Το 1928 γυρίστηκε η ταινία «Μαρία Πενταγιώτισσα» σε σκηνοθεσία και σενάριο του Αχιλλέα Μαδρά. Ήταν η τρίτη κατά σειρά ελληνική ταινία μεγάλου μήκους, μετά τη “Γκόλφω” και την “Κερένια κούκλα”. Πρόκειται για την πρώτη υπερπαραγωγή του ελληνικού κινηματογράφου.
Η «Μαρία Πενταγιώτισσα» του Μαρδά
Ο Μαδράς ήταν ιδιοκτήτητης την “Άζαξ Φιλμ”, και η «Μαρία Πενταγιώτισσα» ήταν η δεύτερη ταινία της εταιρείας του, μετά τη «Τσιγγάνα της Αθήνας» που είχε γυριστεί το 1922.
Για τον Αχιλλέα Μαρδά δείτε εδώ:
Η ταινία έχει θέμα την ζωή της Μαρίας Πενταγιώτισσας, θρυλικής ηρωίδας από τους Πενταγιούς της Φωκίδας. Ο Μαρδάς ενέπλεξε στην ταινία του διάφορα ιστορικά στοιχεία που έχουν μικρή ή καμία σχέση με την πραγματική Μαρία Πανταγιώτισσα προκειμένου να κάνει την ταινία του πιο ενδιαφέρουσα. Έτσι, εκτός από τους έρωτες για τους οποίους της Μαρίας Πενταγιώτισσας ήταν πασίγνωστη, τη δείχνει να πολεμά στην επανάσταση του 1854 στην Ήπειρο, κάτι που δεν ισχύει.
Δισέλιδη διαφήμιση της “Μαρίας Πενταγιώτισσας” στο περιοδικό “Κινηματογραφικός Αστήρ” στις 3 Φεβρουαρίου 1929, μία εβδομάδα πριν από την πρώτη προβολή της στην Αθήνα. Προσέξτε ότι ο Μαρδάς διαφημίζει την ταινία ως “Ντόπιο Πράμα” και προετοιμάζει τους θεατές να μην αναμένουν μία ταινία “Κολοσσό” όπως αυτές που γυρνούσαν στο Χόλυγουντ! Την εποχή εκείνη στις διαφημίσεις συμπεριλαμβανόταν και το μήκος του φιλμ σε μέτρα. Στην περίπτωση της “Μαρίας Πενταγιώτισσας” ήταν 3.5 χιλιόμετρα!
Η ταινία απευθυνόταν στον πατριωτισμό των Ελλήνων και ιδιαίτερα της ομογένειας στην Αμερική.
Αρχικά ήταν βωβή και ως τέτοια προβλήθηκε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1929 στην Αθήνα και το Μαΐο της ίδια χρονιάς στη Θεσσαλονίκη. Η ταινία υπήρξε καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία στην εποχή της. Λίγα χρόνια αργότερα προβλήθηκε σ’ ένα κινηματογράφο της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου και ένα άλλο της Νέας Υόρκης ώστε για τη δουν και οι Έλληνες ομογενείς.
Από βωβή…ομιλούσα
Στη συνέχεια σε στούντιο του Χόλυγουντ στην ταινία προστέθηκε ήχος και αφαιρέθηκαν οι μεσότιτλοι. Οι περισσότερες ανδρικές φωνές είναι του Μαδρά και οι γυναικείες της Φρίντας Πουπελίνα που ήταν σύζυγός του. Αυτή η έκδοση προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1936 σε κινηματογράφο της Νέας Υόρκης.
Στην ταινία παίζουν ο ίδιος ο Μαδράς ως παπα-Γαβριήλ, ο νονός της Πενταγιώτισσας, η Φρίντα Πουπελίνα ως Μαρία Πενταγιώτισσα, ο Αιμίλιος Βεάκης ως λήσταρχος Λαμάρας, ο Εμμανουήλ Καντιώτης ως δεσμοφύλακας. Ο Ηλίας Κακανάς παίζει το ρόλο του Όθωνα και η Μαρίτσα Ανδρικίδη την Αμαλία.
Στο στιγμιότυπο αυτό της ταινίας “Μαρία Πενταγιώτσσα” ο Αυλωνίτης είναι δεξιά. Δεν είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται για τον Ιωάννη ή τον διασημότερο άδελφό του, Βασίλη.
Σ’ ένα μικρό ρόλο ως «Μπότσαρης» εμφανίζεται ένας ηθοποιός με το όνομα Αυλωνίτης. Πολλοί πιστεύουν ότι είναι ο Βασίλης Αυλωνίτης στην πρώτη εμφάνισή του σε μία μεγάλη μήκους ταινία. Ωστόσο, κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι είναι ο Ιωάννης, αδελφός του Βασίλη που ήταν επίσης επαγγελματίας ηθοποιός.
Πρωτοπόρες τεχνικές «μάρκετινγκ»
Ο Μαδράς χρησιμοποίησε διάφορες έξυπνες τεχνικές για να κάνει την ταινία του γνωστή πριν ακόμη αυτή γυριστεί. Έτσι έβαλε διαφημίσεις στις εφημερίδες, όπου χαρακτήριζε την ταινία ως “εθνική” και ζητούσε να παίξουν σε αυτή ερασιτέχνες ηθοποιοί και κομπάρσοι. Πολλοί ανταποκρίθηκαν, κι έτσι η είδηση ότι επρόκειτο να γυριστεί η ταινία διαδόθηκε πολύ γρήγορα.
Πράγματι, στη “Μαρία Πενταγιώτισσα” παίζουν πολλοί ερασιτέχνες και λίγοι επαγγελματίες ηθοποιοί. Επίσης, ο Μαδράς πολύ έξυπνα έδωσε ένα μικρό ρόλο στην Ίριδα Σκαραβαίου ως την Αικατερίνη Μπότσαρη, κόρη του Μάρκου, και μία από τις κυρίες επί των τιμών της Αμαλίας. Ήταν γνωστή κριτικός κινηματογράφου της εποχής και έγραφε σε διάφορα έντυπα, και κυρίως στο περιοδικό «Κινηματογραφικός Αστήρ» που ήταν το εξειδικευμένο έντυπο για το σινεμά στην Ελλάδα. Οι κριτικές της για τις ταινίες ήταν μάλλον αυστηρές.
Η Ίρις Σκαραβαίου (πάνω αριτερά) γνωστή κριτικός του κινηματογράφου παίζει στην ταινία την Αικατερίνη Μπότσαρη, κυρία επί των τιμών της Αμαλίας.
Η Σκαραβαίου έγραψε μία θετική κριτική για τη «Μαρία Πενταγιώτισσα» πριν η ταινία προβληθεί στους κινηματογράφους. Ίσως η στάση της να ήταν διαφορετική αν δεν έπαιζε η ίδια σε αυτή!
Επιπλέον, ο Αχιλλέας Μαδράς άφηνε να διαρρέουν διάφορες πληροφορίες για την επικείμενη ταινία πολλές από τις οποίες ήταν ανακριβείς, όπως για παράδειγμα ότι είχε γυρίσει ταινίες στο Χόλυγουντ ή ότι στην ταινία θα έπαιζαν και γνωστοί ξένοι ηθοποιοί.
Παράλληλα, ανέφερε στις διαφημίσεις της ταινίας διάφορες εντυπωσιακές πληροφορίες, όπως: «Εις την ταινίαν λαμβάνουν μέρος 25 επαγγελματίαι ηθοποιοί, 200 ερασιτέχναι, η Φρουρά του Προέδρου της Δημοκρατίας, 3.000 στρατιώται και 200 άλογα».
Αυθεντικότητα και ρεαλισμός
Το ενδιαφέρον είναι ότι οι τελευταίες αναφορές του Μαρδά δεν απέχουν και πολύ από την πραγματικότητα. Η κυβέρνηση του Βενιζέλου διέθεσε για την ταινία 1.500 ή 2.000 στρατιώτες και τρεις ίλες ιππικού. Τον βασιλιά Όθωνα υποδυόταν ο Ηλίας Κακανάς που δεν ήταν ηθοποιός αλλά αξιωματικός της προεδρικής φρουράς. Στην ταινία φορά την πραγματική επίσημη στολή του Όθωνα, κάθεται στον αυθεντικό θρόνο του και κρατά το σκήπτρο του.
Ένα στιγμιότυπο της ταινίας με την Αμαλία στο κέντρο και τις κυρίες επί των τιμών
Επίσης, η ερασιτέχνης ηθοποιός Μαρίτσα Ανδρεάδου που παίζει την Αμαλία φορά την πραγματική στολή δεξιώσεων της βασίλισσας. Στην ταινία χρησιμοποιούσε και τα αυθεντικά τραπουλόχαρτα (παιχνιδιόχαρτα) της Αμαλίας. Πολλές άλλες στολές αντικείμενα, έπιπλα και όπλα της ταινίας είναι αυθεντικά της εποχής. Μερικές δε εσωτερικές σκηνές γυρίστηκαν στο πρώτο ανάκτορο του Όθωνα στην Κλαυθμώνος, και άλλες στην κεντρική είσοδο των Παλαιών Ανακτόρων που το 1928 ήταν ήδη το ελληνικό κοινοβούλιο.
Οι σκηνές αυτές είναι οι πιο ρεαλιστικές της ταινίας. Είναι σαν να ζωντανεύουν τη αυλή του Όθωνα, έξι δεκαετίες μετά από την έξωσή του. Το γεγονός ότι το Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο είχε δανείσει στον Μαδρά αυθεντικά αντικείμενα της εποχής καθώς και ότι είχε άδεια να γυρίσει στους ιστορικούς χώρους ήταν κάτι που τόνιζε στις διαφημίσεις της ταινίας του. Σε αυτές ο Μαρδάς επίσης ανέφερε ότι το μήκος του φιλμ της ταινίας ήταν 3.5 χιλιόμετρα, κάτι μοναδικό για ελληνική ταινία μέχρι τότε!
Αριστερά: Ο Όθων, η Αμαλία και η συνοδεία τους ιππεύουν έξω από τα Παλαιά Ανάκτορα. Δεξιά: Ο Όθωνας επισκέπτεται την Αμαλία και τις κυρίες επί των τιμών. Οι σκηνές της “Μαρίας Πενταγιώτισσας” που αφορούν τους πρώτους βασιλείς της Ελλάδας θεωρούνται οι καλύτερες και οι πιο αυθεντικές της ταινίας.
Πρώτη ελληνική υπερπαραγωγή
Η «Μαρία Πενταγιώτισσα» αναμφισβήτητα είναι η πρώτη ελληνική κινηματογραφική υπερπαραγωγή.
Οι σκηνές των μαχών είναι εντυπωσιακές για μία ταινία εκείνης της εποχής. Αυτό οφείλεται στο μεγάλο αριθμό των ηθοποιών και κομπάρσων που συμμετέχουν σε αυτές, είτε ως πεζοί είτε ως ιππείς. Οι μάχες στην ταινία είναι χαώδεις, όπως είναι στην πραγματικότητα. Όμως, ο προσεκτικός θεατής θα προσέξει ότι και αυτές οι σκηνές είναι προβληματικές. Τα περισσότερα από τα φυσίγγια είναι άκαπνα και έτσι ο θεατής δεν καταλαβαίνει ποιος πυροβολεί. Επίσης, πολλοί που σκοτώνονται και πέφτουν κάτω, σχεδόν αμέσως μετά σηκώνονται και συνεχίζουν να πολεμούν.
Σκηνή της τελικής μάχης στη “Μαρία Πενταγιώτισσα”
Κάποιες σκηνές φαίνονται επίσης κωμικές εξαιτίας του πομπώδη τρόπου που έπαιζαν οι ηθοποιοί στον βωβό κινηματόγραφο. Μία τέτοια σκηνή είναι στο τέλος της μεγάλης μάχης με τους Τούρκους όπου σκοτώνεται και ο παπα-Γαβριήλ, που τον παίζει ο Μαρδάς. Ακόμη και αυτή η σκηνή προκαλούσε γέλιο στους θεατές λόγω του υπερβολικού χρόνου που παίρνει τον Μαρδά-παπά Γαβριήλ να πεθάνει!
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η ταινία υποτιμήθηκε και ξεχάστηκε. Ο Αχιλλέας Μαρδάς μέχρι και το θάνατό του το 1972 σε ηλικία 97 ετών προσπαθούσε να αποκαταστήσει τη φήμη της ταινίας που είχε πληγεί εξαιτίας των χλευαστικών κριτικών και ειρωνειών που είχαν διατυπωθεί εναντίον της στο σχεδόν μισό αιώνα μετά την κυκλοφορία της.
Στιμιότυπο από το “δραματικό” τέλος του Μαρδά-παπαΓαβριήλ στη “Μαρία Πενταγιώτισσα”
Παρά τις εμφανείς αδυναμίες και προβλήματα της ταινίας, σήμερα θεωρείται ως σταθμός στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου.
Δείτε εδώ ένα μεγάλο απόσπασμα, 17 λεπτών, της ταινίας. Ακούγονται ειρωνικά σχόλια από ένα ντοκιμαντέρ για τον ελληνικό κινηματογράφο στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Ο Αυλωνίτης (Ιωάννης ή Βασίλης) εμφανίζεται στο 12:41 ως “γιος του Μπότσαρη”. Στο 13:56 είναι όρθιος αριστερά στο τέλος.
Ακολουθήστε την mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr