«Η ψυχή ζυγίζει 21 γραμμάρια». Η δημοφιλής θεωρία που προέκυψε από επιστημονικό πείραμα

Το 1901 ένας Αμερικανός γιατρός, αποφασισμένος να αποδείξει σε όλον τον κόσμο ότι η ανθρώπινη ψυχή υπάρχει ως μετρήσιμη μάζα, διεξήγαγε ένα πείραμα. Κατά τον ίδιο, στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Η επιστημονική κοινότητα το χαρακτήρισε γελοίο. Οι απλοί άνθρωποι το έκαναν κομμάτι της λαϊκής παράδοσης.

Ο Ντάνκαν Μακντάγκαλ ήταν ένας 35χρονος γιατρός από τη Μασαχουσέτη με ασυνήθιστες επιστημονικές αναζητήσεις. Πίστευε ακράδαντα ότι η ανθρώπινη ψυχή υπάρχει και η μάζα της μπορεί να μετρηθεί. Αφού όμως δεν ήταν ορατή από το ανθρώπινο μάτι όπως τα υπόλοιπα όργανα, δεν αρκούσε μία εγχείρηση.

Το πείραμα που σκαρφίστηκε ο Μακντάγκαλ ήταν κάτι δίχως προηγούμενο στα επιστημονικά χρονικά. Επισκέφθηκε μία κλινική όπου νοσηλεύονταν μελλοθάνατοι και σε συνεννόηση με τους υπεύθυνους, εντόπισε ασθενείς που ο θάνατός τους έδειχνε να είναι θέμα ωρών. Μετακίνησε το κρεβάτι ενός από αυτούς πάνω σε μία μεγάλη ζυγαριά υψηλής ακριβείας και κατέγραψε τις μετρήσεις.

Έπειτα περίμενε υπομονετικά να εκπνεύσει.

Μόλις ο ασθενής άφησε την τελευταία του πνοή, ο Μακντάγκαλ επικεντρώθηκε και πάλι στις ενδείξεις της ζυγαριάς.

Τις επόμενες εβδομάδες επανέλαβε την ίδια διαδικασία άλλες πέντε φορές.

Συμπεράσματα

Οι τέσσερις από τους έξι ασθενείς ήταν ελάχιστα γραμμάρια ελαφρύτεροι μετά τον θάνατό τους, ενώ ο πέμπτος έχασε λίγο βάρος και μετά από λίγο φάνηκε να το ξαναπήρε. Ο έκτος ασθενής ωστόσο, ήταν αυτός πάνω στον οποίο ο επιστήμονας στήριξε όλη τη θεωρία του. Μόλις εξέπνευσε, το βάρος του μειώθηκε κατά 21,3 γραμμάρια. Η διαφορά ήταν αισθητή και σίγουρα, όπως υποστήριξε, δεν ήταν δυνατό να προερχόταν από την ανάσα ή τον ιδρώτα.

Τελικά, πήρε στον Ντάνκαν Μακντάγκαλ έξι χρόνια να διατυπώσει τη θεωρία του σε επιστημονικό άρθρο και να το δημοσιεύσει. Με τίτλο «Υπόθεση σχετικά με την σύσταση της ψυχής και η απόδειξη μέσω πειράματος της ύπαρξης της εν λόγω σύστασης», η έρευνά του κυκλοφόρησε σε τεύχος του επιστημονικού περιοδικού «Journal of the American Society for Psychical Research» και αργότερα στο ιατρικό «American Medicine».

Μέσα στο εκτενές άρθρο, παραδεχόταν ότι για να αποδειχθεί αδιάσειστα η ισχύ της θεωρίας του, θα έπρεπε να διεξαχθούν αρκετές ακόμη επαναλήψεις του πειράματος. Υποστήριζε πάραυτα ότι η διαφορά των 21 γραμμαρίων που παρατηρήθηκε στον έκτο ασθενή ήταν το πραγματικό βάρος της ανθρώπινης ψυχής.

Μία ακόμη απόδειξη, σύμφωνα με την ανάλυσή του, ήταν το γεγονός ότι όταν επανέλαβε το πείραμα με 15 σκύλους, δεν παρατηρήθηκε καμία διαφορά στο βάρος. Μάλιστα, σε αυτήν την περίπτωση δεν βρήκε ετοιμοθάνατα ζώα, αλλά έκανε ευθανασία σε υγιή.

Κριτική

Στην πλειονότητά της η επιστημονική κοινότητα άσκησε σφοδρή κριτική στον Μακντάγκαλ. Πολλοί γιατροί χαρακτήρισαν τις θεωρίες του αβάσιμες και τη μεθοδολογία του πειράματός του γελοία. Ο δρ. Αύγουστος Κλαρκ επιχείρησε να ερμηνεύσει την απώλεια των 21 γραμμαρίων:

«Την ώρα του θανάτου συμβαίνει μία απότομη άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος. Οι πνεύμονες δεν δροσίζουν πια το αίμα, πράγμα που προκαλεί έντονη εφίδρωση. Αυτό εύκολα θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα τα 21 χαμένα γραμμάρια του Μακντάγκαλ».

Σύντομα, η θεωρία των 21 γραμμαρίων, παρά την κατακραυγή που υπέστη εκ μέρους της επιστημονικής ελίτ, κίνησε το ενδιαφέρον του απλού κόσμου. Η ύπαρξη ή μη της ανθρώπινης ψυχής δεν είναι ένα ζήτημα που απασχολεί συχνά γιατρούς και επιστήμονες. Η διεξαγωγή ενός πειράματος που θα αποδείκνυε κάτι τόσο πνευματικό ήταν pρωτάκουστh.

Ο τύπος της εποχής κάλυψε τη θεωρία του Μακντάγκαλ, ο γιατρός απέκτησε φανατικούς υποστηρικτές και η ιδέα περί ύπαρξης “μετρήσιμης ψυχής” άρχισε για πρώτη φορά να διαδίδεται.

Σήμερα, αν και πλέον λίγοι πιστεύουν στην ισχύ της θεωρίας του Μακντάγκαλ, τα “21 γραμμάρια” έχουν γίνει κομμάτι της λαϊκής κουλτούρας.

Ενδεικτικά, ο τίτλος της ταινίας του Ινιάριτου “21 γραμμάρια” δόθηκε για να παραπέμπει στο “βάρος της ψυχής”. Υπάρχουν ακόμα γνωστά τραγούδια, κόμιξ και βιβλία που αλληγορικά αναφέρουν τη συγκεκριμένη μέτρηση…

αρχική εικόνα: YouTube

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η ψευδοεπιστημονική θεωρία ότι υπάρχουν εκ γενετής εγκληματίες και πόρνες. Την ανέπτυξε κορυφαίος εγκληματολόγος του 19ου αιώνα και ήταν μισογύνης