Η “επιδημία τύφλωσης” των Αθηναίων. Γιατί έχαναν μαζικά την όρασή τους και πώς αντιμετωπίστηκε η πανδημία

Ένα από τα μεγαλύτερα υγειονομικά προβλήματα που αντιμετώπισε ποτέ η Αθήνα ήταν η μαζική τύφλωση, τη δεκαετία του 1840. Αιτία ήταν το τράχωμα, μία μεταδοτική νόσος, η οποία κατέστρεφε το μάτι και σταδιακά τύφλωνε τον ασθενή.

Για την αντιμετώπιση της ιδιαίτερης επιδημίας, δημιουργήθηκε το Οφθαλμιατρείο Αθηνών.

Ο ομότιμος καθηγητής ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Ανδρούτσος, εξήγησε στη Μηχανή του Χρόνου, 

“Το τράχωμα είναι μία επιδημική νόσος, η οποία ενδημεί ακόμα και σήμερα στην Αίγυπτο, στα νερά του Νείλου. Προκαλεί πολύ μολυσματικές επιπεφυκίτιδες και στους ασθενείς της εποχής επέφερε μέχρι και τύφλωση. 

Μάλιστα, οι ξένοι που βρίσκονταν στην Αθήνα, όπως και η βασίλισσα Αμαλία, είχαν εντυπωσιαστεί από το γεγονός ότι οι περισσότεροι ζητιάνοι της χώρας δεν είχαν ακρωτηριασμένη μέλη, αλλά ήταν τυφλοί εξαιτίας του τραχώματος”.

Η ανάγκη για ένα εξειδικευμένο νοσηλευτικό ίδρυμα που θα ασχολείται αποκλειστικά με τις οφθαλμολογικές παθήσεις ήταν περισσότερο από επιτακτική.

Με πρωτοβουλία της βασίλισσας Αμαλίας συγκροτήθηκε μία επιτροπή, η οποία πραγματοποίησε έρανο για την ανέγερση του Οφθαλμιατρείου. Πράγματι, το απαραίτητο χρηματικό ποσό συγκεντρώθηκε και αμέσως άρχισαν οι σχετικές διαδικασίες.

“Πρώτα έπρεπε να βρεθεί οικόπεδο. Αρχικά, είχε αποφασιστεί να χτιστεί το Οφθαλμιατρείο εκεί που βρίσκεται σήμερα το ίδρυμα Κωστής Παλαμάς. Όλοι οι εμπλεκόμενοι συμφώνησαν και ανέθεσαν στον περίφημο αρχιτέκτονα Χάνσεν να εκπονήσει το σχεδιασμό του κτιρίου. Μοναδική παράκληση της βασίλισσας ήταν το οίκημα να είναι βυζαντινού ρυθμού”.

Σύντομα, εμφανίστηκαν δεύτερες σκέψεις. Για αρκετούς ο χώρος ήταν μικρός και όχι ο κατάλληλος για να στεγάσει ένα Οφθαλμιατρείο που θα εξυπηρετεί όλη την πρωτεύουσα ή ακόμα και όλη τη χώρα.

“Έτσι, οι εργασίες σταματούν και επιλέγεται ο χώρος του σημερινού Οφθαλμιατρείου, δίπλα από το Πανεπιστήμιο, στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου & Σίνα. Λίγο πριν ολοκληρώσει τον σχεδιασμό του νέου κτιρίου, ο Χάνσεν αναγκάζεται να αναχωρήσει για την Γερμανία.

Την θέση του πήρε ο διάσημος Έλληνας αρχιτέκτονας Λύσανδρος Καυταντζόγλου, ο οποίος και προχώρησε στην αποπεράτωση του Οφθαλμιατρείου”.

Στις 14 Ιουνίου του 1854 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια, παρουσία του βασιλικού ζεύγους, Όθωνα και Αμαλίας.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1860 έγιναν κάποιες αλλαγές στο κτίριο. Προστέθηκε άλλος ένας όροφος, σε σχέδια του στρατιωτικού μηχανικού Γεράσιμου Μεταξά ενώ αργότερα προστέθηκε ένα υπερώο στο δώμα και το βοηθητικό κτίριο των εξωτερικών ιατρείων, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αριστείδη Μπαλάνου.

Το κτιριακό συγκρότημα, που δοκιμάστηκε αλλά επιβίωσε από τον ισχυρότατο σεισμό του 1999, έχει χαρακτηριστεί από το 1962 έργο τέχνης, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού.

Το Οφθαλμιατρείο Αθηνών ήταν το πρώτο οφθαλμολογικό ιατρείο της χώρας και ένα από τα πρώτα οφθαλμολογικά νοσοκομεία που ιδρύθηκαν στον κόσμο.

“Σε μια περίοδο που η Αθήνα ήταν τυφλή, το Οφθαλμιατρείο ήταν αυτό που “έβαλε τα γυαλιά” στους Έλληνες, κυριολεκτικά”.