Η οικογενειακή φωτογραφία που συμβόλιζε το τέλος του Πολέμου του Βιετνάμ. Στην πραγματικότητα, η οικογένεια ήταν διαλυμένη

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η φωτογραφία Έκρηξη Χαράς (Burst of Joy) είναι μια από τις διασημότερες από τον Πόλεμο του Βιετνάμ. Απαθανατίζει τη στιγμή που ένας επαναπατρισμένος Αμερικανός αεροπόρος που είχε αιχμαλωτιστεί από τους Βορειοβιετναμέζους συναντά μετά από πεντέμιση χρόνια την οικογένειά του. Η φωτογραφία υποτίθεται ότι καταγράφει τη χαρά της συζύγου και των παιδιών του, που υποδέχονται τον αεροπόρο. Όμως, στην πραγματικότητα, η φωτογραφία υποκρύπτει ένα οικογενειακό δράμα.

“Επιχείρηση Επαναπατρισμός”

Στις 27 Ιανουαρίου 1973 οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν με το Βόρειο Βιετνάμ τις Συμφωνίες του Παρισιού βάσει των οποίων θα ξεκινούσαν να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από το Βιετνάμ. Στο ίδιο πλαίσιο, οι Βορειοβιετναμέζοι συμφώνησαν να απελευθερώσουν όλους τους Αμερικανούς αιχμαλώτους. Κάποιοι απ’ αυτούς κρατούνταν στο Βόρειο Βιετνάμ ακόμη και επτά χρόνια. Για τον επαναπατρισμό των 591 Αμερικανών αιχμαλώτων, οι Βορειοβιετναμέζοι έδωσαν άδεια στους Αμερικανούς να στείλουν μια στρατιωτική αποστολή στο Ανόι για να κανονίσει τη μεταφορά τους στις ΗΠΑ.

Οι Αμερικανοί έδωσαν την κωδική ονομασία «Επαναπατρισμός» (Homecoming) στην επιχείρηση αυτή. Είναι μία σπάνια περίπτωση στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία όπου η κωδική ονομασία μιας επιχείρησης περιγράφει ακριβώς τον στόχο της!

Στις 14 Μαρτίου 1973 αναχώρησε αεροπορικώς με αμερικανικό στρατιωτικό μεταγωγικό από το Ανόι  η πρώτη ομάδα Αμερικανών αιχμαλώτων που απελευθερώθηκαν από το Βόρειο Βιετνάμ. Αποτελούνταν από 20 στρατιωτικούς με επικεφαλής τον αντισμήναρχο Ρόμπερτ Στιρμ που είχε συλληφθεί αιχμάλωτος τον Οκτώβριο του 1967 όταν το βομβαρδιστικό του καταρρίφθηκε πάνω από το Ανόι. Οι απελευθερωμένοι αιχμάλωτοι έφθασαν στην αμερικανική βάση Κλαρκ στις Φιλιππίνες όπου πέρασαν από ιατρικές εξετάσεις.

Στην αεροπορική βάση Τράβις

Τρεις μέρες αργότερα, στις 17 Μαρτίου 1973, το αεροπλάνο τους προσγειώθηκε στην αεροπορική βάση Τράβις στην Καλιφόρνια. Εκεί τους ανέμεναν σχεδόν 400 μέλη των οικογενειών τους, καθώς και δεκάδες δημοσιογράφοι, φωτογράφοι και τηλεοπτικά συνεργεία.

Μόλις κατέβηκε από το αεροπλάνο, ο αντισμήναρχος  Στιρμ έδωσε στον διάδρομο του αεροδρομίου μία σύντομη ομιλία εκ μέρους των αιχμαλώτων που είχαν επιστρέψει από το Βιετνάμ. Τότε προς το μέρος του Στιρμ άρχισαν να τρέχουν τα τέσσερα παιδιά του και τελευταία η γυναίκα του, Λορέτα. Όλοι τους έδειχναν να είναι πολύ χαρούμενοι.

“Έκρηξη Χαράς”

Αυτή όμως που φαινόταν η πιο ενθουσιώδης ήταν η Λόρι, η 15χρόνη κόρη του αντισμηνάρχου. Έτρεχε πρώτη μέσα σε έξαλλη χαρά για να αγκαλιάσει τον πατέρα της με απλωμένα χέρια.

Ο Σλάβα Βέντερ, φωτογράφος του Ασοσιέιτεντ Πρες που βρισκόταν στην τελετή επαναπατρισμού των Αμερικανών αιχμαλώτων κατάλαβε αμέσως ότι θα έβγαζε συγκινητικές φωτογραφίες. Έτρεξε κοντά στο σημείο που ήταν ο Στiρμ και πρόλαβε να τραβήξει έξι φωτογραφίες πριν τα παιδιά πέσουν πάνω στον πατέρα τους και τον αγκάλιασουν. Μισή ώρα αργότερα, ο Βέντερ εμφάνισε τις φωτογραφίες σε μια τουαλέτα της αεροπορικής βάσης.

Μία απ’ αυτές τράβηξε την προσοχή του έμπειρου φωτογράφου. Της έδωσε τον τίτλο Έκρηξη Χαράς και την έστειλε αμέσως στο Ασοσιέιτεντ Πρες. Την επόμενη μέρα ήταν στα πρωτοσέλιδα σχεδόν όλων των εφημερίδων στον κόσμο. Το 1974 ο Βέντερ κέρδισε το Βραβείο Πούλιτζερ για τη φωτογραφία του.

Η Λόρι Στιρμ

Για τους Αμερικανούς, η φωτογραφία συμβόλιζε το τέλος της ανάμιξής τους στον Πόλεμο του Βιετνάμ. Επιπλέον, ήταν ίσως η μόνη χαρούμενη από ένα γεγονός που μέχρι τότε είχε απαθανατιστεί με εικόνες πολέμου και φρίκης. Πρωταγωνίστρια στη φωτογραφία του Βέντερ είναι ένα όμορφο κορίτσι που δείχνει την αγάπη της στον πατέρα που είχε χρόνια να δει. Σε αυτή οι Αμερικανοί είδαν το μέλλον που δεν θα το σκίαζε πια ένας ξένος πόλεμος που τους είχε οδηγήσει σε σοβαρή εσωτερική κρίση και διχόνοια.

Η μορφή της Λόρι Στιρμ έγινε γρήγορα διάσημη και αγαπητή. Μάλιστα, απέκτησε το παρατσούκλι «πεταχτούλα», εξαιτίας της στάσης του σώματός της που ήταν σαν πετάει προς τον πατέρα της για να τον αγκαλιάσει!

Ένας διαλυμένος γάμος

Αυτό που οι Αμερικανοί δεν γνώριζαν ήταν ότι η οικογένειά του είχε διαλυθεί. Η επανένωση είχε στηθεί επίτηδες ως εργαλείο προπαγάνδας για το αμερικανικό κοινό.

Την ίδια μέρα που ο αντισμήναρχος Ρόμπερτ Στιρμ απελευθερώθηκε από την αιχμαλωσία, και τρεις μέρες πριν φτάσει στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένας Αμερικανός στρατιωτικός ιερέας που είχε σταλεί στο Ανόι με την αποστολή που θα παραλάμβανε τους πρώτους αιχμαλώτους, παρέδωσε στον Στιρμ ένα γράμμα από τη σύζυγό του.

Σε αυτή, τον ενημέρωνε ότι ο γάμος τους είχε τελειώσει, αγαπούσε ένα άλλο άνδρα και του ζητούσε διαζύγιο για να μπορέσει να παντρευτεί ξανά.

Ο Στιρμ εξεπλάγην γιατί όλα τα προηγούμενα χρόνια που ήταν αιχμάλωτος, η γυναίκα του του έγραφε ότι τον αγαπούσε και ότι μαζί με τα παιδιά τους τον περίμεναν να γυρίσει.

Οι εραστές της Λορέτας

Στην πραγματικότητα, η Λορέτα είχε ξεκινήσει να συνάπτει ερωτικές σχέσεις με διαφορετικούς άνδρες λίγο καιρό αφότου ο άνδρας της καταρρίφθηκε και συνελήφθη αιχμάλωτος από τους Βορειοβιετναμέζους.

Στα πεντέμιση χρόνια της αιχμαλωσίας του αντισμηνάρχου, η γυναίκα του στις ΗΠΑ είχε πολλούς ερωτικούς συντρόφους. Μάλιστα, είχε κρατήσει τους δεσμούς της κρυφούς με αποτέλεσμα ακόμη και οι εραστές της να θεωρούν ότι ήταν οι μοναδικοί άνδρες της ζωής της! Το αποτέλεσμα ήταν να είχε τουλάχιστον τρεις προτάσεις γάμου ταυτόχρονα!

Τα πήρε όλα και έφυγε!

Λίγο μετά την επιστροφή του στις ΗΠΑ, ο αντισμήναρχος Στίρμ χώρισε τη Λορέτα. Αν και στο δικαστήριο αποδείχτηκε ότι η γυναίκα του υπήρξε υπεύθυνη για τη διάλυση του γάμου, το διαζύγιο βγήκε υπέρ της. Το δικαστήριο έλαβε υπόψη του ότι για τα πεντέμιση χρόνια που ο Στιρμ ήταν αιχμάλωτος πολέμου, η Λορέτα είχε επωμιστεί όλα τα οικογενειακά βάρη και μεγάλωνε μόνη της τα τέσσερα παιδιά τους.

Έτσι το δικαστήριο αποφάσισε ότι έκανε καλά που κράτησε τους μισθούς του για τα χρόνια που ήταν αιχμάλωτος και υπολογίστηκε σε περίπου 140,000 δολάρια.

Επιπλέον, το δικαστήριο της επιδίκασε το οικογενειακό σπίτι και αυτοκίνητο, 40% από τη σύνταξη που θα έπαιρνε όταν θα αποστρατευόταν, καθώς και 300 δολάρια μηναία διατροφή. Η φροντίδα των δύο μικρότερων παιδιών πήγε στη μητέρα τους. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι η Λορέτα θα έπρεπε να επιστρέψει στον σύζυγό της μόνο 1500 δολάρια από τα χρήματά του καθώς εκείνη τα είχε ξοδέψει σε ταξίδια αναψυχής με τους εραστές της. Έξι μήνες μετά το διαζύγιο, η Λορέτα παντρεύτηκε ένα γιατρό.

Η κρυμμένη φωτογραφία

Καθώς ο αντισμήναρχος Στιρμ δεν είχε πια δικό του σπίτι, αναγκάστηκε να μείνει με τη μητέρα του στο σπίτι της. Μαζί τους μετακόμισαν η μεγάλη κόρη του, Λόρι, και ο μεγαλύτερος αδελφός της. Είχαν ζητήσει από το δικαστήριο να μείνουν με τον πατέρα τους. Ο Στιρμ προήχθη σε σμήναρχο και αποστρατεύτηκε το 1977. Παντρεύτηκε ξανά αλλά χώρισε και από τη δεύτερη γυναίκα του. Η Λορέτα πέθανε το 2010.

Όταν το 1974 ο Βέντερ κέρδισε το Βραβείο Πούλιτζερ για τη φωτογραφία του Έκρηξη Χαράς, όλα τα μέλη της οικογένειας που εμφανίζονται στη φωτογραφία έλαβαν αντίγραφα με την υπογραφή του. Τα παιδιά του Στιρμ την έχουν σε περίοπτη θέση στα σπίτια τους. Όμως, ο Ρόμπερτ Στιρμ την έχει κρυμμένη σ’ ένα μπαούλο γιατί δεν θέλει να βλέπει την πρώην γυναίκα του.

Σε τηλεοπτική δημοπρασία

Στις 2 Ιανουαρίου 2023, η Λόρι Στιρμ, το 15χρόνο κορίτσι στη φωτογραφία Έκρηξη Χαράς, 65 χρονών γιαγιά πια, εμφανίστηκε στην εκπομπή της αμερικανικής τηλεόρασης Antiques Roadshow, όπου γίνονται χρηματικές εκτιμήσεις αντικών.

Ενδιαφερόταν να πληροφορηθεί για την αξία των αντικειμένων και της στολής που ο πατέρας της είχε ως αιχμάλωτους πολέμου στο Βόρειο Βιετνάμ. Επίσης, είχε και ένα αντίγραφο της περίφημης φωτογραφίας με την υπογραφή του φωτογράφου.

Όπως αναφέρθηκε στην εκπομπή, τα αντικείμενα σε μια δημοπρασία θα έπιαναν γύρω στα 2500-3000 δολάρια, αν και «η ιστορική αξία τους είναι ανεκτίμητη». Με την ευκαιρία αυτή, η Λόρι ενημέρωσε τους Αμερικανούς ότι ο πατέρας ήταν πια 89χρονών και καλά στην υγεία του.

Δείτε εδώ το απόσπασμα της εκπομπής με τη Λόρι Στιρμ