Η περιτομή εφαρμοζόταν στους άνδρες από την εποχή της αρχαίας Αιγύπτου. Η απεικόνιση του γυμνού Ηρακλή με Αιγύπτιους αποδεικνύει ότι εφαρμοζόταν από τον 5ο αιώνα π.Χ

Ποιοι έκαναν περιτομή στην αρχαιότητα; Η απάντηση κρύβεται στην καρδιά της Αθήνας και μάλιστα στην Αίθουσα 55 του μεγαλύτερου ελληνικού μουσείου, του Εθνικού Αρχαιολογικού.

Μέσα στην πλειάδα των εντυπωσιακών και γεμάτων γοητευτικές παραστάσεις αγγείων, δύσκολα το μάτι θα σταθεί σε μια αττική ερυθρόμορφη πελίκη. Το αγγείο, που μοιάζει με αμφορέα χωρίς λαιμό,  την εποχή που κατασκευάστηκε (περί το 470 π.Χ.) χρησιμοποιείτο πιθανότατα για τη μεταφορά λαδιού ή κρασιού. Κάποιες φορές έβαζαν σε αυτό, σύμφωνα με μαρτυρίες, και την τέφρα των νεκρών.

Σε αυτό το, ύψους μόλις 34 εκατοστών, αγγείο από τις Θεσπιές Βοιωτίας απεικονίζεται μια περιπέτεια του Ηρακλή. Ο μυθικός ήρωας στο δρόμο για να πραγματοποιήσει έναν από τους άθλους του – να κλέψει τα μήλα των Εσπερίδων – έκανε και κάποιες άλλες καλές πράξεις.

Ελευθέρωσε τον Προμηθέα από τα δεσμά του στον Καύκασο, στο βουνό όπου οι θεοί τον είχαν δέσει και καταδικάσει να του τρώει ένας αετός το συκώτι. Ακόμη, απάλλαξε την ανθρωπότητα από τον σκληρό και αφιλόξενο βασιλιά της Αιγύπτου Βούσιρι.

Η ιστορία έχει ως εξής: Επί 9 χρόνια λιμός έπληττε την Αίγυπτο, ώσπου ο κύπριος μάντης Φράσιος συμβούλεψε τον Βούσιρι να θυσιάζει κάθε χρόνο κάποιον ξένο στον Δία για να σταματήσει το κακό.

Ο βασιλιάς άρχισε να σφάζει κάθε ξένο που επισκεπτόταν τη χώρα του ξεκινώντας από τον ίδιο τον μάντη.

Ο Ηρακλής περνώντας από την Αίγυπτο – κατά άλλη εκδοχή, πηγαίνοντας να αρπάξει τα βόδια του Γηρυόνη – οδηγήθηκε με πονηριά στον βωμό, όπου τον περίμεναν σκλάβοι τελείως φαλακροί, με κοντό και χοντρό λαιμό, ρυτιδωμένα, παχουλά πρόσωπα και έχοντας κάνει περιτομή.

Η διαφορά στον τρόπο που αποδίδεται το πέος του Ηρακλή και των δούλων είναι εμφανής.

Κι αυτό διότι στην Αίγυπτο η περιτομή ήταν γνωστή ήδη από το 1550 π.Χ., όπως μαρτυρά ένας από τους αρχαιότερους και σημαντικότερους για ιατρικά θέματα παπύρους που έχουν βρεθεί ως σήμερα.

Περιτομή έχει διαπιστωθεί και σε μούμιες και πιστεύεται πως αποτελούσε τελετουργική πράξη που εκτελείτο αρχικά από ιερείς προς ιερείς. Στη συνέχεια, στη διαδικασία εντάχθηκαν βασιλείς, πολεμιστές και αργότερα όλος ο αρσενικός πληθυσμός, με αποτέλεσμα στα χρόνια που κατασκευάσθηκε το συγκεκριμένο αγγείο, τον 5ο αιώνα π.Χ., να αποτελεί πλέον χαρακτηριστικό των Αιγυπτίων.

Τα εύσημα όμως για να αποδοθεί αυτή η τόσο σημαντική λεπτομέρεια πάνω στο αγγείο πρέπει να αποδοθούν στον αγγειογράφο που είναι γνωστός ως «ζωγράφος του Πανός».

Ο καλλιτέχνης όχι μόνο γνώριζε αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Αιγυπτίων, αλλά κατάφερε να αποδώσει τη μυθολογική σκηνή με ζωηρές κινήσεις και γρήγορο ρυθμό αποδεικνύοντας πως διέθετε μεγάλο ταλέντο.

Για την ιστορία, τελικά, ο Ηρακλής έσπασε τα δεσμά του, σκότωσε τόσο τον αφιλόξενο Βούσιρι όσο και τους ακολούθους του και συνέχισε το ταξίδι του.

Η αρχαία παράδοση της περιτομής

Λέγεται πως όταν ο Πυθαγόρας επισκέφθηκε την Αίγυπτο, αναγκάστηκε να κάνει περιτομή για να του επιτραπεί η είσοδος στους ναούς.

Η τεχνική και η τελετουργική σημασία της περιτομής μεταδόθηκαν από τους αρχαίους Αιγύπτιους στους Εβραίους πριν από το 1300 π.Χ.

Ο Ηρόδοτος δεν μπορούσε να πει αν η πατρότητα της περιτομής ανήκε στους Αιθίοπες ή τους Αιγύπτιους, διότι και στους δυο λαούς η συγκεκριμένη παράδοση είναι πολύ παλιά.

Εκτός από τους Αιγυπτίους, στην αρχαιότητα περιτομή έκαναν και οι Σύριοι της Παλαιστίνη και οι Φοίνικες.

Πηγή: «Αρχαία κρυμμένα μυστικά», επιμέλεια: Μαίρη Αδαμοπούλου

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Το μυστήριο με τα κρανία που είχαν τρύπες. Νέες μελέτες δείχνουν ότι οι επεμβάσεις δεν γίνονταν μόνο για κακώσεις και αιματώματα στον εγκέφαλο, αλλά και σε τελετουργίες για την απελευθέρωση του νου από τα «κακά πνεύματα»