Η πρώτη τραγωδία στην αμερικανική ιστορία. Η έκρηξη στο πολεμικό πλοίο Πρίνστον, που σκότωσε δυο υπουργούς κι έναν μεγιστάνα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ γλίτωσε κατά τύχη

το κείμενο έστειλε ο αναγνώστης μας

 Άκη Περισιάδης, συγγραφέας

Η καταστροφή του πλοίου Πρίνστον στις 28 Φεβρουαρίου του 1844 χαρακτηρίστηκε ως η πρώτη τραγωδία στην αμερικανική ιστορία.

Μέχρι και σήμερα παραμένει το μοναδικό συμβάν, όπου σκοτώθηκαν ταυτόχρονα οι περισσότεροι αξιωματούχοι και μέλη της κυβέρνησης. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ John Tyler, που ήταν παρόν στο πλοίο, γλίτωσε και παρά τη συμφορά, αυτό το θλιβερό γεγονός στάθηκε η αφορμή να παντρευτεί τη δεύτερη σύζυγό του.

Peacemaker, ο “ειρηνοποιός”, το ελαττωματικό όπλο

Το Πρίνστον (USS Princeton) ήταν μια κοβέρτα 700 τόνων που ναυπηγήθηκε στη Φιλαδέλφεια το 1842. Το όνομα δόθηκε από τον καπετάνιο Stockton. To Πρίνστον ήταν μια περιοχή του New Jersey, όπου κατά τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας, οι Αμερικάνοι πέτυχαν μια σημαντική νίκη ενάντια των βρετανών, αλλά και ο τόπος καταγωγής του καπετάνιου.

Σχεδιαστής υπήρξε ο Σουηδός John Ericsson. Ήταν το πρώτο πλοίο στο ναυτικό των ΗΠΑ που κινούταν με ατμό και θεωρούταν το πιο γρήγορο και σύγχρονο της εποχής. Επιβλέπων ήταν ο καπετάνιος Robert Stockton ο οποίος είχε εξασφαλίσει την πολιτική και οικονομική στήριξη της κυβέρνησης για την κατασκευή του πλοίου.

Έφερε δύο όπλα το Oregon και το Peacemaker. Το Oregon το σχεδίασε ο Ericsson. Ήταν ένα όπλο 300mm από σφυρήλατο σίδηρο και ικανό να εκτοξεύσει 225 lb. Το Peacemaker ήταν πανομοιότυπο με το Oregon και σχεδιαστής του ήταν ο καπετάνιος Stockton, που απλά αντέγραψε τον Ericsson. Ωστόσο δεν είχε κατανοήσει τη σημασία της στεφάνης του κανονιού, την ενίσχυσε περισσότερο, κάνοντας το μέταλλο του όπλου βαρύτερο. Αυτό σήμαινε ότι ο σφιγκτήρας δεν ήταν σε θέση να αντέξει τις εγκάρσιες δυνάμεις του φορτίου και μοιραία θα έσκαγε.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το πλοίο. Επέτρεψε μάλιστα και κρουαζιέρες στον ποταμό Potomac με πλήθος κόσμου να συμμετέχουν, καθώς και μέλη του Κογκρέσου, που ανέβαλαν και μια συνεδρίαση με θέμα την επέκταση των εδαφών των ΗΠΑ με τη βοήθεια του πολεμικού ναυτικού, για να παραβρεθούν και να εξετάσουν τις δυνατότητες του πλοίου.

Πραγματοποιήθηκαν τρεις κρουαζιέρες στις 16, 18 και 20 Φεβρουαρίου του 1844 όπου μάλιστα εκτοξεύτηκαν και βολές από το ελαττωματικό όπλο Peacemaker, που ήταν ωστόσο επιτυχείς. Μάλιστα ήταν τέτοιος ο ενθουσιασμός, όπου ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ John Quincy Adams, που ήταν ενάντια σε κάθε επεκτατική πολιτική για την προσάρτηση νέων εδαφών, δήλωσε ότι “το Πρίνστον μπορεί να πυροδοτήσει τις ψυχές των πολιτικών με πατριωτισμό για κάθε ναυτικό πόλεμο”.

Μια τελευταία βολή για τον George Washington

Ο πρόεδρος Tyler υποδέχτηκε τον καπετάνιο του Πρίνστον, Robert Stockton στο Λευκό Οίκο στις 27 Φεβρουαρίου του 1844. Η υποδοχή ήταν θερμή τόσο από τον πρόεδρο όσο και από τους δημοσιογράφους. Ο καπετάνιος κόμπαζε για το σχεδιασμό και την αποτελεσματικότητα του Peacemaker, όπλου δικιάς του κατασκευής. Ωστόσο και μετά τις τρεις κρουαζιέρες και τις δοκιμές ο Ericsson, προειδοποίησε τον Stockton, να μην ξαναδοκιμάσει βολές, επειδή θεωρούσε ότι χρειάζονται κάποιες βελτιώσεις.

Η μοιραία βολή

Την επομένη, στις 28 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος και μέλη του υπουργικού συμβουλίου, γερουσιαστές, ανώτεροι ομοσπονδιακοί υπάλληλοι, ο πλούσιος Νεοϋορκέζος David Gardiner με τις δύο κόρες του, η πρώην πρώτη κυρία Dolley Madison και τετρακόσιοι ακόμα άνθρωποι σάλπαραν από την Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια για την κρουαζιέρα στον ποταμό Potomac. Καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, ο καπετάνιος Stockton, πυροδότησε τρεις φορές το όπλο του, εντυπωσιάζοντας τους όλους και ξεσπούσαν σε χειροκροτήματα και επευφημίες.

Περίπου στα μέσα της διαδρομής κι ενώ το πλοίο περνούσε από το Mount Vernon, την κατοικία του George Washington, ο γραμματέας του υπουργείου πολέμου (εθνικής άμυνας θα λέγαμε σήμερα) ζήτησε από τον καπετάνιο να πυροδοτήσει μια βολή ως φόρο τιμής προς τον πρώτο πρόεδρο της χώρας. Αρχικά ο καπετάνιος αρνήθηκε ευγενικά, όμως τελικά πείστηκε και έδωσε εντολή για τον κανονιοβολισμό. Το κανόνι όμως εξερράγη σκοτώνοντας μεταξύ άλλων δύο υπουργούς της κυβέρνησης, καθώς και τον μεγιστάνα David Gardiner. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο υπηρέτης του προέδρου, ένας μαύρος σκλάβος που ονομαζόταν Armistead. Περίπου είκοσι άτομα τραυματίστηκαν, άλλοι σοβαρά και άλλοι όχι, ανάμεσά τους και ο καπετάνιος Stockton. Ο πρόεδρος Tyler λίγο πριν την έκρηξη αποσύρθηκε στην τραπεζαρία για το γεύμα κι έτσι δεν διακινδυνεύτηκε η ζωή του.

Μέτα το θάνατο ο γάμος

Ο πρόεδρος Tyler είχε χάσει τη γυναίκα του το 1842. Η Letitia Christian πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο, που το υπέστη ενώ βρισκόταν στο Λευκό Οίκο. Μαζί της ο Tyler είχε οχτώ παιδιά. Μέσα από τις επιστολές του φαίνεται ότι νοιαζόταν τόσο την ίδια όσο και την οικογένειά του και ένιωθε πολλές φορές τύψεις, γιατί λόγω της πολιτικής του καριέρας, από διάφορες θέσεις που είχε διατελέσει κατά καιρούς, δεν έβρισκε χρόνο για τη σύζυγό και τα παιδιά του.

Ένα χρόνο μετά το θάνατο της Letitia, έκανε πρόταση γάμου στη Julia Gardiner, κόρη του David. Εκείνη αρχικά αρνήθηκε και του έδωσε μια αόριστη υπόσχεση ότι κάποτε θα παντρευτούν, χωρίς κάτι άλλο το συγκεκριμένο. Ήταν μάλλον ένας έξυπνος τρόπος να τον αποφύγει με ευγένεια.

Την ημέρα του δυστυχήματος του Πρίνστον, η ίδια, όπως και ο πατέρας της και η αδελφή της βρισκόταν στο πλοίο. Ο πατέρας της σκοτώθηκε, αλλά αυτό στάθηκε και η αφορμή να αλλάξει τα συναισθήματά της για τον Tyler. Η ίδια είχε πει αργότερα: “Αφού έχασα τον πατέρα μου αισθάνθηκα διαφορετικά για τον πρόεδρο. Ένιωθα να μου καλύπτει την απώλεια και ήταν τόσο ευχάριστος, που κανένας νέος δε μπορούσε να ήταν σαν αυτόν”. Ο Tyler ήταν 54 ετών και η Julia δεν είχε κλείσει ακόμα τα 24.

Ο γάμος τελικά έγινε τέσσερις μήνες μετά το δυστύχημα παρουσία λίγων συγγενών, καθώς και ο πρόεδρος ήταν πρόσφατα χήρος και η Julia πενθούσε τον πατέρα της. Ο Tyler απέκτησε ακόμα εφτά παιδιά, έχοντας σύνολο δεκαπέντε, καθιστώντας τον έτσι τον πρόεδρο των ΗΠΑ στην ιστορία με τα περισσότερα τέκνα. Πέθανε το 1862 και η σύζυγός του δεν ξαναπαντρεύτηκε.

Αργότερα, το 1888 είχε πει σε κάποιον δημοσιογράφο, ότι μετά την έκρηξη λιποθύμησε και κάποιος την άρπαξε για να τη διασώσει. Κι αυτός ήταν ο πρόεδρος Tyler. Ωστόσο ορισμένοι ιστορικοί αμφισβητούν το γεγονός ως πραγματικότητα.

Ποιος ευθύνεται τελικά;

Την επόμενη μέρα ο πρόεδρος έσπευσε στο Κογκρέσο να δηλώσει ότι λίγο πολύ για το δυστύχημα ευθύνεται η τύχη και το μοιραίο που δεν μπορεί να το προβλέψει ο άνθρωπος και τόνισε πως δεν πρέπει να επηρεαστεί η θετική άποψη που είχε σχηματιστεί για τον Stockton. Ωστόσο τα σχέδια παρόμοιων πλοίων με αυτά του Πρίνστον αποσύρθηκαν άμεσα, πλην όμως ο Tyler κέρδισε την έγκριση του Κογκρέσου για την κατασκευή ενός ενιαίου πυροβόλου στις διαστάσεις του Peacemaker. Το Εξεταστικό Δικαστήριο έκρινε ότι είχαν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας για την πυροδότηση. Η επιτροπή επιστήμης και τέχνης διεξήγαγε ανεξάρτητη έρευνα και εντόπισε τα λάθη στην κατασκευή του Stockton.

Ο Ericsson, στον οποίο ο Stockton είχε προκαταβάλει 1150 δολάρια για το σχεδιασμό και τη προετοιμασία του Πρίνστον, ζήτησε άλλα 15.000 δολάρια για τις πρόσθετες έρευνες και την τεχνογνωσία που του προσέφερε. Αν και το δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ του Ericsson, ο Stockton δεν είχε ποτέ τα χρήματα να τον ξεπληρώσει. Συνέχισε να υπηρετεί στο ναυτικό ως διοικητής στην Καλιφόρνια κι έπειτα εκλέχτηκε γερουσιαστής στο New Jersey. Ο Ericsson είχε διακεκριμένη καριέρα στο ναυτικό σχεδιασμό και είναι περισσότερο γνωστός για το πλοίο του USS Monitor, το πρώτο πολεμικό πλοίο του αμερικάνικου ναυτικού.

Όσο για το πλοίο δεν είχε τύχη ούτε μακροζωία. Από το 1845 ως το 1847 ήταν στην υπηρεσία του εσωτερικού ναυτικού. Μετά και μέχρι το 1849 έκανε αποστολές στη Μεσόγειο, αλλά επιστρέφοντας στις ΗΠΑ διαπιστώθηκε ότι όλα τα ξύλινα τμήματα είχαν σαπίσει. Αποσυναρμολογήθηκε στα ναυπηγεία της Βοστώνης και οι μηχανές του χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή ενός νέου τύπου Πρίνστον. Το μόνο που μένει άθικτο είναι το κουδούνι του πλοίου, που εκτίθεται στο δημαρχείο του Πρίνστον στο New Jersey.

Άκης Παρισιάδης,

Συγγραφέας

Η «Μηχανή του Χρόνου» δέχεται κείμενα αναγνωστών και αν είναι στο πνεύμα της σελίδας, τα δημοσιεύουμε. Η ευθύνη για το περιεχόμενο ανήκει στους συγγραφείς των άρθρων.

Μπορείτε να στέλνετε τα κείμενα με ένα σύντομο βιογραφικό σας στο info@mixanitouxronou.gr

πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Το Σισμίκ, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο υπόγειος ρόλος των Αμερικανών. Δείτε όλο το ιστορικό της κρίσης το 1987 στο Αιγαίο. Η απειλή του πολέμου και η επιδρομή στα σούπερ μάρκετ (βίντεο)