Η πολιορκία της Τύρου από τον Μ. Αλέξανδρο που άλλαξε για πάντα το τοπίο στην περιοχή. Η τεχνητή διάβαση στη θάλασσα, που άντεξε χιλιάδες χρόνια

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Μία από τις πιο εντυπωσιακές πολιορκίες στην αρχαιότητα ήταν της Τύρου από τον Μέγα Αλέξανδρο το 333-332 π.Χ. Στη διάρκειά της χρησιμοποιήθηκαν τεράστιες πολιορκητικές μηχανές, πυρπολικά, ακόμη και δύτες! Όμως το πιο εκπληκτικό ήταν η κατασκευή μίας διάβασης στη θάλασσα από τους μηχανικούς του Αλέξανδρου, περίπου 800 μέτρων. Αυτή υπάρχει ακόμη και σήμερα και άλλαξε για πάντα το τοπίο στην περιοχή.

Πολιορκία της Τύρου

Το 333-332 π.Χ., στη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον της περσικής αυτοκρατορίας, ο Μέγας Αλέξανδρος πολιόρκησε την πόλη της Τύρου, μια στρατηγική και καλά οχυρωμένη νησιωτική πόλη στα ανοικτά των ακτών του σύγχρονου Λιβάνου.

Η Τύρος ήταν σημαντικός ναυτικός και εμπορικός κόμβος των Φοινίκων που υποστήριζαν τους Πέρσες με το στόλο τους. Την εποχή της πολιορκίας της από τον Αλέξανδρο, η πόλη είχε περίπου 40.000 κατοίκους. Πολλά γυναικόπαιδα είχαν μεταφερθεί στην Καρχηδόνα, την πρώην φοινικική αποικία που ήταν μεγάλη μεσογειακή δύναμη.

Ο Αλέξανδρος έπρεπε να πάρει τον έλεγχο της Τύρου για να εξασφαλίσει τις γραμμές ανεφοδιασμού του και να αποτρέψει το περσικό ναυτικό να τη χρησιμοποιήσει ως βάση στα μετόπισθέν του. Αν και είχε ήδη καταλάβει πόλεις μετά από πετυχημένες πολιορκίες αυτό που αντιμετώπισε ο στρατηλάτης στην Τύρο ήταν πρωτόγνωρο.

Απόρθητη

Η πόλη όχι μόνο διέθετε ψηλά και ισχυρά τείχη αλλά βρισκόταν πάνω σ’ ένα μικρό νησί περίπου 800 μέτρα από την ηπειρωτική χώρα. Αυτό έκανε αδύνατη μία άμεση επίθεση. Επιπλέον, η Τύρος διέθετε σημαντικό στόλο που παρείχε προστασία στην πόλη από τη θάλασσα.

Οι κάτοικοί της ένιωθαν τόσο ασφαλείς που απέρριψαν την πρόταση παράδοσης που τους έκανε ο Αλέξανδρος με ευνοϊκούς όρους. Όταν τους έστειλε και δεύτερη αντιπροσωπεία με όρους παράδοσης, οι Τύριοι έσφαξαν τους κήρυκες και πέταξαν τα πτώματά τους στη θάλασσα από τα τείχη.

Ο Αλέξανδρος εξοργίστηκε με αυτό το έγκλημα και αποφάσισε να καταλάβει την πόλη με οποιοδήποτε κόστος.  Έτσι, το Νοέμβριο του 333 π.Χ. ξεκίνησε την πολιορκία της Τύρου.

Διάβαση στη θάλασσα

Ο Αλέξανδρος διέταξε τους άνδρες του να φτιάξουν μία διάβαση από την ηπειρωτική ακτή μέχρι την άκρη του νησιού που βρισκόταν η πόλη. Αυτό το επιβλητικό έργο μηχανικής έγινε με τη μεταφορά και απόρριψη τεράστιας ποσότητα χώματος, πέτρας, ξύλων κ.ά. μέσα στη θάλασσα. Οι στρατιώτες δούλευαν νυχθημερόν συγκεντρώνοντας το υλικό αυτό και μεταφέροντας το πάνω στην τεχνητή διάβαση όπου και το απέθεταν.

Σε αυτό τους βοήθησε το γεγονός ότι υπήρχε μία βραχώδης έκταση κάτω από τη θάλασσα και σε βάθος μόλις δύο μέτρων, που εκτεινόταν από την ηπειρωτική ακτή μέχρι το νησί σαν μία φυσική γέφυρα.

Μόλις οι Τύριοι αντιλήφθηκαν τι έκαναν οι άνδρες του Αλέξανδρου, προσπάθησαν να τους σταματήσουν εξαπολύοντας επιθέσεις από τα πλοία τους. Αφού προσέγγιζαν με αυτά τη διάβαση, έριχναν εναντίον τους βέλη, δόρατα και βλήματα από μικρούς καταπέλτες.

Πολιορκητικοί πύργοι

Για να προστατέψουν τους άνδρες που εργάζονταν στη διάβαση, οι μηχανικοί του Αλέξανδρου κατασκεύασαν δύο ψηλούς ξύλινους πύργους ύψους 50 μέτρων και τους μετέφεραν στο τέλος της τεχνητής διάβασης. Επρόκειτο για κινούμενες πλατφόρμες που είχαν καταπέλτες στην κορυφή και έριχναν βλήματα εναντίον των υπερασπιστών στα τείχη καθώς και στα πλοία τους που προσπαθούσαν να χτυπήσουν τους άνδρες που έφτιαχναν τη διάβαση.

Οι πύργοι ήταν καλυμμένοι με ακατέργαστο δέρμα για να τους προστατεύουν από τα φλεγόμενα βέλη.

Καθώς η διάβαση πλησίαζε τα τείχη της πόλης, η θάλασσα γινόταν βαθύτερη και οι συνδυασμένες επιθέσεις των αμυνόμενων από τα τείχη και τα πλοία έκαναν την κατασκευή σχεδόν αδύνατη.

Αν και αυτοί οι πύργοι ήταν πιθανώς οι μεγαλύτεροι του είδους τους που κατασκευάστηκαν ποτέ, οι Τύριοι βρήκαν τρόπο να τους καταστρέψουν.

Αρχαίο πυρπολικό

Αφού πήραν παλαιά πλοία μεταφοράς αλόγων τα γέμισαν με ξερά κλαδιά, πίσσα, θείο και διάφορα άλλα εύφλεκτα. Στη συνέχεια κρέμασαν καζάνια με λάδι στα κατάρτια τους, ώστε να πέσουν στο κατάστρωμα μόλις άρπαζαν φωτιά τα κατάρτια. Επίσης, έβαλαν στην πρύμνη βράχους, για να είναι η πλώρη πιο ψηλά μέσα στη θάλασσα. Έπειτα έβαλαν φωτιά στα πλοία και τα έστειλαν κατευθείαν πάνω στη διάβαση.

Ένα απ’ αυτά έφθασε κοντά και η φωτιά εξαπλώθηκε γρήγορα στους δύο πύργους καθώς και στις άλλες πολιορκητικές μηχανές που υπήρχαν στη διάβαση. Καθώς αυτές καίγονταν, τα πλοία των Τυρίων επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά και ανάγκασαν σε άτακτη υποχώρηση τους άνδρες του Αλέξανδρου που προσπαθούσαν να σβήσουν τις φωτιές.

Οι δύο πύργοι, πολλοί καταπέλτες και πολιορκητικοί κριοί καταστράφηκαν από το πυρπολικό των Τυρίων. Αν και τα πυρπολικά ήταν γνωστά αιώνες πριν, η συγκεκριμένη χρήση πυρπολικού είναι μία από τις πιο εντυπωσιακές και αποτελεσματικές στην παγκόσμια ιστορία.

Ο στόλος του Αλέξανδρου

Ο Αλέξανδρος τότε αποφάσισε να ενισχύσει την πολιορκία της Τύρου μ’ ένα στόλο που αποτελούνταν από πλοία άλλων φοινικικών πόλεων που είχαν παραδοθεί σε αυτόν, καθώς και πλοία από την Κύπρο και την Ιωνία. Με αυτά ο Αλέξανδρος απέκλεισε την πόλη.

Επιπλέον, φόρτωσε σε αυτά καταπέλτες που έριχναν βλήματα κατευθείαν στα τείχη της.

Τα πλοία του Αλέξανδρου προσπάθησαν να προσεγγίσουν το νησί της Τύρου ώστε να αποβιβαστούν άνδρες με πολιορκητικούς κριούς και να προκαλέσουν μεγαλύτερα ρήγματα στα τείχη. Όταν τα πλοία αγκυροβόλησαν δίπλα στο νησί, Τύριοι δύτες πραγματοποίησαν μία ριψοκίνδυνη αποστολή. Καταδύθηκαν κάτω από τα πλοία και έκοψαν τα σχοινιά που κρατούσαν τις άγκυρές τους. Αυτά παρασύρθηκαν από τα θαλάσσια ρεύματα και έτσι  εμποδίστηκε η χρήση των πολιορκητικών κριών.

Όμως, τα πληρώματα των πλοίων του Αλέξανδρου στη συνέχεια αντί για σχοινιά έβαλαν αλυσίδες στις άγκυρες, κάτι που έγινε για πρώτη φορά στην ιστορία. Ταυτόχρονα με τη δράση του ναυτικού, οι στρατιώτες συνέχιζαν να κατασκευάζουν την τεχνητή διάβαση.

Οι Τύριοι ενίσχυσαν τα τείχη τους και χρησιμοποίησαν γάντζους με αλυσίδες για να καταστρέψουν τμήματα της τεχνητής διάβασης. Γρήγορα οι μηχανικοί του Αλέξανδρου προσαρμόστηκαν στις τακτικές των πολιορκημένων αφού διεύρυναν ακόμη περισσότερο τη διάβαση ώστε να μην καταστρέφεται από τις ενέργειες των αμυνόμενων.

Μόλις η διάβαση έφτασε στα τείχη της πόλης, οι δυνάμεις του Αλεξάνδρου εξαπέλυσαν μια τελική επίθεση χρησιμοποιώντας πολιορκητικές μηχανές και σκάλες.

Η κατάληψη της Τύρου

Μετά από επτά μήνες σκληρών μαχών, τον Αύγουστο του 332 π.Χ. ο στρατός του Αλεξάνδρου παραβίασε την άμυνα της Τύρου και κατέλαβε την πόλη. Χιλιάδες υπερασπιστές σκοτώθηκαν και περίπου 30.000 πουλήθηκαν ως δούλοι.

Ο Αλέξανδρος εξασφάλισε τον έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου με την κατάληψη της Τύρου αφού έπαψε να είναι βάση του περσικού ναυτικού.

Η τεχνητή διάβαση που κατασκεύασαν οι μηχανικοί του από την ακτή μέχρι το νησί της πόλης της Τύρου είχε μόνιμο αντίκτυπο στη γεωγραφία της περιοχής. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, ιζήματα συσσωρεύτηκαν γύρω απ’ αυτή μετατρέποντας την κάποτε νησιωτική πόλη σε χερσόνησο.

Σήμερα, η Τύρος συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα μέσω της τεχνητής διάβασης του Αλέξανδρου και εκεί που κάποτε ήταν η θάλασσα είναι στέρεο έδαφος. Αυτή η αλλαγή, που ξεκίνησε από την πολιορκία του 333-332 π. Χ., άλλαξε οριστικά το τοπίο και αποτελεί υπενθύμιση μιας από τις πιο φιλόδοξες και ευρηματικές στρατιωτικές επιχειρήσεις της ιστορίας.