Η ομαδική εκτέλεση 136 πατριωτών στον Καρακόλιθο ως αντίποινα για το αντάρτικο στα βουνά της Ρούμελης. Το γερμανικό δόγμα της ομαδικής ευθύνης και οι δολοφονίες αμάχων

του ιστορικού Απόστολου Δημητριάδη

Διερχόμενος τον δρόμο από την Λιβαδειά για την Αράχωβα, ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με ένα επιβλητικό μνημείο στον Καρακόλιθο.

Στο σημείο αυτό σταματάει ο χρόνος και η γλυκύτητα της φύσης. Είναι σημείο εκτέλεσης, στο πλαίσιο των αντιποίνων των Γερμανών εναντίον του άμαχου πληθυσμού, του ανθού της νεολαίας.

Γερμανική εξουσία

Το Φθινόπωρο του 1943 κύριο ζήτημα για το Γερμανικό Επιτελείο Ομάδας Στρατιών «Ε» που ενεργούσε στα Βαλκάνια υπό τον Αυστριακό Αντιστράτηγο Αλεξάντερ Λερ ήταν η αντιμετώπιση του Αντάρτικου, που συνεχώς αύξανε την επιρροή του στον πληθυσμό με επιτακτική ανάγκη την πίεση των Δυνάμεων του Άξονα. Μετά την ήττα στο Στάλινγκραντ, οι Γερμανοί άρχισαν τη μεγάλη φυγή από την Ρωσική ενδοχώρα. Στο πλαίσιο αυτό, έφθασαν στην Ελλάδα δυνάμεις που πολεμούσαν στο μέτωπο του Καυκάσου, όπως η 1η Ορεινή Μεραρχία Εντελβάις, με σκοπό την απόκρουση πιθανής Συμμαχικής απόβασης στην Ελλάδα και τον αφοπλισμό των Ιταλών.

Οι Γερμανοί στρατιώτες ομολογουμένως αντίκρυσαν την βία και τις κακουχίες του Πολέμου. Σ΄αυτή την ασφυκτική πίεση των πολεμικών πεδίων περπατούσαν μέρες συνεχόμενα χωρίς ύπνο. Το Ανώτερο Γερμανικό Επιτελείο χορηγούσε μεθαμφεταμίνη στους στρατιώτες, το Pervitin, για να βρίσκονται σε υπερδιέγερση και να πολεμούν χωρίς σταματημό.

Οι πρώτες μεγάλες επιχειρήσεις

Το 22ο Σώμα Στρατού συντόνισε μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην Ήπειρο υπό την ονομασία Panzer, Leopard, Puma, επιφέροντας ελάχιστα οφέλη. Όπως και οι επιχειρήσεις στην Πελοπόννησο, της 117 Μεραρχίας Ορεινών Καταδρομών Γέγκερ , υπό τις οδηγίες του σκληρού διοικητή Καρλ Φον Λε Σουίρ υπεύθυνου για την καταστροφή των Καλαβρύτων.

Για να καλύψουν το κενό εξουσίας, οι Γερμανοί αποφασίζουν να δημιουργήσουν τα Τάγματα Ασφαλείας. Αναπτύχθηκαν 4 τάγματα Ευζώνων στην Κεντρική Ελλάδα, οι οποίοι εκτός τις ωμότητες εναντίον των αμάχων, αποτελούσαν και άριστοι πληροφοριοδότες των Ναζί.

Σ΄αυτό συντέλεσε και η έλευση της Γκεστάπο στην Αθήνα. Αδίστακτοι, χωρίς δικαστικές διαδικασίες ,εκτελούσαν ανεξέλεγκτα αντιστασιακούς και αθώους πολίτες. Τον Γιούργκεν Στρόοπ, φανατικό αντισημίτη και υπαίτιο της διάλυσης του Γκέτο της Βαρσοβίας, διαδέχθηκε ο Βάλτερ  Σιμάνα, και η σκιά του, ο Βάλτερ Μπλούμε, Διοικητής του Τάγματος Θανάτου 7α στην περιοχή Βίλνας, με μαζικές δολοφονίες Εβραίων.

Η αξιοποίηση των κατάλληλων πληροφοριών αποτελούσε πρωταρχικό σκοπό για τις υπηρεσίες αντικατασκοπείας των Γερμανών. Εμφανίζονται οι πράκτορες «V», άντρες  και γυναίκες, με σκοπό να παρεισφρήσουν στην Αντίσταση ως λιποτάκτες. Το έργο τους όμως έμοιαζε ασήμαντο μπροστά στις πληροφορίες των δωσίλογων, των λαθρεμπόρων και των Οίκων Ανοχής.

Τα αντίποινα

Η λογική των Αντιποίνων είχε ως σκοπό τον εκφοβισμό του πληθυσμού για να αποσύρει την στήριξη του στο Αντιστασιακό κίνημα. Ήδη, από την Κατάληψη της Κρήτης, ο Κουρτ Στουντέντ, στρατηγός της Λουφτβάφε, είχε υποδείξει την συμπεριφορά εναντίον του άμαχου πληθυσμού στις περιπτώσεις των εκτελέσεων στο Κοντομαρί, στην καταστροφή της Κανδάνου και του Αλικιανού Χανίων. Το παράδοξο όμως είναι ότι τις εντολές Αντιποίνων δεν τις έδιναν φανατικοί Ναζί, αλλά άνθρωποι θρήσκοι και χαμηλών τόνων όπως ο Διοικητής της 12ης Στρατιάς Βίλχελμ Λίστ.

Στον Καρακόλιθο

Τα γεγονότα του Καρακόλιθου, τον Απρίλιο του 1944, ξεκινούν από την Λαμία. Στις 23 Απριλίου 1944, την Ημέρα των Εορτών του Αγίου Γεωργίου, στήνεται Μπλόκο. Οι κάτοικοι της Λαμίας που ήταν πάνω από δεκατεσσάρων ετών διατάχθηκαν να συγκεντρωθούν στην Κεντρική Πλατεία, και με την υπόδειξη ενός δωσίλογου άντρα με κουκούλα, οδηγήθηκαν 35 ύποπτοι στις φυλακές, μία εκ των οποίων ήταν στην Λιβαδειά.

Στις 25 Απριλίου 1944 γερμανική πομπή από την Λιβαδειά, με Γερμανούς αξιωματικούς και συνοδούς μοτοσικλετιστές δέχθηκε επίθεση από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ στο στενό πέρασμα του Καρακόλιθου.

Το αποτέλεσμα της σύντομης  μάχης ήταν να χτυπηθούν θανάσιμα ένας Συνταγματάρχης και ένας συνοδός.  Εξοργισμένοι οι Γερμανοί, διατάζουν 134 κρατουμένους από τις φυλακές της Λιβαδειάς να εκτελεστούν στο σημείο επίθεσης μεταξύ των οποίων και οι πολίτες από την Λαμία. Στην διαταγή, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΒΗΜΑ στις 2 Μαΐου 1944, γνωστοποιείται και η ριζική καταστροφή του χωριού Κυριάκι, στον Ελικώνα.

Το δόγμα της συλλογικής ευθύνης

Το δόγμα συλλογικής ευθύνης απέδωσε ελάχιστα αποτελέσματα. Οι τουφεκισμοί και η ποινή θανάτου στην αγχόνη απέφερε μηδαμινά στρατηγικά και στρατιωτικά οφέλη . Ενδεικτικό του κλίματος πανικού των Δυνάμεων Κατοχής ήταν η κήρυξη της Πελοποννήσου ως Εμπόλεμη Ζώνη, στις 16 Μαΐου 1944.

Ο Βάλτερ Μπλούμε, σκοτεινή προσωπικότητα της Γκεστάπο, πρότεινε την «Θέση του Χάους». Όχι μόνο κατά την φυγή των Γερμανικών δυνάμεων να ανατιναχτούν σημαντικές υποδομές όπως λιμάνια, σταθμοί ηλεκτρισμού, νερού κ.α., αλλά να εκτελεστεί και η πολιτική εξουσία για να επέλθει πλήρη αναρχία. Η κήρυξη ολόκληρης της χώρας ως Εμπόλεμη Ζώνη, τον Σεπτέμβριο του 1944 και η άρνηση του Διοικητή της ομάδα στρατιών «Ε», Αλεξάντερ Λερ, ματαίωσε αυτή την πρόταση.

Η οργή των Ελλήνων, αντίθετα,  πύκνωσε τις τάξεις των Αντιστασιακών κινημάτων όσο εξελισσόταν ο Ολοκληρωτικός Πόλεμος. Πάνω από 1.000 χωριά είχαν ισοπεδωθεί όπως και οι σοδειές, που ήταν αναγκαίες για την σίτιση του πληθυσμού. Η εκτέλεση των 200 πατριωτών στο Χαϊδάρι, η καταστροφή του χωριού Κομμένου στην Άρτα, τα γεγονότα στα Καλάβρυτα και στον Χορτιάτη, η Σφαγή του Διστόμου έγιναν φυλαχτό στη συλλογική μνήμη εναντίον της καταπάτησης των ανθρωπίνων αξιών.

Στη μνήμη του εκτελεσμένου στον Καρακόλιθο, Αναστασίου Βάλλα.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:  Λίστα με όλα τα χωριά, όπου έγιναν ομαδικές εκτελέσεις και σφαγές στην κατοχή. Το ατιμώρητο έγκλημα της Βέρμαχτ στην Ελλάδα…

αρχική φωτογραφία: art22