Η πρώτη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ εκτός Αμερικής εναντίον του Καραμανλή. Η καθοριστική συμμετοχή των ελλήνων πολεμιστών που η αμερικανική ιστορία αποσιώπησε

Η πρώτη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ στο εξωτερικό έγινε όταν το κράτος δεν είχε κλείσει ούτε 20 χρόνια ύπαρξης.

Όσο και να φαίνεται περίεργο δεν ήταν στην αμερικανική ήπειρο αλλά στη βόρεια Αφρική και συγκεκριμένα εναντίον του Γιουσούφ Καραμανλή (Yusuf Karamanli), πασά της Τρίπολης της Λιβύης. Σήμερα ο πόλεμος αυτός είναι γνωστός στους Αμερικανούς που το διδάσκονται ακόμη και στο δημοτικό καθώς είναι η πρώτη τους πολεμική αναμέτρηση μετά το τέλος της Αμερικανικής Επανάστασης και τη συγκρότηση των ΗΠΑ ως κράτος.

Επιπλέον, είναι και ο πρώτος πόλεμος όπου οι Αμερικανοί πολέμησαν με εθνική συνείδηση, καθώς στη διάρκεια της Επανάστασης οι στρατιωτικές τους δυνάμεις ανήκαν στις διάφορες πολιτείες. Είναι ενδιαφέρον ότι προς το τέλος του πόλεμου στην Τρίπολη, συμμετοχή είχαν και Έλληνες στο πλευρό των Αμερικανών, οι οποίοι τους βοήθησαν αποφασιστικά να τον κερδίσουν!

Αφορμή του πολέμου στάθηκαν οι πειρατές από το ανεξάρτητο σουλτανάτο του Μαρόκο, την Τρίπολη, την Αλγερία και την Τύνιδα, που ήταν επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά στην πράξη ανεξάρτητες περιοχές. Αυτοί αιχμαλώτιζαν αμερικανικά εμπορικά πλοία και απαιτούσαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ λύτρα για την απελευθέρωση των πληρωμάτων τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι Αμερικανοί ακολουθούσαν το παράδειγμα των Ευρωπαίων και πλήρωναν τα λύτρα.

Όμως το 1801 εξελέγη ως τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ ο Thomas Jefferson, ο οποίος ήταν εναντίον της καταβολής λύτρων σε πειρατές. Για το λόγο αυτό έστειλε έξι από τα πρώτα αμερικανικά πολεμικά πλοία στη βόρεια Αφρική για να πιέσουν τις κυβερνήσεις των χωρών, ώστε να απελευθερώσουν τα αμερικανικά πληρώματα δίχως την καταβολή λύτρων.

Όταν ο πασάς της Τρίπολης, Γιουσούφ Καραμανλή, πληροφορήθηκε τα καθέκαστα κήρυξε τον πόλεμο εναντίον των ΗΠΑ. Είναι ο πρώτος ηγέτης στην ιστορία που κήρυξε τον πόλεμο στην Αμερική. Τα άλλα κράτη στη βόρεια Αφρική δήλωσαν ουδέτερα και έτσι ο αμερικανικός στόλος κινήθηκε εναντίον της Τρίπολης. Οι Αμερικανοί απέκλεισαν την πόλη διά θαλάσσης αλλά οι δυνάμεις του Καραμανλή απέφυγαν τη σύγκρουση.

Ο αποκλεισμός της Τρίπολης συνεχίστηκε για τα επόμενα τέσσερα χρόνια και σχεδόν ολόκληρο το νεοσύστατο αμερικανικό ναυτικό και τα πολεμικά του συμμετείχαν σ’ αυτό. Οι Αμερικανοί προσπάθησαν να επιτεθούν αρκετές φορές στην Τρίπολη αλλά απέτυχαν. Επίσης αποτυχημένη ήταν η προσπάθειά τους να ανατινάξουν με πυρπολικά τον πειρατικό στόλο του Καραμανλή μέσα στο λιμάνι της Τρίπολης.

Το 1804 καθώς οι Αμερικανοί είχαν βρεθεί σε αδιέξοδο, ο πρώην πρόξενος των ΗΠΑ στην Τύνιδα και πρώην στρατιωτικός William Eaton έπεισε τον Jefferson  να αναγνωρίσει ως κυβερνήτη της Τρίπολης τον μεγαλύτερο αδελφό του Γιουσούφ, τον Χαμέτ. Αυτό πιθανόν να ξεκινούσε εμφύλιο πόλεμο στην Τρίπολη και ο διχασμός θα βοηθούσε τους Αμερικανούς. Ο Χαμέτ, ήταν ο νόμιμος πασάς τον οποίο ο Γιουσούφ είχε ανατρέψει και είχε αυτοεξοριστεί στην Αλεξάνδρεια.

Ο Eaton συνάντησε τον Χαμέτ και συμφώνησαν να επιτεθούν στην Τρίπολη από τη στεριά αφού διέσχιζαν την έρημο από την Αλεξάνδρεια μέχρι και τη Ντέμα της Λιβύης σε μία απόσταση 840 χιλιομέτρων. Στην Ντέμα θα υποστηρίζονταν από αμερικανικά πολεμικά πλοία, όπως ήταν το σχέδιο. Στην πράξη ομως, η μόνη στρατιωτική δύναμη που οι Αμερικανοί έστειλαν στον Χαμέτ ήταν οκτώ πεζοναύτες με διοικητή τους τον υπολοχαγό Presley Neville O΄Bannon. Ο Χαμέτ και οι Αμερικανοί προσέλαβαν περίπου 400-500 Άραβες και Βεδουΐνους ως μισθοφόρους, αλλά και 50 Έλληνες πρόσφυγες στην Αλεξάνδρεια.

Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν κάποιος Κωνσταντίνος. Τη διοίκηση αυτού του ετερόκλητου στρατιωτικού σώματος ανέλαβε ο Eaton, ο οποίος αν και ήταν πρώην λοχαγός του αμερικανικού στρατού αυτοδιορίστηκε «στρατηγός των πεζοναυτών». Η πορεία στην έρημο ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου 1805 και διήρκησε 50 ημέρες μέχρι και το τέλος Απριλίου 1805. Στο διάστημα αυτό υπήρξαν συχνά διενέξεις μεταξύ Ελλήνων και Αράβων μισθοφόρων που ο Eaton προσπαθούσε να καταλαγιάσει. Καθώς τα εφόδια τελείωναν, πολλοί Άραβες άρχισαν να λιποτακτούν. Κάποιοι απ’ αυτούς προσπάθησαν να κλέψουν τις λιγοστές προμήθειες. Αποκρούστηκαν από τους οκτώ Αμερικανούς πεζοναύτες και τους 50 Έλληνες. Οι τελευταίοι άνοιξαν πυρ εναντίον των Αράβων με το μοναδικό κανόνι που διέθετε το στράτευμα. Όμως, οι λιποταξίες και οι ανταρσίες των Αράβων μισθοφόρων συνεχίστηκαν.

Σαν να μην έφθαναν τα προβλήματα αυτά, καθώς το εκστρατευτικό σώμα μπήκε στη Λιβύη σημειώθηκαν αψιμαχίες με δυνάμεις του Γιουσούφ Καραμανλή. Στο τέλος έμειναν περίπου 200 Άραβες και Βεδουΐνοι, οι οποίοι ήταν πιστοί στον Χαμέτ και έτσι Αμερικανοί και  Έλληνες μπορούσαν να τους εμπιστευθούν.

Στα τέλη Απριλίου 1805, η δύναμη προσέγγισε τη Ντέρνα και εκεί ο Eaton ήλθε σε επαφή με το αμερικανικό ναυτικό και έλαβε προμήθειες και χρήματα για τους μισθοφόρους. Στη συνέχεια, ο Eaton ζήτησε από τον κυβερνήτη της Ντέρνα, Μουσταφά Μπέη, άδεια να περάσει το στράτευμά του από την πόλη, καθ’ οδόν για την Τρίπολη. Όμως, ο Μουσταφά ήταν άνθρωπος του Γιουσούφ Καραμανλή και αρνήθηκε.

Μέσα στην πόλη υπήρχε μία ισχυρή φρουρά και προστατευόταν από την πλευρά του λιμανιού από ένα οχυρό με οκτώ κανόνια. Ο Eaton χώρισε τη δύναμη του στα δύο. Ο Χαμέτ θα επιτίθονταν στα νοτιοδυτικά, με στόχο να καταλάβει το δρόμο που ένωνε την πόλη με την Τρίπολη και το διοικητήριο της πόλης.

Ο Eaton με τους οκτώ Αμερικανούς πεζοναύτες και τους 50 Έλληνες θα επιχειρούσαν στον δυσκολότερο τομέα, το φρούριο στο λιμάνι με φρουρά 800 ανδρών και τα οκτώ κανόνια. Πριν από την έφοδό τους στο φρούριο, τρία αμερικανικά πολεμικά το βομβάρδισαν με τα κανόνια τους. Στη συνέχεια σίγησαν ώστε να δώσουν την ευκαιρία στους Αμερικανούς πεζοναύτες και τους Έλληνες να επιτεθούν. Η μόνη κάλυψή τους ήταν το κανόνι που χειρίζονταν δύο Έλληνες.

Η φρουρά της Ντέρνα κατάφερε αρχικά να αποκρούσει την έφοδο και σ’ αυτή τραυματίστηκε ο Eaton. Τότε ο υπολοχαγός O’ Bannon ηγήθηκε νέας εφόδου με τους επτά πεζοναύτες του και τους Έλληνες μισθοφόρους. Παρά τον αδιάκοπο πυροβολισμό των υπερασπιστών, αιφνιδίασαν τα πληρώματα των οκτώ κανονιών. Τα κατέλαβαν όλα και με αυτά άρχισαν να κανονιοβολούν τους αμυνόμενους όπως υποχωρούσαν μέσα στη Ντέρνα. Εκεί όμως έπεσαν πάνω στους άνδρες του Χαμέτ, οι οποίοι είχαν καταλάβει το δυτικό κομμάτι της πόλης που ήταν σχεδόν ανυπεράσπιστο και τους εξουδετέρωσαν.

Στις 13 Μαΐου 1805 οι Αμερικανοί, Έλληνες και οι άνδρες του Χαμέτ κέρδισαν άλλη μία νίκη όταν απέκρουσαν ένα στράτευμα που είχε στείλει ο Γιουσούφ Καραμανλή στη Ντέρνα. Ο Καραμανλή Πασάς πανικοβλήθηκε και ένα μήνα αργότερα υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με ευνοϊκούς όρους για  τις ΗΠΑ. Στη Μάχη της Ντέρνα σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν εννέα Έλληνες και οι Αμερικανοί είχαν απώλειες δύο νεκρούς και τρεις τραυματίες, από συνολικά εννέα συμμετέχοντες. Οι απώλειες των ανδρών του Χαμέτ Καραμανλή είναι άγνωστες.

Όταν οι Αμερικανοί και οι Έλληνες κατέλαβαν τις εχθρικές πυροβολαρχίες στη Ντέρνα, ο υπολοχαγός O’ Bannon ύψωσε την αμερικανική σημαία πρόκειται για τη σημαία της περιόδου 1795-1818 με 15 αστέρια σε κύκλο. Ήταν η πρώτη στρατιωτική νίκη των ΗΠΑ στο εξωτερικό. Η έφοδος στις πυροβολαρχίες της Ντέρνα έχει περίοπτη θέση στην αμερικανική ιστορία.

Έτσι έχει απαθανατιστεί σε ποιήματα, ζωγραφικούς πίνακες και ταινίες. Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι γίνεται αναφορά στον «Ύμνο των Πεζοναυτών». Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ρόλος των Ελλήνων είτε υποτιμάται είτε αποσιωπάται και το γεγονός παρουσιάζεται αποκλειστικά ως αμερικανική νίκη.

Δείτε  ένα πρόσφατο αμερικανικό ντοκιμαντέρ για την κατάληψη της Ντέρνα, όπου αποσιωπάται η συμμετοχή των Ελλήνων.

Αρχική Εικόνα: Wikipedia

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Διαβάστε στη «ΜτΧ»: Το τουρκικό λόμπι στις ΗΠΑ. H παρασκηνιακή δράση για να προωθούν τα συμφέροντά τους. Χρηματοδοτήσεις, «δεξαμενές σκέψης», αξιωματούχοι και κατευθυνόμενα δημοσιεύματα σε βάρος της Ελλάδας