Η Ποικίλη Στοά της αρχαίας Αθήνας στο Μοναστηράκι. Οι τραπεζίτες, τα έργα τέχνης και αυτός που κατάπινε σπαθιά!

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ένα από τα πιο γνωστά δημόσια κτίρια της αρχαίας Αθήνας ήταν η Ποικίλη Στοά. Θεωρείται από τα παλαιότερα δείγματα του αρχιτεκτονικού τύπου της «Στοάς», με ορθογώνιο σχήμα και ανοιχτό από τη μία πλευρά αλλά κλειστό από τις άλλες.

Στο εσωτερικό ενός τέτοιου κτιρίου οι άνθρωποι συναντιούνταν δημοσίως και μικρέμποροι πωλούσαν αγαθά σε πάγκους. Αρχικά, η Ποικίλη Στοά ήταν γνωστή ως «Πεισιανάκτειος», από το όνομα του Πεισιάνακτα που ήταν ο χορηγός της κατασκευής της. Όμως, από τον 4ο αι. π.Χ. και μετά, επικράτησε να λέγεται «Ποικίλη» Στοά, λόγω των πινάκων ζωγραφικής που βρίσκονταν στο εσωτερικό της.

Ήταν το τελευταίο δημόσιο κτίριο της Αθήνας που έφερε το όνομα του χορηγού του, συνεπώς θα πρέπει να είχε ανεγερθεί πριν από το 462/461 π.Χ., όταν μετά τις μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη, δεν δινόταν πλέον το όνομα του χορηγού σ’ ένα δημόσιο κτίριο. Σύμφωνα με τον Παυσανία (1.15.1-2), μέσα στην Ποικίλη Στοά υπήρχαν τέσσερις μεγάλες τοιχογραφίες που απεικόνιζαν τη «Μάχη της Οινόης», την «Αμαζονομαχία», την «Άλωση της Τροίας» και τέλος τη «Μάχη του Μαραθώνα».

Οι αποκαλούμενες «τοιχογραφίες» φαίνεται πως ήταν έργα ζωγραφισμένα πάνω σε ξύλινους πίνακες, που είχαν στερεωθεί στους εσωτερικούς τοίχους της Στοάς με μεγάλα καρφιά, δηλαδή δεν είχαν ζωγραφιστεί απευθείας πάνω στους τοίχους του κτιρίου. Πρέπει να επισημανθεί ότι από τις τέσσερις μάχες που απαθανατίστηκαν στις τοιχογραφίες αυτές, οι τρεις αφορούν συγκρούσεις Ελλήνων -με έμφαση βέβαια στους Αθηναίους- με λαούς της Ανατολής.

Διαβάστε ακόμα: Το μοναδικό βυζαντινό εκκλησάκι μέσα στην Αρχαία Αγορά, που γιορτάζει μια φορά το χρόνο. Είναι απομεινάρι της χαμένης συνοικίας των Αθηνών που κατεδαφίστηκε

Η τοιχογραφία της Μάχης του Μαραθώνα ήταν η σημαντικότερη στην Ποικίλη Στοά, και έτσι και οι άλλες τοιχογραφίες απεικόνιζαν θέματα που θεωρούνταν «ιστορικά» ανάλογα του Μαραθώνα. Η Ποικίλη Στοά αποτελούσε στην ουσία μια δημόσια πινακοθήκη, όπου είχαν απαθανατιστεί οι πιο ένδοξες στιγμές του αθηναϊκού παρελθόντος. Ήταν μια επίσημη παρουσίαση από την Αθήνα της μυθολογίας και της ιστορίας της, τόσο για την ενδυνάμωση της φιλοπατρίας και της διαπαιδαγώγησης των πολιτών της, όσο και μια επίδειξη της στρατιωτικής της δόξας στους επισκέπτες της πόλης.

Μέσα στην Ποικίλη Στοά και γύρω απ’ αυτή σύχναζαν σε καθημερινή βάση πολλοί Αθηναίοι και ξένοι: φιλόσοφοι, αργόσχολοι, επιχειρηματίες, πλανόδιοι πωλητές, ζητιάνοι και άλλοι. Μια από τις σημαντικότερες φιλοσοφικές σχολές, των Στωικών, πήρε το όνομά της από την Ποικίλη Στοά καθώς ο ιδρυτής της, Ζήνων ο Κιτεύς και ο διάδοχός του, Χρύσιππος, δίδασκαν εκεί. Φαίνεται ότι δίπλα στη Ποικίλη Στοά, οι τραπεζίτες είχαν στήσει τα τραπέζια τους όπου άλλαζαν νομίσματα για τοπικές αθηναϊκές εκδόσεις, κάτι λογικό καθώς πολλοί ξένοι επισκέπτονταν τη Στοά.

Ο Ρωμαίος λογοτέχνης Απουήλιος όταν επισκέφθηκε την Αθήνα είδε μπροστά ακριβώς από την Ποικίλη Στοά έναν ταχυδακτυλουργό να καταπίνει ένα σπαθί και στη συνέχεια ένα δόρυ. Όμως, αυτό που εντυπωσίασε ιδιαίτερα τον Απουήλιο ήταν ένα αγόρι –προφανώς βοηθός του ταχυδακτυλουργού- που ενώ αυτός είχε καταπιεί το δόρυ άρχισε να χορεύει κρατώντας την άκρη από το κοντάρι του δόρατος και κάνοντας τούμπες και στροφές σαν μην είχε σπονδυλική στήλη! (ίσως να είναι το πρώτο παιδί-λάστιχο στην ιστορία!).

Πηγή: Απουήλιος, Μεταμορφώσεις, 1.4.

αρχική εικόνα: Pinterest

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Αναπαράσταση με το περίφημο «Μνημείο των Επωνύμων Ηρώων» στην Αρχαία Αγορά. Σηματοδότησε τη συμμετοχή των φυλών της Αθήνας στα κοινά και έθεσε τις βάσεις για τη Δημοκρατία