Η ποινικοποίηση της σβάστικας στη Γερμανία, ακόμη και αν τη χρησιμοποιούν για αντιναζιστικά συνθήματα σε μπλουζάκια. Ακόμη και η φράση “Sieg Heil”, οδηγεί στη φυλακή

Στη Γερμανία, το νομοθετικό πλαίσιο περί απαγόρευσης ναζιστικών συμβόλων είναι αυστηρότερο από κάθε άλλο μέρος στον κόσμο. Τα τελευταία 70 χρόνια, η γενέτειρα της εγκληματικής ιδεολογίας έχει κάνει τα πάντα για να αποτινάξει πλήρως το σκοτεινό παρελθόν της.

Η ρητορική μίσους και κάθε έκφραση ιδεολογίας που παραπέμπει στο ναζισμό διώκονται ποινικά. Η απεικόνιση της σβάστικας, καθώς και οποιουδήποτε άλλου χιτλερικού συμβόλου, τιμωρούνται ακόμα και με φυλάκιση. Ο νομοθέτης απαριθμεί ρητά φράσεις όπως “Heil Hitler” και “Sieg Heil” -μεταξύ άλλων- ως παράνομες, ενώ σοβαρότατο αδίκημα συνιστά και η άρνηση του Ολοκαυτώματος ή η απαγγελία στίχων του παλιού εθνικού ύμνου της Γερμανίας.

Μέχρι σήμερα, ο νόμος έχει εφαρμοστεί πολλές φορές και οι Γερμανοί κατά κανόνα έχουν μάθει να πειθαρχούν, ενώ οι πιο ακραίοι να προσαρμόζονται.

Ωστόσο, όσον αφορά τα σύμβολα, το νομοθετικό πλαίσιο είναι πιο ασαφές.

Η απαγόρευση της αναπαραγωγής ναζιστικών συμβόλων βασίζεται στην περίφημη διάταξη 86a του Γερμανικού Ποινικού Κώδικα (Strafgesetzbuch). Στην προκειμένη περίπτωση, δεν υπάρχει ένας επίσημος κατάλογος με απαριθμημένα τα απαγορευμένα σύμβολα. Αντίθετα, τίθεται ένας γενικότερος περιορισμός: «απαγορεύεται η χρήση συμβόλων αντισυνταγματικών οργανώσεων που δεν εμπίπτει στο πλαίσιο της τέχνης, της επιστήμης, της έρευνας ή της διδασκαλίας».

Όπως επεξηγείται:

«Τιμωρείται με ποινή φυλάκισης έως 3 ετών ή επιβολή προστίμου, όποιος πολίτης:

1. διανέμει εγχώρια ή χρησιμοποιεί δημόσια, σε συναντήσεις ή γραπτά κείμενα, σύμβολα κομμάτων ή οργανώσεων που έχουν κριθεί αντισυνταγματικές.

2. παράγει, συλλέγει, εισάγει ή εξάγει αντικείμενα που απεικονίζουν ή εμπεριέχουν τέτοια σύμβολα προς διανομή ή χρήση εγχώρια ή στο εξωτερικό.

Στα σύμβολα συγκαταλέγονται σημαίες, λογότυπα, στολές, σλόγκαν και τρόποι χαιρετισμού. Σύμβολα που είναι τόσο παρόμοια ώστε να εκληφθούν ως εκείνα που αναφέρονται στην πρόταση 1 θα θεωρούνται ισοδύναμα με τα προαναφερθέντα.»

Καθώς ο νόμος εντάχθηκε στον Ποινικό Κώδικα στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, δεν εφαρμόστηκε μόνο για την ποινικοποίηση των ναζιστικών συμβόλων. Όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γερμανίας (KPD) τέθηκε εκτός νόμου το 1956, αυτόματα χαρακτηρίστηκαν παράνομα τα σύμβολα που είχε στη σημαία του: το κόκκινο αστέρι και το σφυροδρέπανο. Σήμερα, αν και η αντισυνταγματικότητα του KPD δεν άρθηκε ποτέ, τα σύμβολα αυτά χρησιμοποιούνται ελεύθερα. Αυτό συμβαίνει διότι, εν αντιθέσει με τη σβάστικα, το σφυροδρέπανο δεν παραπέμπει σε μία συγκεκριμένη αντισυνταγματική οργάνωση, αλλά σε μία γενικότερη πολιτικοκοινωνική ιδεολογία.

Έτσι, το επίσημο λογότυπο του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (DKP), που ιδρύθηκε το 1968 και είναι ενεργό έως σήμερα, εμπεριέχει το σφυρί, το δρεπάνι και το αστέρι.

Σβάστικα

Παρότι ο νόμος δεν αναφέρει ρητά τη σβάστικα ως παράνομη, το ναζιστικό σύμβολο αποτελεί τη συχνότερη αιτία καταδίκης με βάση τη διάταξη “86a”. Το πλαίσιο είναι τόσο αυστηρό που στα δικαστήρια έχουν φτάσει πολλές περιπτώσεις που η χρήση της έγινε με ξεκάθαρα αρνητική διάθεση.

Το 2005, το περιφερειακό δικαστήριο του Τούμπινγκεν επέβαλε πρόστιμο 50 ευρώ σε έναν ανήλικο μαθητή επειδή φορούσε κονκάρδα που έφερε μία διαγραμμένη σβάστικα που σαφώς υποδήλωνε την αντίθεσή του προς το ναζισμό. Βαρύτερη ποινή είχε επιβληθεί σε άλλο μαθητή από την επαρχία του Μάνχαϊμ, ο οποίος φορούσε μπλούζα με το αντιναζιστικό σήμα.

Το 2006, την ίδια μοίρα είχε και μία εταιρεία ένδυσης. Το Περιφερειακό Δικαστήριο της Στουτγάρδης της επέβαλε πρόστιμο ύψους 3.600 ευρώ, με την αιτιολογία ότι «Είναι παράνομο να χρησιμοποιείται το ναζιστικό σύμβολο σε εκτυπώσεις, μπλουζάκια, αφίσες, ανεξάρτητα από το σύνθημα που το συνοδεύει (εν προκειμένω “Έξω οι Ναζί!”)».

Το ζήτημα πήρε μεγάλες διαστάσεις και έγινε αφορμή για να ανοίξει δημόσιος διάλογος. Τελικά, η εταιρεία άσκησε έφεση και το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της χώρας ανέτρεψε την αρχική απόφαση. Η αθώωση αυτή έθεσε το προδεδικασμένο που απαιτούταν προκειμένου η χρήση αντιναζιστικών συμβόλων να μη διώκεται πια στη Γερμανία.

Ωστόσο, το πεδίο που ακόμα παραμένει θολό είναι το πολιτιστικό και πολιτισμικό. Ενώ ο νόμος επιτρέπει τη χρήση του συμβόλου για «εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς, επιστημονικούς, ενημερωτικούς και καλλιτεχνικούς σκοπούς», μέχρι σήμερα υπάρχουν αρκετές γκρίζες ζώνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα βιντεοπαιχνίδια. Το 2018, η εταιρεία παραγωγής του δημοφιλούς πολεμικού παιχνιδιού εποχής “Wolfenstein” αναγκάστηκε να κυκλοφορήσει μία ξεχωριστή έκδοση αποκλειστικά για τη Γερμανία. Όλες οι σκηνές που απεικόνιζαν σβάστικες αντικαταστάθηκαν με τριγωνικά σύμβολα, ο χαρακτήρας του Χίτλερ άλλαξε όνομα και ξύρισε το μουστάκι του, ενώ χαιρετισμοί όπως “Heil Hitler” αντικαταστάθηκαν με εκφράσεις του τύπου “Διοικητά μου!”.

Το πιο πρόσφατο ζήτημα που ανέκυψε από την αυστηρότητα του νόμου προέρχεται από ορισμένους ινδουιστικούς κύκλους της χώρας. Τα μέλη των κοινοτήτων αυτών υποστηρίζουν ότι το σύμβολο της «σβάστικας» αποτελεί μέρος του πολιτισμού τους για τουλάχιστον μία χιλιετία, πολύ πριν την εμφάνιση του Χίτλερ και της ναζιστικής ιδεολογίας. Για το λόγο αυτό, έχουν αιτηθεί την άρση της ποινικοποίησής του.

Παρότι οι γερμανικές δικαστικές αρχές μέχρι σήμερα αρνούνται το αίτημα, είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι σε συγκεκριμένα θρησκευτικά και πολιτισμικά πλαίσια, η χρήση του αγκυλωτού σταυρού δεν διώκεται.

αρχική εικόνα: Flickr

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Σου στέλνω μια σβάστικα για καλή τύχη». Γιατί οι αμερικανοί στρατιώτες στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν στα σακίδια το σχήμα της σβάστικας;