Η μυστηριώδης πόλη της ερήμου στην οποία οι δρόμοι ανήκαν στους άνδρες και οι ταράτσες στις γυναίκες

του συνεργάτη μας, ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Η Λιβυκή πόλη Γκανταμές ήδη από την προ-ρωμαϊκή εποχή αποτελούσε σταθμό για τα καραβάνια της ερήμου.

Ευρισκόμενη στο μέσο της ερήμου της Σαχάρας, από τον 7^ο αιώνα μ.Χ. και μετά καταλήφθηκε από επτά αραβικές φυλές με επικρατέστερη την φυλή των Τουαρέγκ, που θεωρούνταν οι «ευγενείς» της ερήμου.

Η Γκανταμές διακρίθηκε από τη χαρακτηριστική δόμηση των σπιτιών της καθώς κατασκευάστηκαν από λασπότουβλα, ασβεστόλιθο, φοίνικα και ασβέστη. Τετράγωνα ως προς το σχήμα με ταράτσες που στις τέσσερις άκρες τους έφεραν σχήματα που θύμιζαν «κέρατα».

Στενοί δρόμοι με τα κυβόσχημα σπίτια σχεδόν να ενώνονται και να δημιουργούν ανόμοια υψομετρικά επίπεδα, όμοια με τεράστια σκαλοπάτια. Αυτά όμως δεν ήταν απροσπέλαστα, όταν κάποιος ήθελε να μεταβεί από τη μια ταράτσα στην άλλη.

Ενώ όμως το δίκτυο των δρόμων δημιουργούσαν έναν λαβύρινθο, στις αλληλοσυνδεόμενες στέγες των σπιτιών είχε αναπτυχθεί μια κοινωνία διαφορετική από εκείνη των δρόμων. Διότι οι δρόμοι της πόλης ανήκαν στους άνδρες και αυτό που τελικώς απέμενε για τις γυναίκες ήταν οι ταράτσες!

Η παράδοση απαιτούσε τις γυναίκες στο σπίτι

Οι άνδρες κάθονταν δεξιά και αριστερά των δρόμων καπνίζοντας ατάραχοι τους ναργιλέδες τους. Από το στήθος τους διακρινόταν ένα τεράστιο κλειδί να κρέμεται επιδεικτικά. Ήταν το κλειδί του σπιτιού τους!

Με αυτό τον παράξενο τρόπο, επιδείκνυαν την δύναμή τους, την κυριαρχία που ασκούσαν στο σπίτι τους. Διότι φεύγοντας από αυτό κλείδωναν την εξώπορτα για να μη μπορούν να εξέλθουν οι γυναίκες οι οποίες έμεναν διαρκώς κλεισμένες εντός.

Για αυτό και εσώκλειστες για καιρό γυναίκες επιδίδονταν στην διακόσμηση του εσωτερικού των σπιτιών. Οι τοίχοι καλύπτονταν από περίτεχνα ερυθρά μοτίβα που μοιάζουν με δαντέλες.

Έτσι η πόλη Γκανταμές ενώ εξωτερικά ήταν ολόλευκη και ακτινοβολούσε στον ήλιο -από εκεί και ο προσδιορισμός της ως «Μαργαριτάρι της Ερήμου»- το εσωτερικό τους βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση.

Οι γυναίκες για να σπάσουν την απομόνωση των σπιτιών ανέβαιναν στις ταράτσες τους, οι οποίες επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Αυτή η παράξενη μορφή κοινωνικοποίησης ήταν η μοναδική που θα μπορούσαν να αναπτύξουν οι γυναίκες χωρίς να καταπατήσουν την παράδοση.

Με τον τρόπο αυτό, οι γυναίκες είχαν διαμορφώσει μια κοινωνία αθέατη από τους άνδρες, την κοινωνία της ταράτσας, αναπτύσσοντας τον δικό τους τρόπο επικοινωνίας. Αυτή η διαίρεση του γεωγραφικού χώρου προκαλούσε εντύπωση στους ξένους οδοιπόρους καθώς έβλεπαν τους άνδρες στους δρόμους και τις γυναίκες στις ταράτσες.

Το 1986 η Γκανταμές ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Αρχική φωτογραφία:  googlemaps, ahmed “‫الرحال‬‎” abu