Η “ανορθόδοξη” εκκλησία στην αρχαία Μαντινεία που προκάλεσε την αντίδραση της Εκκλησίας. Δεν έχει καθόλου τσιμέντο και συνδυάζει Βυζάντιο και αρχαία Ελλάδα

Ο χριστιανικός ναός της Αγίας Φωτεινής στην περιοχή της αρχαίας Μαντινείας έχει χαρακτηριστεί ως αρχιτεκτονικό παράδοξο που παραβαίνει τον κλασσικό εκκλησιαστικό ρυθμό. Χτίστηκε το 1973 και από τότε έχει προκαλέσει σειρά αντιδράσεων. Πολλοί είναι εκείνοι που στέκονται με δέος μπροστά του, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που τον θεωρούν “ανορθόδοξο” ναό, γεγονός που οδήγησε στην παρέμβαση της επίσημης εκκλησίας.

Το 1966 ο Μαντινειακός Σύνδεσμος αποφάσισε την ανέγερση ναού εντός των τειχών της αρχαίας πόλης. Τρία χρόνια μετά, το έργο ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Κώστας Παπαθεοδώρου και μέχρι το 1973 ο ναός ήταν έτοιμος. Το οικοδόμημα είναι ένας συνδυασμός βυζαντινής τέχνης και αρχαιοελληνικού πολιτισμού.

Υλικά που θεωρούνταν άχρηστα από τα παλαιά λατομεία και σχιστήρια αποτέλεσαν την πρώτη οικοδομική ύλη. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν υλικά όπως πέτρα, ξύλο, κεραμίδια και μάρμαρο, ενώ δεν χρησιμοποιήθηκε καθόλου τσιμέντο. Κάτοικοι της γύρω περιοχής που έζησαν την ανέγερση του ναού αναφέρουν πως ο αρχιτέκτονας “άλλοτε τριγύριζε ανάμεσα στα χώματα της Μαντινείας και άλλοτε περιπλανιόταν μοναχός στα στενά της Τρίπολης. Ξεδιάλεγε από τις μάντρες παλαιά υλικά, τα έπαιρνε μαζί του κι έπειτα τα σμίλευε με τα χέρια για να βρουν τη θέση τους στο οικοδόμημα“. Χαρακτηριστικό του ναού αποτελούν οι λεπτομέρειες που μπορεί να διακρίνει κανείς ακόμη και στο πιο μικρό τούβλο.

Οι αμφιλεγόμενες αγιογραφίες προκάλεσαν εκκλησιαστικές αντιδράσεις

Το εσωτερικό του ναού κοσμούν ψηφιδωτά δάπεδα με παραστάσεις από την αρχαία μυθολογία, τις τέσσερις εποχές και τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη. Ο αρχιτέκτονας Κώστας Παπαθεοδώρου, που υπήρξε μαθητής του Πικιώνη, περιγράφει “η Μέδουσα, η Αριάδνη, ο Θησέας, ο Πίνδαρος, αλλά και ο Παπαδιαμάντης δίνουν σιωπηλούς αγώνες για να συναντηθούν με τους αγίους της Χριστιανοσύνης. Οι Άγιοι είναι φτιαγμένοι προσηνείς με ανθρώπινες μορφές, ενώ πριν από μερικά χρόνια στις αγιογραφίες ο Ιησούς, οι Άγιοι, ο Ιούδας παρουσιάζονταν με καθημερινά σύγχρονα πρόσωπα ‘δανεισμένα’ από την περιοχή της Τρίπολης, φορώντας τζιν και ρούχα της εποχής“.

Οι αγιογραφίες αντιμετώπισαν σφοδρή κριτική από τους φορείς της επίσημης εκκλησίας, οι οποίοι απαίτησαν να αντικατασταθούν με “κανονικές” αγιογραφίες, όπως και τελικά έγινε.

Παρά την πολεμική που δέχτηκε, ο παράδοξος ναός είχε και φανατικούς θαυμαστές που έκριναν το έργο ως πρωτοποριακό. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης, ο οποίος υπερασπίστηκε τον ναό και τον χαρακτήρισε ως “φλέβα νερού για τους διψώντες“. Ο ζωγράφος είχε αναφέρει “άκουσα πως ο αρχιτέκτονας πρωτομάστορας Κώστας Παπαθεοδώρου χαρακτηρίστηκε ως ‘πιθηκίζων αρχιτέκτονας’. Εκείνο όμως που βρήκα εγώ αγγίζοντας την εκκλησιά ήταν ένας γνήσιος σπαραγμός και μια απελπισμένη εξομολόγηση. Αυτά τα σπάνια πράγματα σε μια εποχή ψεύτικου καθωσπρεπισμού και παράλογου ρασιοναλισμού παίρνουν τη σημασία μιας φλέβας νερού σε περιόδους μεγάλης ξηρασίας“.

Σήμερα στην εκκλησία της Αγίας Φωτεινής γίνονται γάμοι και βαπτίσεις, ενώ αποτελεί και τόπο συνάντησης εκδρομέων. Στον περιβάλλοντα χώρο του ναού βρίσκεται το Φρέαρ Ιακώβ που συμβολίζει τη συνάντηση του Ιησού με τη Σαμαρείτιδα και το Ηρώον, προς τιμήν των αγωνιστών από τη Μαντινεία. Λέγεται πως τα τρία κτήρια συμβολίζουν την Αγία Τριάδα.

Αερολήψεις από fab drone. Αντλήθηκαν πληροφορίες από την εφημερίδα “Οδός Αρκαδίας” και τη Lifo.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”:  Ο θρύλος του μάστορα της βυζαντινής εκκλησίας στην Χίο, που σκότωσε τον βοηθό του για μην διαδώσει την τεχνική του. Έχει αγιογραφίες έξι εποχών (drone)