Η πλωτή πολιτεία της Θεσσαλονίκης και το καταφύγιο των μυδοκαλλιεργητών. Πώς διαμορφώθηκε ο Θερμαϊκός. Εικόνες από ψηλά

Στην περιοχή του Δέλτα Αξιού έχει αναπτυχθεί ένας ιδιότυπος πλωτός οικισμός με καλύβες ψαράδων.

Η ασυνήθιστη πολιτεία αποτελεί καταφύγιο των μυδοκαλλιεργητών του Δήμου Χαλάστρας και έχει τους δικούς της κανόνες.

Οι ανάγκες για επιβίωση οδήγησαν στην συγκεκριμένη εγκατάσταση στην περιοχή, η οποία μέσα στο πέρασμα των χρόνων πήρε την συγκεκριμένη οργανωμένη μορφή με τα σπιτάκια πάνω στους πασσάλους και τις αραγμένες βάρκες.

Πρόκειται για το ορμητήριο, αλλά και το απάγκιο των ψαράδων του Θερμαϊκού. Εκεί μπορούν να  ξεκουραστούν και να αποθηκεύσουν τον αλιευτικό τους εξοπλισμό.

Καθένα από τα πλωτά καλυβάκια χρησιμοποιείται συνήθως από τέσσερις επαγγελματίες, ενώ χωρίζονται κάθετα σε δύο μέρη. Τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο, δίνουν την αίσθηση ότι επιπλέουν στο νερό.

Έξω από τις πλωτές καλύβες, δένουν τις βάρκες και αποθηκεύουν τον εξοπλισμό τους. Κάποιοι έχουν μετατρέψει το εσωτερικό τους σε καθιστικό και διαθέτουν κουζίνα. Έχουν δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια ανθρώπινη διαβίωση.

Οι μυδοκαλλιέργειες, στην περιοχή της Χαλάστρας, αποτελούν τη βασική παραγωγή μυδιών σε εγχώριο επίπεδο, αγγίζοντας ποσοστό 85% της ετήσιας ελληνικής παραγωγής.

Η γεωλογία του Δέλτα

Πριν από περίπου 24.000 χρόνια η περιοχή του Θερμαϊκού κόλπου ήταν στεριά, την οποία αποστράγγιζαν οι ποταμοί Αξιός, Γαλλικός, Αλιάκμονας και Μογλενίτσας στην Αλμωπία.

Στη συνέχεια -πριν περίπου 18.000 χρόνια, στην Ολόκαινο εποχή- η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε, εξαιτίας της τήξη των παγετώνων. Το θαλασσινό νερό εισχώρησε προς τα βόρεια κατακλύζοντας το βύθισμα του Θερμαϊκού και όλη την πεδινή περιοχή της λεκάνης Θεσσαλονίκης – Γιαννιτσών, μέχρι βορειότερα στις παρυφές των ορεινών όγκων.

Κατά τον 5^ο αιώνα, οι πόλεις Σκύδρα και Πέλλα ήταν παραθαλάσσιες

Το Δέλτα των τεσσάρων ποταμών εξελίχθηκε ταχύτατα, καθώς οι εκβολές τους μετατοπίστηκαν σημαντικά και στις νέες εκβολές υπήρξε έντονη απόθεση φερτών υλών. Ο Αξιός και ο Γαλλικός σχημάτισαν ένα εκτεταμένο δέλτα μεταξύ Θεσσαλονίκης και Γιαννιτσών με τάση διχοτόμησης του βόρειου τομέα του θαλάσσιου κόλπου.

Σε διάστημα μερικών εκατοντάδων ετών τα δέλτα των ποταμών Αξιού, Γαλλικού και Αλιάκμονα ενώθηκαν δημιουργώντας μια νέα ξηρά που διχοτόμησε τον κόλπο της Θεσσαλονίκης.

Το εσωτερικό τμήμα μετατράπηκε αρχικά σε λιμνοθάλασσα με υφάλμυρο νερό και αργότερα, όταν αποκόπηκε πλήρως από τον Θερμαϊκό, μετατράπηκε σε έλος. Έτσι, δημιουργήθηκε σταδιακά η προσχωσιγενής Λίμνη των Γιαννιτσών (ή λίμνη Λουδία).

Δείτε την εξέλιξη του Θερμαϊκού Κόλπου μέσα στους αιώνες (γράφημα: N-CODE ΕΠΕ):

Τα τεχνικά έργου του 20^ου αιώνα

Τη «σκυτάλη» στο έργο της διαμόρφωσης της σημερινής εικόνας της περιοχής πήραν οι ανθρώπινες παρεμβάσεις με τα μεγάλα τεχνικά έργα που πραγματοποιήθηκαν στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Μεταξύ του 1929 και του 1936 έλαβαν χώρα μεγάλα υδραυλικά έργα, όπως τα κανάλια παροχέτευσης και αποστράγγισης, έργα εγγειοβελτιωτικά, καθώς και κατασκευές αναχωμάτων. Με τα έργα αυτά, δημιουργήθηκαν μεγάλες εκτάσεις, οι οποίες παραχωρήθηκαν στη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Επιπλέον η κατασκευή του  αρδευτικού και του αποστραγγιστικού δικτύου ευνόησε την γεωργική δραστηριότητα.

Τα πιο σημαντικά έργα ήταν η εκτροπή της πεδινής κοίτης του Αξιού και η αποστράγγιση της Λίμνης των Γιαννιτσών

Ο ποταμός Αξιός μετατοπίστηκε από το φυσικό του ρου, με σκοπό να μειωθεί η προσάμμωση του κόλπου της Θεσσαλονίκης και να παραμείνει το λιμάνι της ανοιχτό. Η αποστράγγιση της λίμνης των Γιαννιτσών πραγματοποιήθηκε μέσω της κατασκευής ενός μεγάλου τεχνητού καναλιού, που  πήρε το όνομα του παλιού ποταμού Λουδία.

Παράλληλα ο ποταμός Μογλενίτσας εκτράπηκε και πέφτει πια μέσα στην κοίτη του Αλιάκμονα.

Με πληροφορίες από το Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου (Χαλάστρα Θεσσαλονίκη)