Η Μπεφάνα του Μουσολίνι. Η εθνική γιορτή που θέσπισε ο Μουσολίνι για να “πολεμήσει” τα ξενόφερτα έθιμα

Η δράση της Μπεφάνα θυμίζει τον Άγιο Βασίλη, μόνο που ο Μουσολίνι την προτιμούσε από τον ξενόφερτο άγιο και την επέβαλε. 

Σύμφωνα με την ιταλική λαογραφία, οι Τρεις Μάγοι συνάντησαν την Μπεφάνα στο δρόμο τους τη Βηθλεέμ. Την ρώτησαν πώς μπορούν να πάνε στο γιο του Θεού, αλλά εκείνη δεν γνώριζε. Το μόνο που μπορούσε να κάνει για να τους βοηθήσει ήταν να τους φιλοξενήσει στο ζεστό σπιτικό της. Έτσι έγινε και το επόμενο πρωί της πρότειναν να τους ακολουθήσει μέχρι τη Βηθλέεμ. Η Μπεφάνα αρνήθηκε επειδή έπρεπε να καθαρίσει το σπίτι της και οι Μάγοι έφυγαν.

Όταν άλλαξε γνώμη ήταν πολύ αργά. Έφτιαξε ένα καλάθι γεμάτο δώρα για το μικρό Χριστό και ακολούθησε το λαμπερό αστέρι που έδειχνε το δρόμο για τη φάτνη, αλλά μάταια. Δεν κατάφερε να βρει την φάτνη στις 6 Ιανουαρίου, όπως οι Τρεις Μάγοι, και από τότε στην παραμονή των Θεοφανίων αφήνει δώρα σε όλα τα σπίτια ελπίζοντας να βρει τη φάτνη του Χριστού.

Σύμφωνα με μια λιγότερο γνωστή εκδοχή, η Μπεφάνα ήταν μια μητέρα που τρελάθηκε από την θλίψη όταν πέθανε το παιδί της. Πίστεψε ότι ο νεογέννητος Χριστός ήταν ο μετασαρκωμένος γιός της και πήγε να τον επισκεφτεί στη Βηθλέεμ γεμάτη δώρα. Για να της το ανταποδώσει, ο Χριστός την έκανε μητέρα όλων των παιδιών της Ιταλίας.

Η παράδοση λέει ότι την παραμονή των Θεοφανείων μια άσχημη, αλλά αγαθή, μάγισσα πετάει με το σκουπόξυλό της πάνω από την Ιταλία και αφήνει γλυκά μέσα στις κάλτσες που κρέμονται στο τζάκι. Στα “κακά” παιδιά αφήνει σκόρδο ή κομμάτια κάρβουνου που στην πραγματικότητα είναι μαύρα σκληρά ζαχαρωτά. Επειδή είναι καλή νοικοκυρά, προτού φύγει σκουπίζει το πάτωμα, συμβολίζοντας την απομάκρυνση των περσινών προβλημάτων από το σπίτι.

Η φασιστική Μπεφάνα

Αν και η Μπεφάνα εορτάζονταν από τους Ιταλούς πολύ πριν την ύπαρξη του Μουσολίνι, εκείνος ήταν που την θέσπισε εθνική γιορτή, το 1928. Ο Μουσολίνι στην προσπάθειά του να αντικαταστήσει τον ξενόφερτο Σάντα Κλάουζ, προώθησε την γιορτή των Θεοφανιών, ή στα ιταλικά Epifania. Η παράδοση της Μπεφάνα ήταν πλήρως ιταλική, γεγονός που άρεσε στο φασιστικό κόμμα.

Ανήμερα των Θεοφανίων, ο Μουσολίνι καλούσε τις πλούσιες φασιστικές οικογένειες να προσφέρουν τρόφιμα και ρούχα σε φτωχά και άστεγα παιδιά. Μόνο το 1932 συγκεντρώθηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο πακέτα δώρων προς τα άπορα ανήλικα.

Η φιλανθρωπική γιορτή είχε μεγάλη απήχηση και γρήγορα μετατράπηκε σε εκστρατεία υπέρ του Ντούτσε. Για αυτό ονομάστηκε αργότερα “Φασιστική Μπεφάνα” ή “Μπεφάνα του Ντούτσε”.

Ο εορτασμός της γριάς μάγισσας στην Ιταλία

Κάθε χρόνο οργανώνονται τοπικά πανηγύρια σε πολλές ιταλικές πόλεις για να γιορτάσουν την έλευση της Μπεφάνα. Στην Πιάτσα Ναβόνα της Ρώμης, στήνεται μια αγορά που πουλάει παιχνίδια και ζαχαρωτά που μοιάζουν με κάρβουνο για τα παιδιά.

Τo γραφικό χωριό Ουρμπανία κεντρικά της Ιταλίας θεωρείται η επίσημη καταγωγή της Μπεφάνα και έχει τοποθετηθεί το Σπίτι της Μπεφάνα, το οποίο παραμένει ανοιχτό στους επισκέπτες όλο το χρόνο. Την περίοδο των χριστουγεννιάτικων γιορτών, το ιστορικό κέντρο στολίζεται με πάνω από 4.000 κρεμασμένες κάλτσες στους δρόμους του. Ανήμερα των Θεοφανιών τα παιδιά μπορούν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες, όπως την κεραμική και την ύφανση με αργαλειό υπό τις υποδείξεις της Μπεφάνα.

Στις επαρχίες της Τοσκάνης ο θρύλος ξαναζωντανεύει. Για περισσότερα από 30 χρόνια, οι ντόπιοι ντύνονται σαν την Μπεφάνα και το σύζυγό της στις 6 Ιανουαρίου. Πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια και μαζεύουν φαγητό και κρασί. Στο τέλος της μέρας συγκεντρώνονται όλοι μαζί στο κέντρο της πλατείας για να φάνε, να πιούν και να χορέψουν όλη τη νύχτα.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Rue des Boulets