Η πρώτη εφαρμογή του Δακτυλίου έγινε το 1979 με απόφαση του υπουργού Κ. Μητσοτάκη και η αιτία δεν ήταν το νέφος

Ο Δακτύλιος στο κέντρο της Αθήνας θεσπίστηκε για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 1979.

Ήταν ένα μέτρο έκτακτο και προσωρινό. Ανακοινώθηκε από τον τότε υπουργό Συντονισμού, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ως μέρος μιας γενικότερης πολιτικής για μείωση της κατανάλωσης καυσίμων.

Την περίοδο εκείνη, η παγκόσμια πετρελαϊκή κρίση βρισκόταν στο ζενίθ και οι τιμές της βενζίνης είχαν εκτοξευθεί.

Η καθημερινή κυκλοφοριακή συμφόρηση και η αποπνικτική ατμόσφαιρα των καυσαερίων ήταν προβλήματα ιδιαίτερα αισθητά στο κέντρο της πρωτεύουσας. Γι’ αυτό, και ανάμεσα στα μέτρα που ανακοινώθηκαν στα τέλη του Ιουνίου 1979 ήταν και ένα πρωτοποριακό. Η θέσπιση του Δακτυλίου στο κέντρο.

Οι αντιδράσεις της ελληνικής κοινωνίας ήταν ανάμικτες.

“Σαββατοκύριακα χωρίς αυτοκίνητα, θόρυβο, άγχος”

Αρχικά, το μέτρο ίσχυε μόνο τα Σαββατοκύριακα. Για τις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας απλώς τονιζόταν ότι οι μη έχοντες εργασία, καλύτερα να μην κυκλοφορούν στην Αθήνα με το αυτοκίνητο και να χρησιμοποιούν τα Μ.Μ.Μ.

Το Σάββατο και την Κυριακή ωστόσο, μπορούσαν να κυκλοφορούν εκ περιτροπής, μία μέρα όσοι είχαν μονό αριθμό πινακίδας και την άλλη, εκείνοι με ζυγό.

Ο δακτύλιος τέθηκε σε εφαρμογή για πρώτη φορά στις 7-8 Ιουλίου του 1979. Τα πρωτοσέλιδα των επόμενων ημερών παρουσίαζαν μία Αθήνα ειδυλλιακή.

“Σταδίου, Πανεπιστημίου και Β. Σοφίας με περαστικά αυτοκίνητα μετρημένα στα δάκτυλα, προκαλούσαν για περίπατο. Στα μπαλκόνια των σπιτιών άνθρωποι που διάβαζαν την πρωινή εφημερίδα, που μιλούσαν μεταξύ τους ήρεμα, που ασχολούνταν με τα παιδιά τους. Και η ατμόσφαιρα πεντακάθαρη, διάφανη, χωρίς καυσαέρια και δηλητήρια.”

Και ο αρθρογράφος των “Νέων” συνέχιζε: “Η πρώτη Κυριακή μιας καινούριας ζωής που γεννιέται σιγά σιγά γύρω μας. Η πρώτη Κυριακή που ανακαλύπτουμε έναν καινούριο τρόπο ζωής με περισσότερη επικοινωνία μεταξύ μας, περισσότερη ηρεμία στην πόλη μας και μέσα μας”.

Η κίνηση του Σαββάτου στα μαγαζιά του κέντρου κατέγραψε μείωση 40%. Αντίστοιχα, οι άνδρες της Άμεσης Δράσης και του κέντρου του 100 δούλεψε 60% λιγότερο.

Τις επόμενες εβδομάδες εμφανίστηκαν τα πρώτα ρεπορτάζ που έκαναν λόγο για κατακόρυφη αύξηση της αγοράς δίκυκλων στην Αθήνα. Από την ανακοίνωση των νέων μέτρων, η μέση ζήτηση αυξήθηκε κατά 160%!

Αυτό δεν συνέβη μόνο λόγω του Δακτυλίου. Η θέσπιση των “μονών-ζυγών” τα σαββατοκύριακα ήταν ένα από τα μέτρα που λήφθηκαν για τον περιορισμό της κατανάλωσης καυσίμων. Το υπουργείο Εμπορίου αύξησε αισθητά την τιμή της βενζίνης, διπλασιάστηκε η εφάπαξ εισφορά των επιβατικών Ι.Χ. και ο ειδικός φόρος καταναλώσεως, ενώ ακρίβυνε σημαντικά και το οικιακό τιμολόγιο της ΔΕΗ.

Αντιδράσεις

Οι αντιδράσεις για το Δακτύλιο τα Σαββατοκύριακα προήλθαν κυρίως από τους κλάδους που τις ημέρες εκείνες εργάζονταν. Όσοι εργάζονταν στο κέντρο ζήτησαν να εξαιρεθούν. Ωστόσο, οι εξαιρέσεις που δόθηκαν ήταν ελάχιστες. Μην ξεχνάμε ότι τότε δεν υπήρχαν περιφερειακές αγορές και το κέντρο της ΑΘήνας ήταν ο ομφαλός της εμπορικής και επιχειρηματικής ζωής.

Ταυτόχρονα, τόσο μέλη της κυβέρνησης, όσο και της Αντιπολίτευσης προέβαλαν λογικά επιχειρήματα έναντι της αποτελεσματικότητας του μέτρου. Άλλωστε, ήδη συζητούνταν η καθιέρωσή του και τις καθημερινές.

Όπως επισήμαιναν, ο δακτύλιος εγκυμονούσε τον κίνδυνο να έχει αντίστροφα αποτελέσματα. Πολλοί Αθηναίοι που είχαν τη δυνατότητα θα αγόραζαν δεύτερο αμάξι με διαφορετικές πινακίδες. Τόνιζαν ότι ήταν κομβικότερο να επικεντρωθούν στην παραγωγή “καθαρότερης” βενζίνης, με μειωμένη περιεκτικότητα τετραθυλιούχου μολύβδου.

Το 1979 το μέτρο απλώς δοκιμάστηκε. Η καθιέρωσή του αναγγέλθηκε τον Δεκέμβριο του 1981. Οι μαζικές διαδηλώσεις κατά του νέφους και τα επίπεδα μόλυνσης της ατμόσφαιρας στην Αθήνα δεν άφηναν πολλά περιθώρια στην κυβέρνηση Παπανδρέου.