Η Ναυμαχία της Σάμου. Όταν ο ελληνικός στόλος ανάγκασε σε άτακτη φυγή τον τουρκικό στόλο, που θρήνησε 1000 απώλειες

Το καλοκαίρι του 1824, στα πλαίσια της εκστρατείας του στο Αιγαίο, ο οθωμανικός στόλος επιχειρούσε να ενωθεί με τον αιγυπτιακό, ώστε να συμπλεύσουν μέχρι την Πελοπόννησο, με στόχο την καταστολή της Επανάστασης. Το σχέδιο έδειχνε πως πάει καλά. Η επιτυχής άλωση των Ψαρών και η σφαγή των χιλιάδων χριστιανών κατοίκων ήταν η ιδανική έναρξη της εκστρατείας των οθωμανών. 

Η Σάμος, όμως, αναχαίτισε το ηθικό των αντιπάλων. Όχι μόνο κατάφερε να αντισταθεί στην πολιορκία αλλά ανάγκασε τους Οθωμανούς να οπισθοχωρήσουν και να μην επιχειρήσουν ξανά εισβολή. Ιστορικοί και ερευνητές συμφωνούν πως το κλειδί της επιτυχίας ήταν η καλή και προμελετημένη οργάνωση της άμυνας του νησιού από τον ηγέτη του νησιού Λογοθέτη Λυκούργο, σε συνδυασμό με την επιδεξιότητα των αγωνιστών.

Οι πρώτες μέρες της οθωμανικής επίθεσης

Στις 29 Ιουλίου 1824, διακόσια πλοία του οθωμανικού στόλου, υπό τη διοίκηση του Χοσρέφ Πασά, κατέφτασαν στη Σάμο. Τα περισσότερα στην περιοχή του Καρλοβασίου. Οι ταχυδρόμοι της εποχής, οι “πεζόδρομοι” όπως ονομάζονταν, μετέφεραν τα νέα σε κάθε γωνιά του νησιού. Σύσσωμοι οι κάτοικοι “ενωπλίσθησαν προς αντίστασιν κατά του εχθρού”.

Την επόμενη ημέρα, 30 Ιουλίου 1824, πλοία του ελληνικού στόλου, προερχόμενα κυρίως από την Ύδρα και τις Σπέτσες και υπό τη διοίκηση του Υδραίου καραβοκύρη Γεωργίου Σαχτούρη, καθώς έπλεεαν ανοιχτά της Ικαρίας κατευθυνόμενα προς τη Σάμο, εντόπισαν σαράντα μικρά πλοία. Είκοσι εξ αυτών έφεραν τουρκική σημαία. Η Ελληνική μοίρα κατεδίωξε τα καράβια και τα ανάγκασε να φύγουν μακριά.

Διαβάστε ακόμα: Η ναυμαχία του Καφηρέα όταν 20 ελληνικά πλοία νίκησαν 3 φρεγάτες και 48 πολεμικά πλοία των Οθωμανών. Η άτακτη φυγή του τουρκικού στόλου

Το βράδυ οι ελληνικές δυνάμεις ανασυγκροτήθηκαν στο νησί. Ο στόλος τους πλέον είχε ενισχυθεί και με τα ψαριανά πυρπολικά του Κανάρη, τα οποία είχαν αγκυροβολήσει στο νησί την ίδια μέρα προς ενίσχυση των επαναστατημένων Σαμιωτών.

Στις 31 Ιουλίου 1824, Υδραίοι, Σπετσιώτες και Ψαριανοί καθώς έπλεαν τα τουρκικά παράλια, νοτιοανατολικά της Σάμου, είδαν πλήθος στρατευμάτων έτοιμα προς αποβίβαση σε δύο βρίκια (παλαιότερα πολεμικά ιστιοφόρα) και πλήθος μικρών πλοίων. Αμέσως κατάλαβαν ότι προορίζονταν για τη Σάμο. Η επέμβαση των επαναστατημένων καραβοκύρηδων και ναυτών ανάγκασε τα οθωμανικά στρατεύματα να κόψουν τις άγκυρες και να τραπούν σε άτακτη φυγή.

Τις επόμενες τρεις μέρες, οι μάχες μεταξύ τουρκικού και ελληνικού στόλου συνεχίζονταν. Στόχος των Ελλήνων ήταν να εμποδίσουν την τουρκική απόβαση στη Σάμο, αν όχι κατατροπώνοντας τον αντίπαλο στόλο, έστω αναγκάζοντας τον σε οπισθοχώρηση.

Η ναυμαχία

Στις 4 Αυγούστου κατέπλευσε ο Οθωμανικός στόλος με είκοσι δύο μεγάλα πλοία κατά του ελληνικού, που μετρούσε δεκαέξι.  Στην ελληνική πλευρά επικράτησε αρχικά διχογνωμία. Οι πιο διστακτικοί δεν ενέκριναν το σενάριο της επίθεσης. Οι πιο γενναίοι, ανάμεσά τους ο Γεώργιος Σαχτούρης και ο Ανδρέας Μιαούλης, έτρεχαν από το ένα πλοίο στο άλλο, προκειμένου να πείσουν τα πληρώματα για την επερχόμενη ναυμαχία.

Το πρωί της 5 Αυγούστου, ο Χοσρέφ Πασάς διέταξε γενική επίθεση. Ακολούθησε σκληρή μάχη με τα πυρπολικά να πρωταγωνιστούν. Σύντομα, ο Κανάρης, τιμώντας το προσωνύμιο του “μπουρλοτιέρη”, μαζί με τον Δημήτριο Τσαπέλη και άλλους θαρραλέους αγωνιστές, πυρπόλησε τρεις τουρκικές φρεγάτες. Τη φρεγάτα “Μπρουλότ-Κορκμάζ” (Ατρόμητος στο Πυρπολικό), ένα “φρεγαδόνι Τριπολίνικον” κι ένα μεγάλο “Τουνεζίδικο βρίκι”.

Παρά την αριθμητική υπεροχή των Οθωμανών, οι Έλληνες κατάφεραν να αποδιοργανώσουν τον εχθρό και να αποκτήσουν σημαντικό πλεονέκτημα στο Αιγαίο. Ο Χοσρέφ Πασάς αναγκάστηκε να τερματίσει τη ναυμαχία και να οπισθοχωρήσει προς το Αγαθονήσι. Είχε άλλωστε χάσει τουλάχιστον 100 κανόνια, τρία πλοία και περίπου χίλιους στρατιώτες.

Η Ναυμαχία της Σάμου διασφάλισε την ανεξαρτησία του νησιού, καθώς οι Οθωμανοί δεν επιχείρησαν να επιτεθούν για δεύτερη φορά. Ωστόσο, παρά την ενεργό συμμετοχή της στον Αγώνα για Ανεξαρτησία, η Σάμος δεν συμπεριελήφθη στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, παρά το 1913, κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου.

Ο εορτασμός της νίκης

Η ελληνική νίκη στη Ναυμαχία της Σάμου συνέπεσε με την ορθόδοξη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Ο στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης του νησιού, Λυκούργος Λογοθέτης και η Γενική Συνέλευση των Σαμίων αποφάσισαν να μεταβάλλουν την επίσημη σφραγίδα της περιοχής, ώστε να συνδεθούν τα δύο γεγονότα. Η επιγραφή έγραφε πλέον

ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΑΜΟΝ ΕΣΩΣΕ ΕΚΤΗ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

Αποφάσισαν ακόμη την ανέγερση ομώνυμου ναού στην περιοχή του Κάστρου. Από το 1824 μέχρι και σήμερα, η μέρα της νικητήριας ναυμαχίας γιορτάζεται στον συγκεκριμένο ναό και θεωρείται εθνική γιορτή του νησιού.

_{αρχική φωτογραφία: Πίνακας του Παναγιώτη Ζωγράφου με την καθοδήγηση του Μακρυγιάννη. (Πηγή: Wikipedia)}

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Οι ναυτικές σημαίες της Επανάστασης και των καπεταναίων. Τι συμβόλιζε το φίδι, η κουκουβάγια και γιατί είχαν ως σύμβολο ακόμη και την ημισέληνο;