Η “ιπτάμενη παράγκα” στου Ψυρρή, του θρυλικού Σίμου του Υπαρξιστή. Γιατί ένα στέκι της νεολαίας, που αναζητούσε διέξοδο ψυχαγωγίας, κατηγορήθηκε για όργια

Αρχές δεκαετίας του 1950. Μια ομάδα νέων αγοριών συγκεντρώνεται σε μια μικρή ετοιμόρροπη παράγκα στου Ψυρρή. Εκεί συζητούν για φιλοσοφία, τέχνη, σουρεαλισμό και υπαρξισμό, αλλά κυρίως για την ανάγκη και τη λαχτάρα να ζήσουν μια πιο δημιουργική και αισιόδοξη ζωή στη μεταπολεμική Ελλάδα. 

Όλα ξεκίνησαν από τη γνωριμία δύο φοιτητών με έναν νεαρό τεχνίτη. Ο Κυριάκος Χατζηγεωργίου και ο Φώτης Μπαλλής συνάντησαν τον Σίμο Τσαπνίδη, ο οποίος ζούσε μέσα σε μια παράγκα στην οδό Σαρρή 29. Εκεί κοιμόταν και κατασκεύαζε αντίσκηνα και ομπρέλες θαλάσσης το καλοκαίρι, ενώ τον χειμώνα επιδιόρθωνε καθίσματα και καλύμματα αυτοκινήτων.

Μέσα σε λίγο καιρό, η κατοικία και το εργαστήριο του Τσαπνίδη έγινε χώρος συγκέντρωσης νέων των λαϊκών τάξεων, οι οποίοι δεν είχαν χρήματα να διασκεδάσουν στα κέντρα και αναζητούσαν τρόπους να περνούν καλά, αλλά και να εκφράζουν τις ιδέες τους.

Έτσι, ανάμεσα στα εργαλεία, τις ραπτομηχανές και τις σπασμένες καρέκλες, άρχισαν να γράφονται στους τοίχους συνθήματα όπως “Η κατάστασις είναι κρίσιμος αλλά όχι απελπιστική” και “Αν απελπιστείς, μην απελπίζεσαι”.

Ο Τσαπνίδης έγινε ο αρχηγός των ελλήνων υπαρξιστών και οι νέοι που σύχναζαν στην παράγκα του χαρακτηρίστηκαν ως πρόδρομοι των χίπηδων.

Ο υπαρξισμός ήταν μια από τις φιλοσοφικές επαναστάσεις του εικοστού αιώνα. Αμφισβητούσε την εγκυρότητα όλων των θεωριών και συστημάτων που είχαν διαμορφωθεί στο πλαίσιο της παραδοσιακής φιλοσοφίας και ήθελαν ένα νέο ξεκίνημα στηριζόμενοι στις δικές τους απόψεις.

Δειλά δειλά, στη μικρή ομάδα των υπαρξιστών του Ψυρρή άρχισαν να μπαίνουν και άλλοι φοιτητές και νεαροί εργάτες. Τύπωναν χάρτες με την ακριβή θέση της παράγκας, τους οποίους μοίραζαν σε τουρίστες με σκοπό να γνωρίσουν νέα πρόσωπα και ιδέες. Έτσι, το στέκι τους έγινε κέντρο διερχομένων, καθώς υπαρξιστές από το εξωτερικό, την Αγγλία, την Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία πήγαιναν εκεί για συζητήσουν και να διασκεδάσουν όλοι μαζί.

Παρ’ όλα αυτά, το νεανικό κίνημα των υπαρξιστών δεν είχε γίνει ευρέως γνωστό στους νέους της Αθήνας έως τον Ιανουάριο του 1953, οπότε και διοργάνωσαν ένα μεγάλο πάρτι. Πολλοί νέοι και νέες συγκεντρώθηκαν στην παράγκα, χόρεψαν μπούγκι και έφαγαν γιαούρτι με ρέγγες, ο ένας δίπλα στον άλλον.

Το πάρτι “χάλασε κόσμο” και έγινε πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες! Ο δημοσιογράφος Κώστας Αβραμόπουλος χαρακτήρισε την παράγκα “ιπτάμενη” και ο τίτλος έμεινε στην ιστορία.

Σύντομα, οι υπαρξιστές διοργάνωσαν και άλλο πάρτι, στο οποίο έγινε το αδιαχώρητο. Επενέβη ακόμη και η αστυνομία, ώστε να ελέγξει αν η παράγκα άντεχε τόσο πολύ βάρος.

Οι υπαρξιστές του Ψυρρή μπορεί να μην έμοιαζαν μεταξύ τους. Άλλοι είχαν μακριά αχτένιστα μαλλιά και άλλοι ήταν καλοχτενισμένοι. Άλλοι είχαν μούσια και άλλοι όχι. Μερικοί φορούσαν κοστούμια και άλλοι κουρέλια.

Το ίδιο ίσχυε και για τις κοπέλες, καθώς κάποιες φορούσαν τις φούστες της εποχής λίγο πάνω από τον αστράγαλο, ενώ άλλες, πιο τολμηρές, στενά παντελόνια. Το κοινό τους σημείο ήταν το τρίπτυχο: κέφι-χαρά-ζωή.

Πήγαιναν όλοι μαζί εκδρομές με το τζιπ του Σίμου Τσαπνίδη, στο οποίο είχε κρεμάσει την επιγραφή το “Ιπτάμενο Γαϊδούρι”, ενώ ακολουθούσαν και φορτηγά για όσους δεν χωρούσαν. Βασική προϋπόθεση για να πάει κάποιος στην εκδρομή ήταν να συνοδεύεται από μια ντάμα ανεξαρτήτου ηλικίας. Έκαναν ξιφομαχία και αγώνες πάλης στην εξοχή, συζητούσαν και διοργάνωναν διαγωνισμούς χορού. Χόρευαν ασταμάτητα μέχρι εξαντλήσεως και όποιο ζευγάρι άντεχε, έπαιρνε ως έπαθλο μια ρέγκα.

Η ρέγκα ήταν το αγαπημένο τους φαγητό, αλλά και το σύμβολο της λαϊκής τους καταγωγής.

Ο Φώτης Μπαλλής αποχώρησε από τη βασική ηγετική ομάδα. Αρχηγός αναδείχθηκε ο Σίμος Τσαπνίδης, ενώ υπαρχηγοί οι φοιτητές Μιχάλης Χαλκιαδάκης και Κυριάκος Χατζηγεωργίου.

Τον Αύγουστο του 1953 οι τρεις τους ίδρυσαν τον Εθνικό Σύλλογο Ελλήνων Υπαρξιστών “Ο Διογένης”, ο οποίος εγκρίθηκε και από το Πρωτοδικείο.

Λίγο αργότερα, η αστυνομία απαγόρευσε τη χρήση της λέξης “εθνικός”.

Σιγά σιγά, άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες αντιδράσεις. Αγανακτισμένοι γονείς που παρατηρούσαν μια πρωτόγνωρη για εκείνους ανάγκη των νέων για ελευθερία, ανησυχούσαν και έφτασαν μέχρι και στο σημείο να πετροβολήσουν την παράγκα.

Ο έρανος για τους σεισμόπληκτους του Ιονίου

Τον Αύγουστο του 1953 το Ιόνιο πλήττεται από φονικούς σεισμούς που προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές σε Κεφαλλονιά, Ζάκυνθο, Ιθάκη. Έγιναν τρεις βασικοί σεισμοί, οι οποίοι ακολουθήθηκαν από 135 μετασεισμούς. Πέθαναν περισσότεροι από 450 άνθρωποι, ενώ περίπου δυόμιση χιλιάδες τραυματίστηκαν. Πολλοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα νησιά εξαιτίας των μεγάλων καταστροφών στις κατοικίες τους. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

Οι υπαρξιστές αποφάσισαν να διοργανώσουν ένα μεγάλο πάρτι, στο οποίο θα έκαναν έρανο για τους πληγέντες. Ζητούν τη βοήθεια του θεατρικού συγγραφέα και σκηνοθέτη Αλέκου Σακελλάριου. Άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά τους αποκαλούν “αλήτες” που τολμούν να κάνουν πάρτι.

Παρ’ όλα αυτά, το πάρτι έγινε σε ένα μαγαζί στη Νέα Φιλαδέλφεια με μεγάλο κήπο.

Στο πάρτι αρχικά, παίζει μουσική το συγκρότημα “PJC”, ενώ τραγουδά και η Σοφία Βέμπο. Εκεί βρίσκονταν και ο ηθοποιός Βασίλης Λογοθετίδης, ο τραγουδιστής Γιώργος Οικονομίδης, ο συγγραφέας Χρήστος Γιαννακόπουλος και η ηθοποιός Ίλυα Λιβυκού για στηρίξουν τον έρανο.

Οι νέοι υπαρξιστές κατάφεραν να συγκεντρώσουν 4.200.000 δρχ.

Το τέλος των υπαρξιστών του Ψυρρή

Στις αρχές του 1954 άρχισε ο “πόλεμος” κατά της ομάδας υπαρξιστών, τους κατηγορούσαν για ανηθικότητα και αναστάτωση της δημόσιας τάξης.

Μια μέρα η αστυνομία έκανε έφοδο στην παράγκα και συνέλαβε όσους παρευρίσκονταν με την κατηγορία ότι συμμετέχουν σε όργια. Την επόμενη μέρα αφέθηκαν ελεύθεροι, αλλά η παράγκα έκλεισε μέχρι να εκδικασθεί η υπόθεση.

Οι βασικές κατηγορίες ήταν ότι “αγόρια και κορίτσια καπνίζουν και κάθονται στο πάτωμα, έχουν πίνακες με γυμνά και ποιήματα που εξυμνούν τον έρωτα”.

Τελικά, το δικαστήριο αποφάσισε το οριστικό κλείσιμο της παράγκας με την εξήγηση ότι “η λειτουργία του συλλόγου απέβη παράνομος, ανήθικος και αντίθετος προς την δημόσιαν τάξιν”.

Με πληροφορίες από το βιβλίο του Μανώλη Νταλούκα “Ελληνικό Ροκ. Ιστορία της νεανικής κουλτούρας από τη γενιά του Χάους μέχρι τον θάνατο του Παύλου Σιδηρόπουλου”, Εκδόσεις Άγκυρα 

Διαβάστε επίσης: «Η κυρία πρώτη με χαστούκισε και μετά τη γιαουρτώσαμε”. Μαρτυρία ντοκουμέντο από τον πρώτο νέο που κουρεύτηκε με την ψιλή και ρεζιλεύτηκε ως τέντυ μπόϊ. Τα παρασκήνια του περίφημου νόμου 4000 περί τεντυμποϊσμού (βίντεο)