα μαλλιά, του έβγαλαν τα δόντια, το ένα μάτι, του έκοψαν το ένα χέρι και του έριχναν συνεχώς καυτό νερό στο πρόσωπο, πιθανότατα σαν τιμωρία για την άσωτη ζωή του.

Τελικά οδηγήθηκε στον Ιππόδρομο και κρεμάστηκε ανάμεσα σε δύο πασσάλους. Άφησε την τελευταία του πνοή στις 12 Σεπτεμβρίου του 1185, σε ηλικία 67 ετών.

Ο Ανδρόνικος Α’ ήταν και ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας από τη Δυναστεία των Κομνηνών.

Οι εγγονοί του, Αλέξιος και Δαυίδ, ίδρυσαν την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας και οι απόγονοι τους έμεινα στην ιστορία ως «Μεγαλοκομνηνοί».