Η ψυχαγωγία στο Βυζάντιο. Από τον ιππόδρομο στους έξαλλους χορούς που καταδίκαζε η εκκλησία. Γιατί δεν έριχναν ανθρώπους στα λιοντάρια

ΠΗΓΗ: “Η άγνωστη πλευρά του Βυζαντίου. Ιστορικά παράδοξα”, Ιωάννης Γρυντάκης, Γεώργιος Δάλκος, Άγγελος Χόρτης, Έκτορας Χόρτης. Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Αθάνατα παιχνίδια 

Οι τρεις Ιεράρχες, όπως και άλλοι βυζαντινοί λόγιοι, περιγράφουν πολλά παιχνίδια της εποχής τους.

Μεταξύ άλλων αναφέρουν και τα εξής: τα παιδιά κατασκεύαζαν σπιτάκια πάνω στην άμμο αλλά και σε στερεό έδαφος, το ίδιο παιχνίδι που αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα και ο Πλάτωνας στους Νόμους του.

Καβαλούσαν ένα ξύλο ή ένα καλάμι και παρίσταναν τους ιππείς.

Έπιαναν ένα χρυσοκάνθαρο, τον έδεναν από τα πόδια με μια κλωστή και τον άφηναν να πετάει.

Το παιχνίδι αυτό ονόμαζαν ζίνα.

Η μπάλα, οι βόλοι και οι αστράγαλοι (κότσια) ήταν από τα πιο ευχάριστα παιχνίδια σε Βυζαντινούς και Αρχαίους.

Η αιώρα και «χαλκή μυία», δηλαδή η κούνια και η τυφλόμυγα, ήταν επίσης πολύ δημοφιλή στους νέους του Βυζαντίου.

Το γνωστό σήμερα ως «μπιζ» παιζόταν στο Βυζάντιο, όπως και στην Αρχαία Ελλάδα.

Τέλος, αγαπητά παιχνίδια ήταν οι κούκλες (κόρη ή νύφη) για τα κορίτσια, και το τρέξιμο, η πάλη, ο πετροπόλεμος, η ξιφομαχία.

Ο ιππόδρομος.

Ήταν τόσο μεγάλος ο φανατισμός για τις ιπποδρομίες στην Πόλη, που όταν τελούνταν, οι δρόμοι ήταν έρημοι από κόσμο.

Αν ήταν Κυριακή, οι πιστοί στους ναούς ήταν ελάχιστοι, γεγονός που έκανε τους ιερείς να οργίζονται. Τίποτα δεν σταματούσε όμως τους φανατικούς φίλους του ιπποδρόμου: ούτε η σωτηρία της ψυχής, ούτε η φτώχεια, ούτε η δουλειά, ούτε η αρρώστια.

Και έμεναν όλη την ημέρα στον ιππόδρομο, ακόμα και τις ώρες του μεσημεριού, που γινόταν ένα μεγάλο διάλειμμα, από τον φόβο μήπως χάσουν τη θέση τους.

Πολλές φορές μάλιστα υπέφεραν από τον καυτό ήλιο ή τον αέρα ή ακόμα και τη βροχή, που την υπέμεναν καρτερικά, χωρίς προφυλάξεις.

Τι είν’ ο πόνος μπρος στη δόξα

Το πιο σκληρό αγώνισμα που γινόταν στον ιππόδρομο ήταν η πυγμαχία.

Οι αθλητές δεν φορούσαν προστατευτικά γάντια, γεγονός που έκανε τα χτυπήματα περισσότερο οδυνηρά.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι αθλητές μετά το αγώνισμα ήταν γεμάτοι αίματα, με σπασμένα κεφάλια, έτοιμοι να καταρρεύσουν.

Όμως, επειδή ήταν δείγμα ανδρισμού να μη δείχνουν τον πόνο τους, δάγκωναν τα χείλη και έτριζαν τα δόντια, κρατώντας ταυτόχρονα το κεφάλι τους ψηλά.

Μονάχος σου χόρευε κι όσο θέλεις πήδα

Οι φανατικοί χριστιανοί στο Βυζάντιο ήταν αντίθετοι με το χορό και ο χαρακτηρισμός “χορευτής” θεωρούνταν προσβλητικός.

Ο λόγος ήταν ο εξής: Σε κάποιες εκδηλώσεις με άφθονο κρασί και χορό ακόμα και οι γυναίκες χόρευαν ημίγυμνες, αν και κανονικά για λόγους σεμνότητας συνήθως είχαν καλυμμένο το κεφάλι, τα χέρια και το στήθος.

Οι δάσκαλοι απέτρεπαν τους μαθητές να βρίσκονται σε χορευτικές εκδηλώσεις, ενώ η εκκλησία απέβαλε τους πιστούς που επέμεναν να ασχολούνται με τον χορό, που είχε ειδωλολατρικές ρίζες.

Εξαίρεση αποτελούσαν οι ήρεμοι και σεμνοί χοροί σε θρησκευτικά πανηγύρια.

Φυσικά οι βυζαντινοί προτιμούσαν την διασκέδαση και χόρεψαν με τη ψυχή τους.

Αμοιβές εις είδος και χρήμα…

Κατά τις πρώτες μέρες του χρόνου, την περίοδο των «Καλανδών», σταματούσαν τα μαθήματα και οι μαθητές γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι και έψαλλαν τα κάλαντα.

Η αμοιβή τους ήταν όχι μόνο σε χρήμα, αλλά και σε είδος, κυρίως αυγά και πουλερικά, που δεν τα κρατούσαν όλα για τον εαυτό τους, αλλά τα μοιράζονταν με τον δάσκαλο!

Ελαττώματα και προτερήματα…

Οι Βυζαντινοί έχουν κατηγορηθεί όχι μόνο για τη δεισιδαιμονία τους, αλλά και για τη διαφθορά, τις ραδιουργίες και τη σκληρότητά τους.

Ο όχλος της Κωνσταντινούπολης ήταν φοβερός όταν ξυπνούσαν τα πάθη και το μίσος.

Στις διασκεδάσεις τους όμως οι Βυζαντινοί, αν συγκριθούν με τους Ρωμαίους, ήταν πολύ πιο ήπιοι.

Στον ιππόδρομο δεν έριχναν ανθρώπους στα λιοντάρια και η πιο αγαπημένη τους διασκέδαση ήταν οι αρματοδρομίες και όχι οι αιματηροί αγώνες των μονομάχων. Σε αυτό έπαιξε ρόλο η αλλαγή της θρησκείας και η εκκλησία.

“Η άγνωστη πλευρά του Βυζαντίου. Ιστορικά παράδοξα”, Ιωάννης Γρυντάκης, Γεώργιος Δάλκος, Άγγελος Χόρτης, Έκτορας Χόρτης. Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιατί οι άνδρες μπορούσαν να έχουν παλλακίδες στο Βυζάντιο, ακόμη και αν ήταν κληρικοί. Οι αρχές δεν κυνηγούσαν τις εταίρες, αλλά τους μαστροπούς και απαγόρευαν αυστηρά τον παρά φύσιν έρωτα.