Η ομαδική λιποθυμία 35 γυναικών σε εργοστάσιο της Ν. Φιλαδέλφειας. Αποδόθηκε σε μαζική υστερία επειδή ήταν γυναίκες!

Γράφει ο συνεργάτης μας, ιστορικός ερευνητής Στέφανος Μίλεσης

Το εργοστάσιο ΧΡΥΣΑΛΛΙΣ, ήταν στη Νέα Φιλαδέλφεια και παρήγαγε μεταξωτά. Λίγους μήνες πριν τον πόλεμο συνέβη ένα πρωτοφανές γεγονός μαζικής λιποθυμίας εργαζομένων γυναικών.

Το παράξενο περιστατικό του 1939

Το 1939 η εργάτρια Γεωργία Μούντζου λιποθύμησε στο προαύλιο του εργοστασίου. Ήταν μεσημέρι και μόλις οι εργάτριες είχαν βγει για διάλειμμα. Οι υπόλοιπες εργάτριες, όταν έβγαιναν στο προαύλιο και την αντίκριζαν έπεφταν στο πλακόστρωτο επίσης λιπόθυμες!

Όταν οι υπάλληλοι των γραφείων άρχισαν να βγαίνουν τρέχοντας για να δουν τι συμβαίνει με κατάπληξη είδαν ότι στο προαύλιο υπήρχαν λιπόθυμες εργαζόμενες ή γυναίκες που ήταν σε έξαλλη κατάσταση. Κάτι σαν υστερία.

Αμέσως ειδοποιήθηκε ο Σταθμός Α’ Βοηθειών. Οι σειρήνες δεκάδων ασθενοφόρων που κατέφθαναν στο εργοστάσιο έδωσαν την εντύπωση στους κατοίκους της περιοχής ότι είχε συμβεί πολύνεκρο δυστύχημα. Κόσμος συγκεντρώθηκε έξω από το εργοστάσιο και αμέσως έφθασε και η αστυνομία. Όμως παρά τις εξετάσεις που ακολούθησαν δεν βρέθηκε κάποια αιτία που να μπορεί να προκαλέσει λιποθυμική κατάσταση.

Οι εργάτριες που λιποθύμησαν έφταναν τις 35, ενώ η ηλικία τους κυμαινόταν μεταξύ 15 και 26 ετών.

Τα πορίσματα των εξετάσεων

Ο ιατρός Κανελλόπουλος που τις εξέτασε, ερμήνευσε το φαινόμενο της ομαδικής λιποθυμίας, κάνοντας λόγο περί υστερικής κρίσης! Οι γυναίκες, κατά την άποψή του, επειδή είχαν ευπαθές νευρικό σύστημα και επίπονη εργασία, λιποθυμούσαν επηρεαζόμενες η μια από την άλλη.

Ωστόσο αργότερα  άλλοι ιατροί έδωσαν μια διαφορετική εξήγηση. Είπαν ότι οι εργάτριες για ώρες έμεναν ακίνητες, με σταθερό βλέμμα στις ατράκτους των κλωστηρίων που περιστρέφονταν με μεγάλη ταχύτητα. Έτσι επέβλεπαν μήπως το νήμα κοπεί. Μόλις ξαφνικά άκουσαν τις φωνές βγήκαν απότομα από το “λήθαργο” και την ακινησία. Τρέχοντας στο προαύλιο συνέβη το εξής: από την πολύωρη ακινησία και το σταθερό τοπίο των μηχανών, πέρασαν αιφνιδιαστικά στην ένταση και την απότομη κίνηση με αποτέλεσμα τη ζάλη, τον ίλιγγο και την πτώση.

Εξήγηση, που μάλλον ακούγεται πιο λογική, από την γενική διάγνωση της μαζικής υστερίας, επειδή είναι γυναίκες.

Η Ελληνική μεταξουργία άνθιζε στην προπολεμική εποχή. Ένας από τους πιο σημαντικούς εργοστασιάρχες ήταν ο επιχειρηματίας Στυλιανός Παπαδόπουλος. Δίκαια έλαβε και το χαρακτηρισμό “Πατέρας της Μεταξοβιομηχανίας” αφού ήταν ο ιδρυτής της εταιρείας “ΧΡΥΣΑΛΛΙΣ” που είχε εργοστάσια μεταξιού από το Νέο Φάληρο ως την Μακεδονία.

Το εργοστάσιο ΧΡΥΣΑΛΛΙΣ

Το πρώτο εργοστάσιο ΧΡΥΣΑΛΛΙΣ ιδρύθηκε το 1901 στον Πειραιά και το 1908 μεταφέρθηκε στο Νέο Φάληρο. Ακολούθησε το 1927 δεύτερο εργοστάσιο στη Νέα Φιλαδέλφεια το οποίο ως μέγεθος ήταν εντυπωσιακό. Ως περιοχή είχε επιλεγεί ώστε να τροφοδοτείται με νερό από τον Ποδονίφτη, απαραίτητο στοιχείο σε μια μεταξουργία και φυσικά οι πρόσφυγες ήταν πρόσφορο εργατικό δυναμικό και γνώστες της διαδικασίας.

Ο ιδιοκτήτης Στυλιανός Παπαδόπουλος ωστόσο στην πορεία βρέθηκε κατηγορούμενος για φοροδιαφυγή με αποτέλεσμα να κλονιστεί η υγεία του και τελικά στις 30 Σεπτεμβρίου 1927 να οδηγηθεί στην αυτοκτονία.