Η πειρατεία στην αρχαιότητα ήταν νόμιμη και δείγμα ανδρείας. Οι πρώτοι πειρατές: ο Οδυσσέας, ο τύραννος της Σάμου Πολυκράτης και ο Ναύπλιος, ο ιδρυτής του Ναυπλίου

H ιστορία της πειρατείας είναι τόσο παλιά, όσο και η εμπορική ναυτιλία. Υπήρξαν εποχές που η πειρατεία ήταν τόσο αποδεκτή όσο και ο πόλεμος, αφού ακόμη και βασιλείς δεν την θεωρούσαν ντροπή. Οδυσσέας, Πολυκράτης ο Σάμιος και ο Ναύπλιος, ο ιδρυτής του Ναυπλίου. Ξεκινώντας από την αρχαία Ελλάδα οι Αθηναίοι ήταν οι πρώτοι που την πάταξαν συστηματικά για να προστατεύσουν τα προϊόντα τους.

Η λέξη πειρατής προέρχεται από το πειράω – πειρώ, που  που σημαίνει επιχειρώ, κάνω κάτι παράτολμο. Αρχικά λοιπόν, οι πειρατές δεν έκαναν κάτι μεμπτό. Στην αρχαιότητα θεωρούνταν ανδρείοι, άρα άξιοι σεβασμού.  Βέβαια, αρκετές φορές, είναι δυσδιάκριτα τα όρια  ανάμεσα στην πειρατεία ως παράνομη και αποδεκτή δραστηριότητα.  Τις περισσότερες φορές τουλάχιστον για τα προκλασσικά χρόνια βλέπουμε ότι και τα ίδια τα κράτη ασκούν την πειρατεία.

Τα αίτια της πειρατείας

Η φτώχεια είναι που οδήγησε αρχικά  λαούς της θάλασσας στην πειρατεία. Αρχικά, είναι κάτοικοι περιοχών που δεν υπάρχει εύφορη γη, δεν υπάρχουν μεταλλεία. Επομένως, η θάλασσα είναι η μόνη διέξοδος. Το εμπόριο στην αρχή και στην συνέχεια η ναυτική γνώση, οδηγούν στην πειρατεία. Όταν οι άνθρωποι ανακάλυψαν ότι  μπορούν με ένα πλωτό μέσο να πάνε από τη μία πλευρά στην άλλη φυσικά,  γεννήθηκε η επιθυμία να αρπάξουν και κάποια προϊόντα που είχε η μία πλευρά και να τα φέρουν στην άλλη.

Ως παλιοί ψαράδες και ναυτικοί, οι πειρατές γνώριζαν καλά τη θάλασσα και τα δρομολόγια, καθώς και τα σημεία που σταματούσαν οι εμπορικοί στόλοι.  Στον αρχαίο κόσμο τουλάχιστον μέχρι τα προκλασικά χρόνια η ναυσιπλοΐα γινόταν κυρίως, κατά μήκος των ακτών, οπότε τα ορμητήρια των πειρατών βρίσκονταν στις ακτές. Τους βοηθούσε δε το γεγονός ότι διέθεταν μικρά πλοία, που τα ονόμαζαν περιπαικτικά μυοπάρωνες, δηλαδή ποντίκισια πλοία, και περίμεναν  τα διερχόμενα πλοία από τα ορμητήρια τους.

Στα αρχαία χρόνια ο φόβος και ο τρόμος των καπετάνιων ήταν οι περίφημοι ναυαγιστές. Δρούσαν κυρίως τη νύχτα, ανάβοντας φωτιές με σκοπό να προσελκύσουν τα διερχόμενα πλοία. Οι καπετάνιοι, είτε νομίζοντας ότι πρόκειται για ένα άλλο πλοίο είτε άνθρωποι, οι οποίοι ζητούν βοήθεια, οδηγούσαν  τα πλοία σε ύφαλου, αυτά κολλούσαν ή βυθίζοντα και τότε επέδραμαν κατά των πλοίων για να τα λαφυραγωγήσουν.

Οι πειρατές δεν άρπαζαν μόνο εμπορεύματα αλλά οτιδήποτε τους έλειπε. Ο Όμηρος, ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης περιγράφουν αρπαγές γυναικών, αφού οι πειρατές είχαν έλλειψη γυναικών.

Οδυσσέας, ο «πρώτος» πειρατής…

Η πρώτη αναφορά που έχουμε σε πειρατεία  είναι στα ομηρικά κείμενα που αναφέρονται στο 13^ο αιώνα π.Χ. και στον Οδυσσέα. Ο ίδιος  εξομολογείται στον Εύμαιο,  τον πιστό του χοιροβοσκό, όταν επιστρέφει  στην Ιθάκη και του λέει ότι ο ίδιος ήταν πειρατής. Ομολογεί με περηφάνια ότι έκανε επιδρομές με τα πλοία και τους άντρες του στην Αίγυπτο, προκειμένου να αποκτήσει πλούτη. Ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη με έναν μεγάλο θησαυρό, ισχυριζόμενος ότι του τον πρόσφεραν οι Φαίακες. Το πιο πιθανό όμως είναι να επιδόθηκε σε διάφορες πειρατικές δραστηριότητες στη περιοχή της Μεσογείου, όπως έκαναν και άλλοι ηγεμόνες την εποχή της κατάρρευσης του Μυκηναϊκού κόσμου.

Πολυκράτης ο Σάμιος, ο ηγέτης πειρατής…

Ένας από τους πιο γνωστούς πειρατές δεν ήταν ένας κοινός κακοποιός, αλλά ο τύραννος της Σάμου Πολυκράτης, που έκανε  τεράστια περιουσία από πειρατικές επιδρομές. Πρόκειται για μια πολυσχιδή και ισχυρή προσωπικότητα, που αντιλαμβάνεται νωρίς την γεωστρατηγική αξία της Σάμου. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και αμυντικό αναλυτή κ. Ιωάννη Θεοδωράτο, η Σάμος ήταν ένα άγονο και άπορο νησί, ο Πολυκράτης αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την πειρατεία ως μέσο πλουτισμού του ιδίου αλλά και του νησιού, και κάνει κάτι το οποίο δεν το έχει αποτολμήσει ποτέ κάποιος .

Είχε δημιουργήσει στόλο από 100 περίπου πλοία τις λεγόμενeς πεντηκοντόρους,  πλοία με πενήντα κουπιά, αλλά και αρκετά σημαντικό στράτευμα με  περίπου χίλιους οπλίτες. Αυτό του έδινε την δυνατότητα να κάνει επιδρομές σε όλα τα γύρω παράλια .

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Πολυκράτης δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε Έλληνες και ξένους και έτσι επιτίθεται σε πολλά νησιά του Αιγαίου, ενώ οι επιδρομές του φτάνουν μέχρι την Αθήνα και την Αλεξάνδρεια.  Αυτοί που κατάφεραν να σταματήσουν την δράση του ήταν οι Πέρσες, οι οποίοι του πρόσφεραν  μία σατραπεία στην άκρη της Μικράς Ασίας και με αυτό τον τρόπο εγκατέλειψε την πειρατεία.

Πειρατής και ο ιδρυτής του Ναυπλίου

Ο Ναύπλιος θεωρείται ο πρώτος ναυαγιστής . Ήταν  γιος του Παλαμήδη, ο οποίος είχε σκοτωθεί πολύ άσχημα στον Τρωικό Πόλεμο με λιθοβολισμό. Ο Ναύπλιος εξαιρετικά ταραγμένος από την κατάληξη του αποφάσισε να εκδικηθεί κάθε πλοίο που θα γύριζε από την Τροία.  Δείχνοντας ψεύτικα σινιάλα για εκδίκηση, τα πλοία βυθίζονταν  στις ξέρες  ή σε απόκρημνες περιοχές και στη συνέχεια τα λεηλατούσε.

Η πειρατεία  εξελίχθηκε σε ένα ακήρυκτο πόλεμο με συνέπειες και στο εμπόριο, αφού οι ληστρικές επιδρομές στα εμπορικά πλοία επηρεάζουν τα κέρδη των ισχυρών πόλεων όπως  η Αθήνα, η οποία αποφασίζει να προστατεύσει αποτελεσματικά τις θαλάσσιες οδούς, μέσω της Αθηναϊκής Συμμαχίας της Δήλου με στόχο να ενοποιηθούν οι ασφαλείς εμπορικοί δρόμοι.

Διαβάστε επίσης: Το πλοίο που βγήκε στη στεριά. Άντεξε την πρόσκρουση, την ανταρσία, την πειρατεία και έπλευσε μέχρι τα βαθιά «γεράματα»