Η ολέθρια μάχη του Πέτα που έβαλε σε κίνδυνο την επανάσταση. Ήταν απόφαση του Μαυροκορδάτου που θέλησε να γίνει στρατηγός

Στις 4 Ιουλίου 1822 έγινε μία από τις πιο οδυνηρές μάχες για τους επαναστατημένους Έλληνες στο χωριό Πέτα, λίγα χιλιόμετρα ανατολικά της Άρτας. Στη μάχη αναμετρήθηκαν τα Οθωμανικά στρατεύματα κόντρα στους Έλληνες και το ένοπλο σώμα των Φιλελλήνων.

Οκτώ χιλιάδες Οθωμανοί στρατιώτες συνεπικουρούμενοι από σώματα μισθοφόρων Τουρκαλβανών εναντίον δυο χιλιάδων Ελλήνων αγωνιστών και του Τάγματος των Φιλελλήνων, που προσφέρθηκε να πολεμήσει στον Αγώνα για Ανεξαρτησία.

Η ολέθρια έκβαση της μάχης επηρέασε τους Σουλιώτες για τη συνέχιση του απελευθερωτικού αγώνα στην Ήπειρο.

Το ιστορικό πλαίσιο πριν από τη μάχη 

Η μάχη του Πέτα αποφασίστηκε από τον Μαυροκορδάτο αν και δεν είχε πολεμική εμπειρία, σε μια περίοδο όπου οι Σουλιώτες βρίσκονταν σε δεινή θέση.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ως πρόεδρος του Εκτελεστικού «ήρχισε τον ανταγωνισμό προς τον Δ. Υψηλάντη, τον οποίον ήθελε να υπερτερήση και ως στρατιωτικόν».

Οι εξελίξεις στην περιοχή ήταν ραγδαίες και σημαντικές.  Ο Χουρσίτ πασάς κατ΄ εντολή του Σουλτάνου Μαχμούτ Β’, εγκλώβισε και εξόντωσε τον Αλή Πασά στις 24 Ιανουαρίου 1822. Το Πασαλίκι των Ιωαννίνων διαλύθηκε και οι Σουλιώτες βρέθηκαν σε αδιέξοδο, καθώς κατέρρευσε η εύθραυστη συμμαχία τους με τους Τουρκαλβανούς του Αλή ενάντια στις Σουλτανικές δυνάμεις.

Στη συνέχεια ο Χουρσίτ στράφηκε εναντίον τους με 14.000 άνδρες πεζικό και αρκετό ιππικό.  Οι Σουλιώτες πολέμησαν γενναία και μπροστά στις υπέρτερες δυνάμεις ακολούθησαν τακτική σύμπτυξης. Προκειμένου να κερδίσουν χρόνο αποσύρθηκαν στο Σούλι. Οργάνωσαν αντίστασή στα εξωτερικά οχυρά του Σουλίου, τον Αβαρίκο, την Κιάφα, και τα Χόικα, και εμπόδισαν κάθε προσπάθεια κατάληψής τους.

Ο νέος πασάς της Ηπείρου, ο Ρεσίτ Πασάς Κιουταχής, θέλοντας να δώσει ένα τέλος στις επαναστατικές δράσεις στην περιοχή, ενέτεινε την πολιορκία του Σουλίου. Υπό την πίεση της συνεχούς πολιορκίας, οι Σουλιώτες αναγκάστηκαν να ζητήσουν τη βοήθεια του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και του Μάρκου Μπότσαρη.

Ήταν η κατάλληλη στιγμή για τον Φαναριώτη πολιτικό να αναλάβει και στρατιωτική δράση.

Ο στρατάρχης πλέον Μαυροκορδάτος, έστειλε τον Μάρκο Μπότσαρη με 1.200 άνδρες προς βοήθεια των Σουλιωτών. Οι υπόλοιποι 1.500, χωρίς τον Μαυροκορδάτο, προχώρησαν προς την Άρτα, καταλαμβάνοντας το χωριό Πέτα.

Ο Ομέρ Βρυώνης συνάντησε το ολιγάριθμο στράτευμα του Μάρκου Μπότσαρη στην Πλάκα, στις 29 Ιουνίου, όπου δόθηκε η Μάχη της Πλάκας. Οι Οθωμανοί υπερίσχυσαν και ο Μπότσαρης οπισθοχώρησε στο Πέτα έχοντας χάσει 100 άνδρες.

Η μάχη

Τη νύχτα της Δευτέρας 3ης προς την 4η Ιουλίου 1822, ο οθωμανικός τακτικός στρατός με επικεφαλής τους πασάδες Μεχμέτ Ρεσίτ Κιουταχή και Ισμαήλ Πλιάσα, ξεκίνησε από την Άρτα με κατεύθυνση το ορεινό χωριό Πέτα.

Οι δυνάμεις των Ελλήνων με πολεμιστές των Μπότσαρη, Βαρνακιώτη, Μακρυγιάννη, Βλαχόπουλου, Ίσκου, Γάτσου και άλλων οπλαρχηγών, οι οποίες δεν ξεπερνούσαν συνολικά τους δύο χιλιάδες αγωνιστές, τοποθετήθηκαν ως εφεδρείες σε γειτονική κορυφογραμμή και οι δυνάμεις των Φιλελλήνων και Επτανησίων με το πυροβολικό τους ανέλαβαν το ρόλο της εμπροσθοφυλακής.

Σε γειτονικό λόφο βρισκόταν ο Γώγος Μπακόλας με τους πολεμιστές του.

Η μάχη άρχισε τα χαράματα και διήρκεσε μέχρι το απόγευμα. Αρχικά, η ελληνική πλευρά φαινόταν ότι είχε αποκτήσει το πλεονέκτημα, καθώς απέκρουε επιτυχώς τις οθωμανικές επιθέσεις. Ξαφνικά, στον λόφο που βρισκόταν ο Μπακόλας εμφανίστηκαν 80 Τούρκοι σημαιοφόροι.

Οι Έλληνες θεώρησαν πως ο Μπακόλας τους πρόδωσε. Άλλωστε κυκλοφορούσαν ήδη φήμες περί συνεργασίας του Μπακόλα με τις αντίπαλες δυνάμεις. Σε συνδυασμό με την αργοπορημένη διαταγή οπισθοχώρησης, οι Οθωμανοί βρήκαν την κατάλληλη ευκαιρία να επιτεθούν.

Η πανωλεθρία των Φιλελλήνων

Οι Φιλέλληνες που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της μάχης το πλήρωσαν ακριβά. Πρώτος έπεσε νεκρός ο Ιταλός διοικητής του τακτικού στρατεύματος, Πιέτρο Ταρέλλα και το Σύνταγμα άρχισε να οπισθοχωρεί. Τότε ανέλαβε επικεφαλής ο Γερμανός στρατηγός Νόρμαν, ο οποίος δέχτηκε ένα βόλι στο στήθος και μεταφέρθηκε στα μετόπισθεν.

Το σώμα των Φιλελλήνων και των Επτανήσιων παρά τις γενναίες προσπάθειες να αποκρούσει τον εχθρό, ισοπεδώθηκε. Από τους εθελοντές σκοτώθηκαν 160 Επτανήσιοι και το ένα τρίτο των Φιλελληνικών δυνάμεων.

Έντεκα Πολωνοί Φιλέλληνες που είχαν διαφύγει προσωρινά, οχυρώθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του χωριού, αλλά εντοπίστηκαν από τους Οθωμανούς και βρήκαν τραγικό θάνατο.

Διαβάστε ακόμα: Ο τραυματισμός του Καραϊσκάκη στα γεννητικά του όργανα στη μάχη στο Κομπότι Άρτας. Ανέβηκε σε ένα βράχο και έδειξε τα οπίσθια του στους εχθρούς

Ο Γάλλος αξιωματικός Mignac αποτέλεσε μια ακόμη ηρωική μορφή της μάχης. Φορώντας μια εντυπωσιακή στολή, οι Τούρκοι θεώρησαν ότι ήταν ο αρχηγός των Φιλελλήνων, Νόρμαν, και τον κυνηγούσαν για να τον συλλάβουν ζωντανό. Εκείνος αρνιόταν να παραδοθεί και με το σπαθί του απέκρουε γενναία τους εχθρούς.

Έχοντας υποστεί δεκάδες τραύματα, σχεδόν ετοιμόρροπος συνέχιζε να πολεμά. Όταν πια δεν μπορούσε να σταθεί όρθιος, ακούμπησε σε μια ελιά και με το σπαθί του λέγεται πως εξουδετέρωσε δεκάδες Τούρκους. Όταν πια το σπαθί του έσπασε, έκοψε μόνος το λαιμό του.

Μετά βίας γλίτωσαν 25 Φιλέλληνες, οι οποίοι κατάφεραν να καταφύγουν μέσω μίας ορεινής αφύλακτης διάβασης στα παρακείμενα υψώματα. Οι υπόλοιποι αιχμαλωτίστηκαν και βασανίστηκαν.

Μεταξύ άλλων υποχρεώθηκαν να μεταφέρουν τα κομμένα κεφάλια των νεκρών συναγωνιστών τους στην Άρτα. Στη πολύωρη διαδρομή ήταν αναγκασμένοι να περπατούν γυμνοί. Όταν έφτασαν στην Άρτα, αποκεφαλίστηκαν κι αυτοί πλην ενός.

Οι λίγοι επιζήσαντες με επικεφαλής τον γενναίο στρατηγό Νόρμαν επέστρεψαν κακήν κακώς στο στρατόπεδο. Παρουσιάστηκε στον Μαυροκορδάτο και του ανέφερε τα εξής: “Τα χάσαμε όλα, Υψηλότατε, εκτός απ’ την τιμή μας!”  

Τα λάθη

Οι απώλειες της ελληνικής πλευράς στο Πέτα ήταν οι χειρότερες σε σύγκριση με κάθε άλλη μάχη κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επανάστασης.

Οι Φιλέλληνες αξιωματικοί θέλησαν να αποδώσουν την ήττα τους στη φυγή των άτακτων ελληνικών ομάδων από το πεδίο της μάχης, κάτι που επέτρεψε στην Τουρκική πλευρά να περικυκλώσει το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλα, τις μονάδες, δηλαδή, που είχαν παραμείνει παρατεταγμένες στις θέσεις τους.

Το κύριο αίτιο της ήττας ήταν η λάθος τακτική

Οι δύο στρατοί ήταν διαφορετικής νοοτροπίας και δεν μπορούσαν να συνεργαστούν. Ο άτακτες ελληνικές μονάδες από τη μια και το Τάγμα των Φιλελλήνων με το Σύνταγμα Ταρέλα από την άλλη.

Διαβάστε ακόμα: «Σαπούνι Υψηλάντης», «λικέρ Μεσολόγγι», επιτραπέζια παιχνίδια με την επανάσταση του 1821 και τραπουλόχαρτα με ήρωες. Η διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας μέσα από τη δημόσια ιστορία

Ένα άλλο λάθος που έκρινε την τύχη της μάχης, λέγεται πως ήταν ο τρόπος που πολεμούσαν οι Ευρωπαίοι. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί συμβούλεψαν τους Φιλέλληνες να κάνουν ταμπούρια (οχυρώματα) και αυτοί απάντησαν πως “έχουν τα στήθη τους για ταμπούρια και πως ξέρουν και αυτοί να πολεμούν”.

Έτσι πολλοί οπλαρχηγοί αποχώρησαν από το Πέτα, όπως ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και ο Κολοκοτρώνης.

Μετά τη μάχη ο Μάρκος Μπότσαρης, με τους εναπομείναντες του εκστρατευτικού σώματος, υποχώρησε στο Μεσολόγγι μαζί με τον Μαυροκορδάτο. Ο Μπακόλας, όταν πληροφορήθηκε τις κατηγορίες εναντίον του, συναντήθηκε με τον Μαυροκορδάτο, ο οποίος τον έκρινε αθώο. Άλλωστε και η δίκη που πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τον αθώωσε.

Ο Μπακόλας όμως, έχοντας υποστεί τις αμφισβητήσεις και την περιφρόνηση από τους συντρόφους του, απομονώθηκε για ένα διάστημα και τελικά στράφηκε προς τους Τούρκους και μέχρι το τέλος του Αγώνα δεν επέστρεψε στο ελληνικό στρατόπεδο.

_{αρχική φωτογραφία: Wikipedia}

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Ο έρωτας του αγωνιστή του 1821 Δημοτσέλιου με τη Ρηνιώ. Η πανέμορφη κοπέλα ντύθηκε άνδρας και ανέβηκε στα βουνά για να γλυτώσει από τον Αλή Πασά. Το τέλος της