Η μυστηριώδης Ελίζ για την οποία ο Μπετόβεν έγραψε το “Fur Elise”. Τα σενάρια για την γερμανίδα σοπράνο που συνεργάστηκε και ο ανεκπλήρωτος έρωτας για μια μαθήτριά του

Πριν ακόμα κλείσει τα 30, ο Μπετόβεν συνειδητοποίησε ότι είχε αρχίσει να χάνει την ακοή του. Το γεγονός αυτό βύθισε τον μουσικό σε μία βαθιά και χρόνια θλίψη. Απέφευγε τις κοινωνικές συναναστροφές, έμενε κλεισμένος σπίτι του, ενώ οι ζωντανές του εμφανίσεις ήταν πλέον σπάνιες. Σε γράμμα που έστειλε σε φίλο του το 1801 παραδεχόταν ανοιχτά ότι από το μυαλό του είχε περάσει η ιδέα της αυτοκτονίας.

Ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν υπέφερε από χρόνια κατάθλιψη. Flickr

Αυτό που τον κράτησε στη ζωή ήταν το πάθος του για την τέχνη. Τις ατελείωτες ώρες που βρισκόταν απομονωμένος, συνέθετε τις διάσημες συμφωνίες του. Η δημιουργική έξαρση ήταν το μόνο αντίδοτο στην μελαγχολία.

«Για την Ελίζ»

Υπολογίζεται ότι ο Μπετόβεν συνέθεσε το περίφημο έργο του, «Fur Elise» («Για την Ελίζ»), στις 27 Απριλίου του 1810. Τουλάχιστον αυτή η ημερομηνία αναγραφόταν στην χειρόγραφη παρτιτούρα που ήρθε στο φως 40 χρόνια μετά το θάνατό του. Την ανακάλυψε σε μία ιδιωτική συλλογή, ανάμεσα σε άλλες πρόχειρες σημειώσεις, ο μουσικολόγος Λούντβιχ Νολ το 1867 και ανέλαβε να την καθαρογράψει.

Εικάζεται ότι ο Μπετόβεν ήταν δυσλεκτικός. Wikipedia

Δυστυχώς, σήμερα το πρωτότυπο δε σώζεται, καθώς ο Νολ ισχυρίστηκε ότι το έχασε. Έτσι, η διάσημη εκδοχή του «Fur Elise» που έχει καθιερωθεί παγκοσμίως, είναι η αντιγραφή που έκανε ο νεαρός μουσικολόγος με ό,τι ανακρίβειες και αλλαγές ενδέχεται να υπέστη κατά τη διαδικασία. Ανακρίβειες που κατά πάσα πιθανότητα δεν συνέβησαν σκόπιμα. Είναι γνωστό στους μελετητές ότι ο γραφικός χαρακτήρας του Μπετόβεν ήταν πολύ κακός. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο μουσικός είχε κάποια μορφή δυσλεξίας.

Επομένως, δε θα ήταν απίθανο να θεωρήσει κανείς ότι ο Λούντβιχ Νολ διάβασε λάθος τον τίτλο που ο συνθέτης είχε γράψει αδέξια στο πάνω μέρος της σελίδας. Το «Bagatelle No. 25 σε Λα Μινόρε», όπως είναι η επίσημη ονομασία, ήταν ευδιάκριτο. Ωστόσο από κάτω έφερε έναν ασυνήθιστο υπότιτλο:

«Για την Ελίζ», διάβασε ο Νολ. Ωστόσο, στη ζωή του Μπετόβεν δεν υπήρχε καμία Ελίζ.

Ποια είναι η μυστηριώδης Ελίζ;

Η πρώτη θεωρία θέλει το «Ελίζ» να ήταν το χαϊδευτικό της Ελίζαμπεθ Ρόκελ, μιας γερμανίδας σοπράνο με την οποία ο μουσικός είχε συνεργαστεί. Σύμφωνα με τους βιογράφους του, οι δυο τους συναντιόνταν συχνά εκτός όπερας και ο Μπετόβεν είχε αναπτύξει έντονα συναισθήματα για τη νεαρή καλλιτέχνιδα. Δυστυχώς εκείνη δε μοιραζόταν τον ενθουσιασμό του και αναγκαστικά οι δρόμοι τους χώρισαν.

Η δεύτερη –και πιο διαδεδομένη– θεωρία υποστηρίζει ότι η πραγματική παραλήπτρια του κομματιού ήταν η Τερέζα Μαλφάτι, μία μικρή κοπέλα στην οποία ο Μπετόβεν έκανε μαθήματα πιάνου. Ο συνθέτης είχε ερωτευτεί τη δεκαοκτάχρονη μαθήτριά του και το 1810 που εκείνη ενηλικιώθηκε της έκανε πρόταση γάμου. Όπως και στην περίπτωση της σοπράνο, παρότι η Τερέζα τον θαύμαζε αφάνταστα ως καθηγητή και ως μουσικό δεν έτρεφε ερωτικά αισθήματα για το πρόσωπό του. Αντίθετα, λίγο αργότερα προτίμησε να παντρευτεί έναν ευγενή Γερμανό ονόματι Βίλχελμ φον Ντρόσντικ. Έτσι, ο Μπετόβεν βίωσε μία ακόμη ερωτική απογοήτευση.

Αριστερά η Ελίζαμπεθ Ρόκελ και δεξιά η Τερέζα Μαλφάτι. Wikimediamtx Commons

Σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς και μελετητές, το πρωτότυπο χειρόγραφο έγραφε «Fur Therese» και ήταν αφιερωμένο στη νεαρή κοπέλα. Άλλωστε, βρέθηκε ανάμεσα στα προσωπικά της αντικείμενα, γι’ αυτό και ήρθε στο φως μόνο μετά το θάνατό της. Πιθανότατα ο άσχημος γραφικός χαρακτήρας του συνθέτη δυσκόλεψε τον Λούντβιχ Νολ, ο οποίος λανθασμένα πίστεψε ότι έγραφε «Fur Elise».

Μέχρι σήμερα το τοπίο δεν έχει ξεκαθαρίσει και οι απόψεις διίστανται. Όποια και να είναι η πραγματική πηγή έμπνευσης του διάσημου κομματιού, τα γεγονότα δεν αλλάζουν. Στο άκουσμα της πασίγνωστης μελωδίας, το όνομα που συνειρμικά έρχεται στο μυαλό όλων είναι αυτό της Ελίζας. Ακόμη κι αν Ελίζα δεν υπήρξε ποτέ.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikipedia

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Συνέθετε υπέροχες μουσικές αν και ήταν κουφός επί 30 χρόνια. Μπετόβεν, ο πρωτοπόρος αντισυμβατικός συνθέτης με τις εκρήξεις θυμού. Ήταν αντικοινωνικός και μετακόμισε σε 40 σπίτια