Η “Καρέκλα της Στέψης” με την “ιερή πέτρα” όπου στέφονται οι Άγγλοι βασιλείς. Την άρπαξαν από τους Σκωτσέζους και έχει υψηλό συμβολισμό

Όταν το Μάιο του 2023, ο Κάρολος στεφθεί βασιλιάς του Ηνωμένου Βασιλείου στο Αβαείο του Γουέστμινστερ, θα κάθεται πάνω σε μία μεσαιωνική ξύλινη καρέκλα (όχι θρόνο), ευρέως γνωστή ως «Καρέκλα της Στέψης». Ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέμπουρι  θα του δώσει να κρατά τα σύμβολα της βασιλικής εξουσίας, το σκήπτρο και τη μπάλα με σταυρό, και θα τοποθετήσει το στέμμα στο κεφάλι του. Με την εξαίρεση της ημέρας της στέψης, που η καρέκλα θα μεταφερθεί κοντά στο ιερό του Αβαείο του Γουέστμινστερ, τον υπόλοιπο χρόνο, η καρέκλα, είναι πάντα πάνω σε μία πλίνθο στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου μέσα στο αβαείο. Όλοι οι Βρετανοί μονάρχες από το 1300 και μετά, με την εξαίρεση της βασίλισσας Μαρίας Β΄, στέφθηκαν καθισμένοι σε αυτή την καρέκλα, που η ιστορία της σχετίζεται με την αρπαγή μίας “ιερής” σκωτσέζικης πέτρας και αντικατοπτρίζει τη σχεδόν χιλιετή αντιπαλότητα Άγγλων και Σκωτσέζων

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Εδουάρδος Α΄ και η «σκωτσέζικη πέτρα»

Το 1296 o Εδουάρδος Α’ βασιλιάς της Αγγλίας κατέλαβε τη Σκωτία. Ανάμεσα στα λάφυρα πολέμου που πήρε από τους Σκωτσέζους ήταν και η λεγόμενη «Πέτρα του Σκόουν» (Stone of Scone). Πρόκειται για μία τετράγωνη πέτρα που οι Σκωτσέζοι θεωρούσαν ιερή. Μάλιστα, ήταν γνωστή και ως «Πέτρα του Πεπρωμένου».

Πάνω σε αυτή κάθονταν οι βασιλείς τους στη διάρκεια της στέψης τους. Ο Εδουάρδος που ήθελε να υποτάξει τη Σκωτία αποφάσισε όχι μόνο να κρατήσει την πέτρα αλλά να την εντάξει στις στέψεις των Άγγλων μοναρχών, κάτι που θα υποδήλωνε ότι η εξουσία τους επεκτεινόταν και στη Σκωτία.

Ο Εδουάρδος ζήτησε από τον πιο διάσημο Άγγλο επιπλοποιό της εποχής, τον Ουόλτερ του Ντάραμ (Walter of Durham) να του φτιάξει μία ξύλινη καρέκλα στην οποία θα ενσωματωνόταν η «Πέτρα του Σκόουν» και θα χρησιμοποιούταν στις στέψεις των βασιλέων της Αγγλίας.

«Καρέκλα του Εδουάρδου»

Το 1300 η καρέκλα ήταν έτοιμη και τοποθετήθηκε στο Αβαείο του Γουέστμινστερ όπου γίνονταν οι στέψεις των βασιλέων της Αγγλίας. Πρόκειται για καρέκλα «γοτθικού τύπου» με ψηλή πλάτη και είναι κατασκευασμένη από ξύλο δρυός. Η καρέκλα είναι το παλαιότερο χρονολογημένο αγγλικό έπιπλο που είναι γνωστό το όνομα του επιπλοποιού.

Επίσημα η καρέκλα φέρει τον τίτλο «Καρέκλα του Βασιλιά Εδουάρδου» ή «του Αγίου Εδουάρδου». Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Εδουάρδος Α΄ ανακηρύχθηκε άγιος. Πρόκειται για ένα παλαιότερο βασιλιά της Αγγλίας, τον Εδουάρδο τον Ομολογητή, ο οποίος είχε ανακηρυχθεί σε άγιο και ο Εδουάρδος Α΄ θεωρούσε τον συνονόματο βασιλιά ως άγιο-προστάτη του. Σε αυτόν είχε αφιερώσει την καρέκλα με την Πέτρα του Σκόουν. Έτσι, ένας από τους τίτλους της περιέχει το όνομά του.

Λόγω της χρήσης του στις στέψεις των Άγγλων μοναρχών, σήμερα η καρέκλα είναι ευρέως γνωστή ως «Καρέκλα της Στέψης».

Μια καθυστερημένη παράδοση

Λίγα χρόνια μετά το θάνατο του Εδουάρδου Α΄, οι Σκωτσέζοι υπό την ηγεσία του βασιλιά τους, Ρόμπερτ του Μπρους, πέρασαν στην αντεπίθεση και πέτυχαν σημαντικές νίκες σε βάρος των Άγγλων υπό τον ανίκανο βασιλιά Εδουάρδο Β΄. Το 1328 ο Μπρους ανάγκασε τους Άγγλους να υπογράψουν την ταπεινωτική Συνθήκη του Νορθάμπτον.

Ένας από τους όρους ήταν να επιστραφεί στη Σκωτία η «Πέτρα του Σκόουν». Αυτό δεν έγινε καθώς ένας όχλος μαζεύτηκε έξω από το Αβαείο του Γουέστμινστερ που προκάλεσε ταραχές και εμπόδισε την απομάκρυνση της πέτρας.

Έξι αιώνες αργότερα, το 1996, επιστράφηκε στην Σκωτία.

Όταν ο βασιλιάς Ιάκωβος ΣΤ΄ της Σκωτίας ανέλαβε τον αγγλικό θρόνο ως Ιάκωβος Α’ της Αγγλίας, στέφθηκε στο Αβαείο του Γουέστμινστερ πάνω στην «Καρέκλα του Βασιλιά Εδουάρδου». Για τον επόμενο αιώνα, οι μονάρχες της Σκωτίας του Οίκου των Στιούαρντ στέφονταν πάνω στην «πέτρα τους», αλλά στην Αγγλία και ως μονάρχες της Αγγλίας.

Χαρακτηριστικά

Μέχρι τον 17^ο αιώνα, η «Πέτρα του Σκόουν» ήταν τοποθετημένη πάνω στην καρέκλα με αποτέλεσμα οι Άγγλοι μονάρχες να κάθονται πάνω σε αυτή, όπως παλαιότερα οι Σκωτσέζοι βασιλείς. Επειδή αυτό ήταν άβολο, αποφασίστηκε να τοποθετηθεί μια ξύλινη πλατφόρμα στην καρέκλα. Πάνω σε αυτή κάθονταν οι βασιλείς και η πέτρα τοποθετήθηκε από κάτω της. Η διαμόρφωση αυτή υπάρχει και σήμερα στην «Καρέκλα του Βασιλιά Εδουάρδου».

Η ίδια η καρέκλα ήταν αρχικά επιχρυσωμένη και έφερε γυάλινα μωσαϊκά, κάποια ίχνη των οποίων είναι και σήμερα ορατά, ιδιαίτερα στο πίσω μέρος όπου διακρίνονται περιγράμματα φυλλώματος, πτηνών και ζώων. Στην πλάτη της υπήρχε η εικόνα ενός βασιλιά, ίσως του Εδουάρδου του Ομολογητή ή του Εδουάρδου Α’, με τα πόδια του να ακουμπούν σ’ ένα λιοντάρι.

Το 16ο αιώνα επιχρυσωμένα λιοντάρια προστέθηκαν στα πόδια της καρέκλας. Αυτά όλα αντικαταστάθηκαν το 1727 για τη στέψη του Γεωργίου Β΄. Σ’ ένα από τα τέσσερα λιοντάρια δόθηκε νέο κεφάλι το 1821 για τη στέψη του Γεωργίου Δ’.

Βανδαλισμοί

Θα νομίζαμε ότι οι Άγγλοι θα είχαν μεγάλο σεβασμό για την «Καρέκλα του Βασιλιά Εδουάρδου» όπου γίνεται η στέψη των βασιλέων τους. Στην πραγματικότητα, παλαιότερα δεν την είχαν σε ιδιαίτερη εκτίμηση.

Μέχρι και τον 19^ο αιώνα, οι επισκέπτες στο Αβαείο του Γουέστμινστερ έδιναν μερικές δεκάρες στους φύλακες και τους άφηναν να κάθονται πάνω στην καρέκλα. Οι πιο ριψοκίνδυνοι επισκέπτες, καθώς και τα αγόρια της χορωδίας του αβαείου, χάραζαν τα αρχικά τους και άλλα γκράφιτι στην καρέκλα ή έφθαναν ακόμη και στο σημείο να σπάσουν μικρά κομμάτια ξύλου ως αναμνηστικά.

Βόμβες

Το χειρότερο περιστατικό βανδαλισμού έγινε λίγες μέρες πριν από την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το απόγευμα της 11^ης Ιουνίου 1914, η καρέκλα χτυπήθηκε από μία βόμβα που πιστεύεται ότι είχε τοποθετηθεί εκεί από τις σουφραζέτες, που αγωνίζονταν ώστε να αποκτήσουν οι Βρετανίδες πολιτικά δικαιώματα.

Από την έκρηξη διαλύθηκε μια γωνία της καρέκλας.  Η έκρηξη ήταν αρκετά δυνατή ώστε να ταρακουνήσει τους τοίχους του αβαείου και να σπάσει κάποια από τα βιτρό. Ωστόσο, από τα 70 άτομα που έτυχε να βρίσκονται στο αβαείο εκείνη τη στιγμή δεν τραυματίστηκε κανένας. Σύντομα η καρέκλα είχε αποκατασταθεί πιστά.

Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως όλα τα πολύτιμα κειμήλια της Αγγλίας, η «Καρέκλα του Βασιλιά Εδουάρδου» τοποθετήθηκε σε ασφαλές σημείο για να μην καταστραφεί από τους γερμανικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς.

Πιο συγκεκριμένα, το 1939 μεταφέρθηκε σε μία εσοχή στο υπόγειο του Καθεδρικού Ναού του Γκλότσεστερ που σφραγίστηκε με σακιά άμμου. Η καρέκλα επέστρεψε στη θέση της στο Αβαείο του Γουέστμινστερ μετά το τέλος του πολέμου.

Κλοπή και παράδοση

Τα Χριστούγεννα του 1950, Σκωτσέζοι εθνικιστές εισέβαλαν στο αβαείο και αφαίρεσαν την «Πέτρα του Σκόουν». Ανακτήθηκε λίγο πριν από τη στέψη της Ελισάβετ Β’ το 1953.

Το 1996 η πέτρα επέστρεψε στη Σκωτία, όπου φυλάσσεται στο Κάστρο του Εδιμβούργου, υπό την προϋπόθεση ότι θα επιστρέφεται στην Αγγλία κάθε φορά που θα γίνεται η στέψη βασιλιά ή βασίλισσας.

Μεταξύ 2010 και 2012, η ​​καρέκλα συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε από μια ομάδα ειδικών συντηρητών σε πλήρη θέα των επισκεπτών του Αβαείο του Γουέστμινστερ.