Η νεαρή τραγουδίστρια του Αττίκ που θεωρήθηκε εχθρός της Ελλάδας, αλλά στην Ιταλία διώχθηκε ως κατάσκοπος

του συνεργάτη μας ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Η Λουΐζα Ποζέλλι υπήρξε μια σπουδαία ερμηνεύτρια στην ελαφρά μουσική σκηνή της Αθήνας, κύρια κατά την προπολεμική περίοδο.

Η σταδιοδρομία της είχε ξεκινήσει στην Θεσσαλονίκη από την παιδική της ηλικία. Την ωθούσε στα καλλιτεχνικά ο Ιταλός πατέρας της.

Την ανακάλυψε ο Αττίκ και την ενέταξε στο πρόγραμμα της «Μάντρας». Της αφιέρωσε πολλά τραγούδια και σύντομα η Ποζέλλι έγινε το κέντρο της ύπαρξής του.

Η αποκήρυξη της ιταλικής της υπηκοότητας

Όταν ξέσπασε ο Ελληνο-Ιταλικός πόλεμος η Λουΐζα Ποζέλλι λόγω της ιταλικής της καταγωγής βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Παρότι ήταν γεννημένη στην Ελλάδα, είχε αποκτήσει την ιταλική υπηκοότητα λόγω του πατέρα της.

Ένα χρόνο πριν από την κήρυξη του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου, είχε υποβάλλει αίτηση για να πολιτογραφηθεί Ελληνίδα. Όμως οι καλλιτεχνικές της δραστηριότητες την έκαναν να παραμελήσει την διαδικασία. Ήταν πολύπλοκη και απαιτούσε πολλές διατυπώσεις και χρόνο που η Ποζέλλι τότε δεν διέθετε.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος η Ποζέλλι αποκήρυξε δημόσια την ιταλική της υπηκοότητα, όπως έκαναν και πολλοί Δωδεκανήσιοι.

Στο τέλος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να εγκατασταθεί στην Ιταλία.

Η Οδύσσεια της Ποζέλλι στην Ιταλία

Στην Ιταλία η αστυνομία με την άφιξή της, την συνέλαβε! Η ιταλική πρεσβεία στην Ελλάδα είχε δημιουργήσει φάκελο με στοιχεία παρακολούθησής της. Αποκάλυπτε πως η Ποζέλλι πραγματικά είχε αποκηρύξει δημόσια την ιταλική της υπηκοότητα.

Παρέθετε αποκόμματα από ελληνικές εφημερίδες με την Ποζέλλι να επαναλαμβάνει πως ήταν Ελληνίδα και ποτέ δεν θα έπαυε να είναι. Η ιταλική αστυνομία της απηύθυνε κατηγορία για κατασκοπεία!

Το σκεπτικό της κατηγορίας ήταν ότι ο υπουργός ασφαλείας Μανιαδάκης την είχε επίτηδες στείλει στην Ιταλία για να διενεργήσει κατασκοπία.

Ένα μήνα η Ποζέλλι κλείστηκε σε ιταλικές φυλακές, μαζί και η πατρική της οικογένεια. Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς, οι Ιταλοί άρχισαν να ερευνούν για στοιχεία που θα αποδείκνυαν την ενοχή της.

Καθώς δεν βρήκαν τίποτα, πέρα από την αποκήρυξη της ιταλικής υπηκοότητας, αναγκάστηκαν να την αφήσουν ελεύθερη. Όμως τον πατέρα της συνέχιζαν να τον έχουν φυλακισμένο.

Ο καλλιτεχνικός της αποκλεισμός στην Ιταλία

Κανένας Ιταλός επιχειρηματίας δεν τολμούσε να την προσλάβει, από φόβο μήπως του κλείσουν την επιχείρηση οι αρχές. Όπου πήγαινε να ζητήσει εργασία, της απαντούσαν θυμίζοντάς την αποκήρυξη της ιταλικής της υπηκοότητας. Το φάσμα της φτώχειας και της πείνας πλανιόταν πάνω από την ύπαρξή της.

Περιπλανήθηκε στην ιταλική επαρχία μήπως έβρισκε εργασία εκεί. Ήταν αναγκασμένη οπουδήποτε μετέβαινε εκτός Ρώμης, να παρουσιάζεται στην αστυνομία για να δίνει παρουσία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι επιχειρηματίες να λαμβάνουν οδηγίες -μέσω των τοπικών αρχών- για να μην την προσλαμβάνουν.

Οι φήμες για την Ποζέλλι

Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα διάφορες φήμες και διαδόσεις κυκλοφορούσαν σχετικές με την τύχη της. Μια διάδοση ήθελε να έχει σκοτωθεί από τον αδελφό της γιατί δήθεν ήταν κατάσκοπος της Ιταλίας και διατηρούσε κρυφά έναν ασύρματο.

Άλλη φήμη ήθελε να έχει συλληφθεί από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι γιατί θεωρήθηκε ότι ενεργούσε κατασκοπία υπέρ των Ελλήνων!

Το Ποζελλάκι του Αττίκ βρέθηκε είτε να είναι κατηγορούμενο από τους Ιταλούς, είτε από τους Έλληνες. Σε όλη την διάρκεια του πολέμου και της κατοχής, η τύχη της Ποζέλλι ήταν άγνωστη στους Έλληνες. Όσα ακούγονταν για αυτήν ήταν ανεπιβεβαίωτα.

Αποδείχθηκε ότι τις φήμες τις διέδιδαν αντίζηλοι του καλλιτεχνικού κύκλου που είχαν φθονήσει τη γρήγορη άνοδό της που κατά την άποψή τους οφειλόταν στην αγάπη του Αττίκ.

Το επεισόδιο του 1943

Ένα από τα πολλά γεγονότα δίωξης της Ποζέλλι στην Ιταλία, έφτασε να καταγραφεί και από τις ιταλικές εφημερίδες. Το 1943 κατάφερε επιτέλους να προσληφθεί σε ένα θίασο που περιόδευε. Σε έναν σταθμό της περιοδείας ο θίασος έφτασε στο Τορίνο.

Την ώρα που η Ποζέλλι βρισκόταν στη σκηνή σε ένα από τα μεγάλα θέατρα της πόλης, μια γυναικεία φωνή ακούστηκε να φωνάζει:

«Έξω η Ποζέλλι. Είναι Ελληνίδα. Δεν έχει δικαίωμα να τραγουδάει σε ιταλικό θέατρο…».

Οι μισοί από τους θεατές ζητούσαν να κατέβει από τη σκηνή, ενώ οι άλλοι μισοί την παρότρυναν να συνεχίσει. Αποτέλεσμα ήταν να προκληθεί διένεξη που κατέληξε σε συμπλοκή. Επενέβη η ιταλική αστυνομία και συνέλαβε την γυναίκα που την είχε αποδοκιμάσει και ξεκίνησε τα επεισόδια.

Αποδείχθηκε πως προερχόταν από τον καλλιτεχνικό χώρο και ήταν αντίζηλος της Ποζέλλι. Την έλεγαν Γιολάντα Ροντζέρι. Η δυστυχισμένη Ποζέλλι καταδιωκόταν και στην Ιταλία από ανθρώπους του χώρου της, όπως και στην Ελλάδα…

Απαγόρευση προβολής ταινίας

Μια κινηματογραφική εταιρεία την προσέλαβε για ταινία. Όταν όμως ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα, εκδόθηκε απαγόρευση προβολής. Το ιταλικό υπουργείο εσωτερικών είχε πληροφορηθεί πως πρωταγωνίστρια ήταν η Ελληνίδα Ποζέλλι. Την εποχή εκείνη οι Σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στην Ιταλία.

Μια νέα περίοδος αρχίζει

Ένας κύκλος θριαμβευτικής πορείας άρχιζε να διαγράφεται για την Ποζέλλι στην Ιταλία. Όσοι μέχρι τότε διώκονταν, τιμήθηκαν και με το παραπάνω. Προσελήφθη σε δύο θέατρα της Ρώμης. Στο ένα εμφανιζόταν αποκλειστικά για τα συμμαχικά στρατεύματα, ενώ στο άλλο είχε βραδινή παράσταση. Τότε ήταν που για πρώτη φορά Έλληνες έμαθαν για την τύχη της Ποζέλλι.

Τραγούδια στα Ελληνικά

Σε μια από τις βραδινές εμφανίσεις της στο «Σπλεντόρε» Έλληνες θαμώνες άρχισαν να της φωνάζουν να τους τραγουδήσει το «Μοναξιά». Και εκείνη ανταποκρίθηκε και τραγούδησε στα ελληνικά μπροστά στην κατάμεστη από Ιταλούς πλατεία του θεάτρου.

Έκτοτε κάθε βράδυ στο θέατρο ανάμεσα στους θαμώνες βρίσκονταν και πολλοί Έλληνες. Η παρουσία τους οδήγησε τον επιχειρηματία, να επιτρέψει στην Ποζέλλι να ερμηνεύει και ελληνικά τραγούδια.

Το «Κορόιδο Μουσολίνι» και το «Πού είσαι ρε Μπενίτο» ακούγονταν πλέον στο μεγαλύτερο θέατρο της Ρώμης.

Οι Ιταλοί που πρώτα την καταδίωκαν και ζητούσαν να εγκαταλείψει τη σκηνή, τώρα την άκουγαν αμίλητοι. Έλληνες και πολλοί Ελληνοαμερικανοί που υπηρετούσαν στο συμμαχικό στρατό τραγουδούσαν τα βράδια μαζί της στα ελληνικά.

Ο δισταγμός της Ποζέλλι να επιστρέψει στην Ελλάδα

Η Ποζέλλι με τις εμφανίσεις της έγινε η «μασκότ» των Ελλήνων στην Ιταλία. Μεταφερόταν με αεροπλάνο στα διάφορα στρατόπεδα για να τους τραγουδήσει.

Ο ραδιοφωνικός στρατός των συμμάχων EWSA μετέδιδε καθημερινώς τα τραγούδια της. Και κάθε φορά που η Ποζέλλι ερμήνευε το «Μοναξιά» βούρκωνε από νοσταλγία για την Ελλάδα και τη χρυσή εποχή που είχε ζήσει προπολεμικά.

Κάθε φορά όμως που Έλληνες την ρωτούσαν αν θα επέστρεφε ξανά στην Ελλάδα, εκείνη απαντούσε μονολεκτικά «Διστάζω!». Φοβόταν την επιστροφή καθώς θυμόταν το φθόνο που είχε αντιμετωπίσει από τους συναδέλφους της, «… τόσο πολύ με πικράνανε».

Η Ποζέλλι χρειάστηκε 11 χρόνια για να καταφέρει να νικήσει τις φοβίες της και να επιστρέψει στην Ελλάδα. Το 1951 πραγματοποίησε στην Ελλάδα έκτακτες εμφανίσεις κι ύστερα επέστρεψε στην Ιταλία. Μέχρι το θάνατό της το 2007 διατήρησε λίγες μόνο επαφές με καλλιτέχνες από την Ελλάδα.

(Πηγή πρώτης φωτογραφίας ανάρτησης: Στέφανος Μίλεσης)