Η Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας που γέννησε την επανάσταση. Πώς έμεινε κρυφή από τους Τούρκους

Όταν το Βυζάντιο υποδουλώθηκε στους Τούρκους, οι Έλληνες είχαν ήδη διαμορφωμένη συνείδηση. Προσπάθησαν να διατηρήσουν τη γλώσσα, τη θρησκεία και τις αξίες τους με τη βοήθεια της εκκλησίας. Στις οικογένειες, τις συντεχνίες και στα σχολειά, κρυφά ή φανερά, ζυμωνόταν η ιδέα της λευτεριάς. Η ιστορία δεν είναι ενιαία, ούτε και οι συνθήκες καθώς η οθωμανική κυριαρχία εκτείνεται σε τέσσερις αιώνες.

Αφετηρία της εθνεγερσίας ενάντια στον οθωμανικό ζυγό ήταν η Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας.

Ονομάστηκε έτσι επειδή έγινε στο χωριό Βοστίτσα που ήταν η μεσαιωνική ονομασία του Αιγίου. Το όνομα φαίνεται πως προέρχεται από την σλαβική λέξη «Βόστα-Βοστάν» που σημαίνει «πόλη των Κήπων».

Διεξάχθηκε από τις 26 έως τις 30 Ιανουαρίου του 1821. Σκοπός της συνέλευσης ήταν οι Έλληνες να οργανώσουν την επανάσταση στην Πελοπόννησο και να αποφασίσουν πότε θα ξεσηκωθούν.

Ήταν η πρώτη επίσημη συνέλευση κληρικών και προεστών του Μοριά. Η τοποθεσία της επιλέχθηκε επειδή στο χωριό υπήρχαν λιγότεροι Τούρκοι απ’ ότι σε άλλα μέρη.

Η συνέλευση γίνονταν κάθε φορά σε διαφορετικό σπίτι ώστε οι επαναστάτες να μη κινήσουν τις υποψίες των Τούρκων.

Έγιναν 5 συνεδριάσεις. Η πρώτη στο σπίτι του Α. Λόντου και η δεύτερη στο σπίτι του Α. Δεσποτόπουλου. Όταν ο Δεσποτόπουλος στοχοποιήθηκε από τον Τούρκο διοικητή Σαλήχ η ομάδα κατέφυγε στο Μονύδριο του Αγ. Γεωργίου στην Τέμενη.

Η συνέλευση αριθμούσε περίπου 50 μέλη. Ηγετικές μορφές ήταν πολλά εξέχοντα πρόσωπα της επανάστασης, ο Παπαφλέσσας ως εκπρόσωπος της Φιλικής Εταιρίας και του Υψηλάντη, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, τα αδέρφια Νικόλαος και Ανδρέας Λόντου, οι Επίσκοποι Κερνίκης, Μονεμβασίας και Χριστιανουπόλεως, ο Ηγούμενος του Μεγάλου Σπηλαίου Μπόχαλης και τα αδέρφια Ασημάκης και Ανδρέας Ζαΐμης.

Οι συνεχείς μετακινήσεις των ιερωμένων όμως κίνησαν τις υποψίες των Τούρκων. Έγιναν μαζικές συλλήψεις και ο Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως Γερμανός Ζαφειρόπουλος φυλακίστηκε. Πέθανε στο κελί του από τα βασανιστήρια και έγινε εθνομάρτυρας.

Πρώτες ενέργειες της συνέλευσης

Οι επαναστάτες έπρεπε να συγκεντρώσουν χρήματα για τον αγώνα. Πολλά μέλη του έδωσαν χρήματα και έγινε έρανος στην Πελοπόννησο, με κάθε μυτικότητα.

Ο Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως και ο Αμβρόσιος Φρατζής έδωσαν από 2.000 γρόσια, ο Α. Ζαίμης 3.000, ο Επίσκοπος Προκόπιος 1.500 και ο Σπύρος Χαραλάμπους δώρισε 2.500 στον Σκοπό.

Η συνέλευση είχε αποφασίσει μεταξύ άλλων να ενημερώσει τους προεστούς του Μυστρά, του Φανουρίου, της Αρκαδίας, της Καλαμάτας και της Καρυταίνης για την επανάσταση. Επιστολές γράφτηκαν στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, στον Επίσκοπο Ιγνάτιο και στην Ρωσία.

Αργότερα, ο Ανδρέας Λόντος συγκέντρωσε το πρώτο στρατιωτικό σώμα με 400 άνδρες από την Ρούμελη και την Αιγιάλεια με προσωπικά έξοδα.

Ο ιστορικός Σπυρίδων Λάμπρος έγραψε: «Το Αίγιον υπήρξε η πρώτη πόλις, εκ της οποίας, εκραγείσης της Επαναστάσεως, έφυγαν οι τούρκοι το κατ’ αρχάς έντρομοι». Οι Τούρκοι του Αιγίου εγκατέλειψαν την πόλη και πήγαν στη Φωκίδα καθώς το Αίγιο δεν είχε κανένα τουρκικό φρούριο για να συσπειρωθούν. Είχαν μάθει νωρίτερα ότι οι Τούρκοι των Καλαβρύτων είχαν εγκαταλείψει και εκείνοι έντρομοι την πόλη.

Δεν είναι σίγουρο πότε αναχώρησαν, αλλά ιστορικοί υποστηρίζουν πως έφυγαν στις 24 ή στις 25 Μαρτίου.

Δεν έφυγαν ωστόσο αναίμακτα. Έκαψαν 2 φορές το Αίγιο όταν είχαν πάει για βοήθεια στην Τριπολιτσά που πολιορκούνταν από Έλληνες. Ο πρώτος εμπρησμός έγινε κατά τους πρώτους μήνες τις επανάστασης και ο δεύτερος στις 23 Σεπτεμβρίου πριν την άλωση της Τριπολιτσάς. Λεηλασίες και αρπαγές ακολούθησαν στα χωριά γύρω από την Βοστίτσα.

Αντιδικίες για την ημερομηνία

Το πρώτο θέμα της συνέλευσης ήταν η ημερομηνία της εξέγερσης. Οι αγωνιστές ήρθαν σε ρήξη.

Υπήρχαν δύο γνώμες. Η πρώτη ήταν να επιτεθούν αμέσως στον εχθρό. Ο Παπαφλέσσας και άλλα μέλη υποστήριζαν πως εάν καθυστερήσουν, οι Τούρκοι ήταν πιθανόν να τους καταλάβουν.

Εξάλλου, η μυστικότητα της Φιλικής Εταιρίας είχε ήδη υπονομευτεί.

Η δεύτερη άποψη την οποία πολλοί υποστήριξαν, ήταν ότι η επανάσταση έπρεπε να καθυστερήσει. Υπήρχαν βασικά ζητήματα που έπρεπε να τεθούν υπό έλεγχο, όπως ποιος θα διευθύνει την εξέγερση και τι θα γίνονταν με τη βοήθεια των ξένων δυνάμεων.

Διαβεβαιώσεις ότι πίσω από τη φιλική εταιρεία ήταν η Ρωσία, δεν υπήρχαν από πουθενά αν και όλοι αυτό πίστευαν

Η συνέλευση είχε συμπέσει χρονικά με το Συνέδριο του Λάιμπαχ των κρατών-μελών της Ιεράς Συμμαχίας. Σε αυτό ο Αυστριακός διπλωμάτης Μέτερνιχ προσπάθησε να επαναφέρει την επεμβατική πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων σε επαναστατικά κινήματα, με αφορμή τον ξεσηκωμό της Ισπανίας, της Νάπολης και της Σερβίας.

Η πρώτη άποψη υπερίσχυσε. Οι αγωνιστές έβαλαν στην άκρη τις διαφωνίες τους και ενώθηκαν για τον σκοπό. Η επανάσταση έπρεπε να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν. Και ξεκίνησε από την Καλαμάτα. Στις 17 Μαρτίου του 1821, επαναστάτησαν οι Μανιάτες στην Αερόπολη. Με πάνω από 2.000 αγωνιστές υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και με τον Κολοκοτρώνη, τον Νικηταρά και τον Παπαφλέσσα, η Καλαμάτα έπεσε στις 23 Μαρτίου.

Το λάβαρο, στην αγία Λαύρα ήταν η συμβολική έναρξη για όλη την Πελοπόννησο.

Μάχες και γεγονότα που καθόρισαν την επανάσταση

Σημαντικά γεγονότα και πρόσωπα καθόρισαν την εξέλιξη της επανάστασης και την νίκη των Ελλήνων.

Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα ύψωσε την πρώτη σημαία της επανάστασης στις Σπέτσες στις 3 Απριλίου του 1821. Με τα πλοία πολιόρκησε και κατέλαβε το φρούριο του Ναυπλίου και το κάστρο της Μονεμβασιάς, ενώ συμμετείχε στον αποκλεισμό του Ναβαρίνου. Ήταν από τις ελάχιστες γυναίκες που συμμετείχε ενεργά στην πρώτη γραμμή του μετώπου και μετέφερε πολεμοφόδια στους αγωνιστές μέσω θαλάσσης.

Μετά τις Σπέτσες επαναστάτησαν η Ύδρα και τα Ψαρά. Τα νησιά αυτά είχαν τη μεγαλύτερη συμβολή στον αγώνα με πολεμικό και εμπορικό στόλο και έδωσαν χρήματα και αγωνιστές.

Στη Μάχη της Αλαμάνας ο Αθανάσιος Διάκος έμεινε μόνος του πάνω στη γέφυρα, ενώ τα λιγοστά μέλη που επιβίωσαν από την ομάδα του υποχώρησαν μπροστά στην δύναμη των Τούρκων. Τον τραυμάτισαν και τον συνέλαβαν πέντε Αλβανοί. Ο άγριος θάνατός του με ανασκολοπισμό, πείσμωσε τους Έλληνες και χάρισε έναν ήρωα και το παράδειγμά του στους αγωνιστές.

Στις 13 Μαΐου του 1821, ο Κολοκοτρώνης μαζί με 700 άνδρες κατάφερε να σκοτώσει 300 Τούρκους και να απωθήσει πάνω από 11.000. Μετά από 23 ώρες μάχης κατάφερε να σώσει την Καλαμάτα από το να πέσει ξανά στα χέρια των Τούρκων χάνοντας μόνο 2 άνδρες.

Η Άλωση της Τριπολιτσάς ήταν μία στρατηγική νίκη των Ελλήνων. Στις 23 Σεπτεμβρίου μπήκαν στην πόλη και ύψωσαν τα λάβαρά τους. Οι Έλληνες που ξεχύθηκαν από την κεντρική πύλη σκότωσαν χιλιάδες Τούρκους, τόσους που όπως έγραψε ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του «Οι οπλές των αλόγων μου δεν πάτησαν το έδαφος από τα τείχη μέχρι το σαράι».

Πολλά ακόμη γεγονότα καθόρισαν την εξέλιξη του αγώνα, με πιο δραματικά τους εμφύλιους πολέμους που εξάντλησαν τους αγωνιστές, διέφθειραν το πνεύμα τους και σπατάλησαν χρήματα και άνδρες στο βωμό της διχόνοιας και των συμφερόντων.

Ίσως ήταν αναπόφευκτοι, ανάμεσα σε άνδρες που ήξεραν όλοι να δίνουν εντολές αλλά δεν γνώριζαν πώς να λαμβάνουν. Ιεραρχία και πολιτική κουλτούρα δεν υπήρχαν μετά από αιώνες διακυβέρνησης υπό τη μοναρχία του Σουλτάνου. Ορμητικοί και περήφανοι αγνοούσαν τη γλώσσα της διπλωματίας και μιλούσαν κυρίως αυτή των όπλων. Η ομόνοια θέλει χρόνια ωριμότητας και είχαν στη διάθεσή τους μόλις λίγους μήνες, δυνητικής ανεξαρτησίας, από την ημέρα που πήραν τα όπλα.

Ωστόσο απ’ όλες τις επαναστάσεις της Ευρώπης μόνο η ελληνική πέτυχε το στόχο της, με τη βοήθεια των ξένων δυνάμεων, που την είχαν καταδικάσει από την πρώτη μέρα.

Τα συμφέροντά τους, οι θυσίες των Ελλήνων και η υπέροχη δύναμη των εκατομμυρίων φιλελλήνων στις χώρες τους, άλλαξαν τη στάση τους.

Ωστόσο αν δε χυνόταν το αίμα των αγωνιστών χωρίς όριο και έλεος, θα έμεναν άπραγες και παρατηρητές της σφαγής.

Το ελληνικό κράτος ιδρύθηκε και επίσημα στις 3 Φεβρουαρίου του 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου μεταξύ Βρετανίας, Γαλλίας και Ρωσίας.

Πηγή εικόνας: Wikimediamtx Commons